Filters
total: 1689
filtered: 1169
-
Catalog
- Publications 1169 available results
- People 77 available results
- Inventions 3 available results
- Projects 11 available results
- Laboratories 1 available results
- Research Teams 4 available results
- e-Learning Courses 161 available results
- Events 19 available results
- Open Research Data 244 available results
Chosen catalog filters
displaying 1000 best results Help
Search results for: rewitalizacja przestrzeni miejskich
-
Odzyskiwanie przestrzeni publicznej
PublicationModernizm wyjałowił przestrzenie publiczne ze znaczeń symbolicznych, a okres po modernizmie rozbił dawną jedność funkcji i miejsca. Tym, co charakteryzuje współczesne podejście do przestrzeni publicznych, jest poszukiwanie nowych tematów i doświadczeń stanowiących scenografię dla niestabilnego i multinarracyjnego życia miejskiego.
-
Warunki transformacji zdegradowanych struktur miejskich w procesie suburbanizacji
PublicationRedefinicja suburbanizacji w zakresie pojęciowym i przestrzennym, odnosi ten proces do równoważenia rozwoju. Opisano nowe wyzwania transformacyjne i warunki procesu redukującego degradację struktur miejskich ulegających suburbanizacji.
-
Nieoczywistość porozumienia w przestrzeni
PublicationMonografia realizuje zadanie zbliżone do zadania wystawy, z której bezpośrednio wynika. Prezentowane są wybrane obiekty grupy artystów i architektów, inżynierów, którzy na co dzień są wykładowcami w wyższych uczelniach. Często lepiej znani ze swojego dorobku naukowego tutaj ukazują twórczy aspekt swojej pracy. Zawarta w monografii prezentacja opiera się na tytułowym zderzeniu dwóch dziedzin: Designu i Sztuki. Odbiorca zaproszony...
-
Promocja miasta poprzez wykorzystanie wielofunkcyjnych możliwości placów miejskich
PublicationW artykule przedstawiono problem adaptacji współczesnych placów miejskich do potrzeb szybko zmieniającego się rynku, z wykorzystaniem tradycji miejsca oraz funkcji jakim są m.in. targi, jarmarki jak i różnego rodzaju imprezy kulturalne.
-
Kulturowe wytwarzanie przestrzeni publicznych
PublicationW artykule podjęto próbę pokazania wływu nowych technologii na wytwarzanie przestrzeni publicznych w miastach ery globalizacji.
-
Rewitalizacja śródmiejskich terenów poprzemysłowych jako szansa odnowy miast polskich.
PublicationRewitalizacja terenów poprzemysłowych może przynieść zyski ze sprzedaży lub dzierżawy tych terenów po odjęciu kosztów wstępnych tj. rekultywacji, uzbrojenia terenu, zarządzania procesem transformacji. Może ożywić lokalny rynek pracy, uaktywnić rynek nieruchomościami, zapobiec degradacji terenów oraz okolic do nich przylegających, wpłynąć na ogólny rozwój śródmieścia i całego miasta, ochronić cenne zabytki i zespoły przemysłowe,...
-
Światło we współczesnej przestrzeni publicznej
PublicationArtykuł opisuje znaczenie oświetlenia przestrzeni publicznych. Wyróżnione zostały różne podejścia do używania tworzywa jakim jest światło sztuczne w kreowaniu scenografii przestrzeni publicznej.
-
Nocne życie przestrzeni publicznych
PublicationArtykuł przedstawia krótką charakterystykę funkcjonowania miasta nocą. Na tle zachowań użytkowaników przestrzeni publicznych scharakteryzowane zostały zdarzenia w mieście po zapadnieciu zmroku, a następnie podkreślone ich znaczenie we współczesnej urbanistyce.
-
Rewitalizacja Starego Fordonu. Synergia działań społecznych i przestrzennych
PublicationStary Fordon jest dawnym miasteczkiem wchłoniętym w 1973 roku przez Bydgoszcz. Jego historia sięga wieku XIV w. i jest nierozerwalnie związana z położeniem nad Wisłą oraz trzema nacjami, które zamieszkiwały obok siebie: Polakami, Niemcami i żydami. Utrata autonomii w drugiej połowie XX wieku spowodowała z jednej strony degradację przestrzeni, a z drugiej powolne odbudowywanie lokalnej tożsamości. W rozprawie podjęto próbę wielowątkowej...
-
Zmiany funkcji przestrzeni portowych
PublicationTransformacje przestrzeni portowych na przykładzie wybranych miast skandynawskich. Otwieranie się miast na wodę, odsuwanie tradycyjnych portów handlowych od ludności. Elementy wody w urbanistyce, wykorzystanie starego taboru. Znaczenie przystani pasażerskich i promowych w centrach, unikanie dominant.
-
Rewitalizacja frontów wodnych jako element procesu odnowy miast.
PublicationPraca dotyczy przekształcania przestrzeni nadwodnych w miastach portowych. Omówiona w niej została m.in. geneza zajwiska transformacji miast protowych i ich stref nadbrzeżnych w ciągu ostatnich dwóch stuleci, a także zawarto w niej analizę porównawczą wybranych przykłądów światowych. Jej zakończeniem jest zestaw wniosków dotyczących programów rewitalizacji stref nadwodnych.
-
Rewitalizacja najstarszej części Ustki
PublicationUstka jest średniej wielkości miastem uzdrowiskowym znajdującym się nad Morzem Bałtyckim, w województwie pomorskim. Najstarsza część miasta była najbardziej zdegradowaną i wymagała szybkiej odnowy, dlatego też w 2005 roku Rada Miasta przyjęła Lokalny Program Rewitalizacji. Pierwsze projekty były współfinansowane z funduszy UE i dotyczyły przebudowy dwóch ulic (Chopina i Marynarki Polskiej). Najważniejsze zadania w programie - związane...
-
Bezinwazyjna rewitalizacja przepustu drogowego
PublicationRemonty przepustów znajdujących się pod głównymi ciągami komunikacyjnymi dużych miast o znacznym natężeniu ruchu często przysparzają trudności w ich realizacji. Prace te wiążą się z częściowym, a w niektórych przypadkach nawet całkowitym zamknięciem ruchu nad modernizowanym obiektem. Dodatkowym problemem jest zawsze odpowiednie zabezpieczenie sąsiadujących mediów. W pracy przedstawiono projekt sposobu naprawy przepustu zlokalizowanego...
-
Kreatywność wirtualnej przestrzeni aglomeracji
PublicationMetropolie jako bardziej rozwinieta forma wielkiego miasta sa miejscami transformacji funkcji. Funkcja przemyslowa ustepuje funkcjom zwiazanym z gospodarka oparta na wiedzy (knowledge based economy). Powstaje nowe pojecie wirtualnego miasta wiedzy. Oprocz szns innowacji pojawiaja sie takze zagrozenia wirtualnej przestrzeni informacji.
-
Problem powodzi miejskich
PublicationZagadnienia związane z powtarzającym się w Polsce zjawiskiem powodzi miejskiej pochodzącej od opadu. Problemy ocen ilościowych. Zagadnienie nadmiernego wpływu przeszłości na podejmowane działania, w efekcie niewłaściwa identyfikacja problemów. Przykład działań podjętych w Gdańsku. Inicjatywa bydgoska.
-
Zrównoważona odnowa przestrzeni miejskiej
PublicationCelem rozprawy doktorskiej jest ocena metod i instrumentów odnowy przestrzeni miejskiej o oddziaływaniu ponadlokalnym i warunkowanych równoważeniem rozwoju oraz porównanie ich wykorzystania w wybranych krajach Unii Europejskiej. W wyniku badań stworzony został model transformacji przestrzeni miejskiej ze wskazaniem priorytetów działań przestrzennych uwarunkowanych równoważeniem rozwoju w skali regionalnej i lokalnej. Analiza porównawcza...
-
Komercjalizacja przestrzeni a nowe przestrzenie na styku budynku i miasta
PublicationPrzestrzeń publiczna zawsze związana była z komercją, która tworzyła istotną część programów funkcjonalnych miasta. Jednak w wieku XIX, kiedy szklanymi konstrukcjami dachów zaczęto przykrywać handlowe atria i pasaże, wpływ inwestycji komercyjnych na proces przekształceń miejskich przestrzeni publicznych uwidocznił się szczególnie wyraźnie. Uwarunkowania rozwoju miast wynikające w dużej mierze z gospodarki wolnorynkowej powodują,...
-
Nowe instrumenty kształtowania przestrzeni publicznych miasta
PublicationArtykuł dotyczy zagadenień budowy instrumentarium realizacji współczesnych przestrzeni publicznych miasta. Obejmuje przegląd dostępnych instrumentów działania ora zmożliwości ich stosowania w odniesieniu do procesów kreacji nowych przestrzeni publicznych.
-
Fragmentaryzacja przestrzeni publicznej - próby rekompozycji
PublicationWspółczesne procesy restrukturyzacji przestrzeni miejskiej prowadzą do prywatyzacji i fragmentaryzacji dużych jej obszarów. Celem tekstu jest próba przybliżenia wybranych działań naprawczych: scalających i ożywiających miasto.
-
Tematyzacja architektury a autentyzm przestrzeni miasta.
PublicationArtykuł zawiera rozważania związane ze zjawiskiem tematyzacji architektury czyli intencjonalnego nadawania jej form z okresów minionych oraz związanych z tym zagrożeń dla autentyzmu przestrzeni miasta.
-
Rewitalizacja miast w kontekście transformacji wielkich osiedli mieszkaniowych
PublicationWielkie osiedla mieszkaniowe doby modernizmu stoją obecnie na uboczu głównego nurtu dyskusji o rewitalizacji miast w Polsce. Uwzględniając doświadczenia Niemiec w transformacji tzw. blokowisk byłej NRD należy już dzisiaj podjąć działania w tym kierunku również w Polsce. Przestrzenna i społeczna specyfika monostruktur mieszkaniowych lat 60. i 70. wymaga dzialań zintegrowanych o charakterze reurbanizacji. Odnowa tego środowiska jest...
-
Metody oceny efektywności miejskich systemów sterowania ruchem
PublicationRozwijające się duże miasta borykają się ze wzrostem zatłoczenia motoryzacyjnego. Celem usprawnienia sieci transportowej duże miasta, w tym również kilka miast polskich decyduje się na wdrożenie narzędzia, które umożliwi im efektywne zarządzanie i sterowanie ruchem. Jeden z takich systemów został wdrożony w Trójmieście w grudniu 2015 roku. W niniejszym referacie przedstawiono metody oceny efektywności miejskich systemów sterowania,...
-
Rola światła elektrycznego w rewitalizacji przestrzeni publicznej
PublicationReferat obejmuje wybrane zagadnienia dotyczące projektowania światła elektrycznego i dziennego w procesach rewitalizacji terenów miejskich. Celem wystąpienia jest zbadanie roli projektu oświetleniowego w programach i procesach rewitalizacyjnych. W referacie zestawione są zadania projektów z zakresu techniki świetlnej z zadaniami rewitalizacji. Omówione są różne sposoby zastosowania oświetleniowych narzędzi projektowych, we wczesnej...
-
Wielofunkcyjność jako czynnik racjonalnego wykorzystania przestrzeni zurbanizowanej
PublicationNiniejszy artykuł przedstawia kwestię związaną ze współczesnym zagospodarowaniem prze-strzennym terenów zurbanizowanych. W czasach obecnych dążenie do założeń rozwoju zrównowa-żonego ośrodków miejskich wymaga przemyślanego podejścia przy gospodarowaniu przestrzenią. W artykule opisano analizę obiektu wielofunkcyjnego wpisanego w obszar miasta. Przedstawio-na została również przestrzeń zurbanizowana będąca kontekstem dla przedmiotowej...
-
Hierarchiczny podział przestrzeni ontologii na konteksty
PublicationSemantyka języka OWL wprowadza pojęcie przestrzeni ontologicznej, w której współistnieje wiele ontologii w różnym stopniu ze sobą powiązanych. Wielkość i jednolitość tej przestrzeni jest przyczyną trudności w interpretacji i wnioskowaniu. Zaproponowana w wielu pracach kontekstualizacja przestrzeni ontologii wniosła pewien porządek do opisu zależności między ontologiami i wprowadziła pojęcie interpretacji lokalnych. W tym rozdziale...
-
Zrównoważona rewitalizacja „modelowego” terenu zdegradowanego z wykorzystaniem rozwiązań projektu Unii Europejskiej Hombre
PublicationRosnąca liczba terenów zdegradowanych stanowi rosnący problem wielu krajów w Europie i na świecie. Celem pracy jest przedstawienie koncepcji zrównowazonej rewitalizacji modelowego terenu zdegradowanego w oparciu o narzędzia opracowane w ramach projektu HOMBRE (VII EU PR). Koncepcja koncentruje się na osiągnięciu najwyższych możliwych zysków ekonomicznych uwzgledniając zasady zrównowazonego rozwoju i potrzeby lokalnej społeczności....
-
Rzeźba w przestrzeni publicznej współczesnego miasta
PublicationPrzedstawiono jak istotna rolę może i powinna we współczesnym mieście pełnić rzeźba jako integralny element tworzący tożsamość przestrzeni publicznej w obecnej zglobalizowanej przestrzeni miejskiej, która niestety pozbawiana jest reliktów dawnej tożsamości kulturowej. Ananlizie poddano także celowość narzucania nowej aranżacji miejsca publicznego przy pomocy dogęszczania rzeźbami miejsc wspólnych dla mieszkańców i turystów.
-
Energia przestrzeni publicznej współczesnego miasta
PublicationPojęcie piękna w pejzażu miejskim stało się względne. Liczy się aura miejsca, atrakcyjność, walor, przyciąganie odbiorców, najlepiej bez względu na porę dnia i roku. Nie zawsze jednak przestrzeń publiczna obdarza odbiorcę dobrą energią. Czasem, wbrew oczekiwaniom pomysłodawców oferty konsumpcyjnej dla owej przestrzeni, uznana zostaje za odpychającą. Zjawisko generowania dobrych, lub określanych jako złe, energii przez istniejące...
-
Systemy polityczne w przestrzeni europejskiej
PublicationJedna z podstawowych kategorii politologicznych są systemy polityczne. Szczegóny ich wymiar uwidacznia się w przestrzeni europejskiej. Mimo występowania licznych różnic w organizacji życia politycznego zauważa się jednak pewne cechy wspólne wynikające ze wspólnego dziedzictwa kulturowegi i zbliżonych doświadczeń historycznych.
-
Obiekty akademickie w procesach rewitalizacji zdegradowanych obszarów miejskich
PublicationDla kurczących się miast europejskich coraz trudniej jest znaleźć nową, terenochłonną, a jednocześnie prestiżową funkcję, która wypełniłaby zdegradowane obszary staromiejskie, opuszczone tereny poprzemysłowe czy powojskowe, albo nigdy nie dokończone struktury wielkich osiedli mieszkaniowych. Dlatego coraz rzadziej miasteczka uniwersyteckie realizowane są jako niezależne układy podmiejskie według przebrzmiałych już koncepcji modernistycznych....
-
Konfiguracja przestrzeni a bezpieczeństwo = Crime and space configuration
PublicationArtykuł podejmuje kwestię występowania patologii społecznych na wielkich osiedlach mieszkaniowych z perspektywy uwarunkowń przestrzennych Przedstawiono wyniki badań pokazujące, że bardzo podobne pod względem rodzaju tkanki, położenia, oraz struktury społecznej blokowiska mogą posiadać odmienną charakterystykę poziomu bezpieczeństwa, co daje się powiązać ze specyficznie kształtowaną strukturą przestrzeni osiedla jako całości. Wskazuje...
-
Niemiecki współczesny model kształtowania miejskich struktur mieszkaniowych
PublicationReferat dotyczy dominujących tendencji w urbanistyce niemieckiej w kształtowaniu nowych, mieszkaniowych dzielnic powstałych w ostatnich 20 latach jako wielko skalarne projekty miejskie. Globalne zmiany kulturowe i demograficzne, postęp techniczny i ponowne zjednoczenie Niemiec spowodowały zasadnicze zmiany niemieckich głównych pól problemowych związanych z tematyką mieszkalnictwa i rozwoju miast. Procesy kurczenie miast i regionów...
-
Program edukacyjny ''Projektowanie Przestrzeni Wspólnej''
PublicationArtykuł poświęcony realizowanemu na Wydziale Architektury Politechniki Gdańskiej programowi edukacyjnemu ''Projektowanie Przestrzeni Wspólnej''. Program realizowany jest wspólnie z samorządami lokalnymi województwa pomorskiego. W programie uczestniczą studenci Wydziału Architektury i osoby niepełnosprawne. W artykule opisano zrealizowane warsztaty ''Miasta bez Barier'', które odbyły się w Gdyni i Kwidzynie.
-
Społeczne aspekty oświetlenia przestrzeni publicznych
PublicationW artykule zostały omówione społeczne aspekty oświetlenia, podstawowe funkcje oświetlenia w kontekście przestrzeni publicznej, czynniki wpływające na wybór rodzaju i sposobu oświetlenia, w tym wymogi normatywne. Aspekty społeczne zostały przedstawione w powiązaniu z czynnikami ludzkimi, kwestią budowania wizerunku miasta oraz wydajnością systemów oświetleniowych i technicznymi właściwościami światła.
-
Stan estetyczny przestrzeni a kultura korzystania z miasta
PublicationArtykuł jest analizą zagadnień estetyzacji przestrzeni w kontekście kulturowym. Istnieje potrzeba analizy, czy przynajmniej szkicu przybliżającego kulturowe uwarun- kowania kształtowania przestrzeni, które doprowadziły do obecnej sytuacji w polskich miastach. Szkic ten może być jednym z głosów w obecnie prowadzonej dyskusji na temat tak zwanej estetyzacji przestrzeni oraz podej- mowanych przez zainteresowanych decyzji.
-
Transformacje przestrzeni portowych w wybranych miastach skandynawskich
PublicationProblemy przekształceń przestrzeni w miastach portowych. Ewolucja portów skandynawskich. Transformacje przestrzeni powstałej po nieczynnych terenach portowo - stoczniowych. Różne strategie postępowania - charakterystyczne różnice pomiędzy Kopenhagą a Malmoe.
-
Miejsca handlu ulicznego w przestrzeni publicznej
PublicationHandel targowy w przestrzeni publicznej współczesnego miasta posiada różnorodne znaczenie, często stawiany jest w dwóch granicznych spojrzeniach, od formy szpecącej daną przestrzeń, po element pożądania w celu przyciągnięcia oka turysty oraz stworzenia atmosfery swojskości w przestrzeni publicznej miasta. W poniższym artykule spróbujemy się przyjrzeć tej drugiej możliwości wykorzystania handlu targowego, jako elementu mogącego...
-
Rewitalizacja w kontekście zrównoważonego rozwoju
PublicationDefinicje i omówienie pojęć: krajobraz kulturowy, dziedzictwo kulturowe, konserwacja, rozwój zrównoważony. Na podstawie kilkunastu cytowanych dokumentów międzynarodowych wywiodłem tezę przedsięwzięcia rewitalizacji i rehabilitacji zabytkowej substancji budowlanej, są elementami strategii zrównoważonego rozwoju.
-
Inwestor i projektant w kształtowaniu przestrzeni
PublicationProblemy racjonalnego zagospodarowania przestrzeni. Plany, braki w zakresie planowania przestrzennego. Konsekwencje wieloletniej prowizorki. Wnioski wynikające z konferencji Izby Projektowania Budowlanego.
-
Prawo planistyczne w kształtowaniu przestrzeni publicznych.
PublicationRealizacja polityki przestrzennej miast realizuje się na podstawie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Na podstawie wytycznych tego dokumentu prawa lokalnego dopuszcza się realizacje poszczególnych budynków. Współgranie form dające obiektywne wrażenie harmonii przestrzennej jest tym co określamy jakością przestrzeni publicznej. Trafność zapisów planów miejscowych tworzy ramy organizujące działalność poszczególnych...
-
Społeczne uwarunkowania dostępności przestrzeni publicznej
PublicationDziałania projektowe urbanistów i architektów powinny iść w kierunku tworzenia pełnej dostępności przestrzeni publicznej, która spełni oczekiwania wszystkich mieszkańców, bez względu na wiek, stan zdrowia czy ogranicznia mobliności lub percepcji. Powszechna dostępność przestrzeni warunkuje prawidłowy rozwój jednostki i całych wspólnot oraz sprzyja tworzeniu zintegrowanego społeczeństwa obywatelskiego. Dla poprawy bezpieczeństwa...
-
Komputerowa symulacja i badania terenowe miejskich systemów wodociągowych.
PublicationPrzedstawiono metodykę konstruowania komputerowych modeli przepływów w wersji dynamicznej, a także wyniki własnych badań terenowych i symulacyjnych procesu przepływu wody w eksploatowanych miejskich systemach wodociągowych. W procesie tworzenia komputerowego modelu przepływu wykorzystano autorską propozycję obliczania wydatków węzłowych na podstawie analizy zbioru odczytów wodomierzowych u wszystkich odbiorców. Zaprezentowano realizację...
-
Redefiniowanie przestrzeni medycznej = Redefining healthcare space
PublicationSzpital jest obiektem publicznym, budynkiem-miastem, jego architektura nakierowana jest na realizację procesu leczenia i zdrowienia, a jednocześnie formuje przestrzenne ramy mikrokosmosu interakcji społecznych rozgrywających się pomiędzy pacjentami i personelem, gośćmi i „mieszkańcami”. Współcześnie w podejściu do rozumienia czym jest szpital - a zatem również do kształtowania architektury obiektów medycznych - można zauważyć dwa...
-
Kompilacja scenariuszy przedsięwzięć dla przestrzeni inteligentnej
PublicationPrzedstawiono sposób transformacji modelu scenariusza podczas kolejnych faz cyklu życia i technik optymalizacji, które mogą być zastosowane do wytworzenia kodu wykonywalnego. Skrócenie czasu przetwarzania i transformacji scenariusza do aplikacji jest bardzo istotne w aplikacjach przetwarzania wszechobecnego (ang. ubiquitous), z uwagi na konieczność zapewnienia płynnego i szybkiego działania przestrzeni. Podano przykładowy wzorzec...
-
Struktura przestrzeni miasta w świetle analizy syntaktycznej.
PublicationBadania nad strukturami przestrzeni przy wykorzystaniu analizy syntaktycznej wskazały na fundamentalną zależność pomiędzy strukturą przestrzeni miasta i sposobem jego funkcjonowania. Kluczem do podjęcia dialogu z miastem historycznym jest zrozumienie logiki przekształcanej przez stulecia struktury przez pryzmat konfiguracji.
-
Wpływ przestrzeni martwej na stratyenergetyczne w pompach wielotłoczkowych
PublicationZdefiniowano pojęcie przestrzeni martwej w pompach wielotłoczkowych. Opisano zjawiska zachodzące w tej przestrzeni. Wskazano na możliwości minimalizacji strat energetycznych wywołanych zmianą objętości cieczy występujących w przestrzeni martwej.
-
Przestrzeń publiczna nocą - udział światła sztucznego w procesie odnowy przestrzeni publicznej
PublicationW artykule opisano współczesne oświetlenie miasta z punktu widzenia urbanistycznego. Przytoczono przykłady gdzie nowoczesne technologie oświetleniowe były częścią programów rewitalizacji śródmieścia miast i przyczyniły się do ich odnowy.
-
Pozaplanistyczne instrumenty kształtowania przestrzeni publicznych miasta.
PublicationArtykuł dotyczy pozaplanistycznych, a więc nie wymaganych ustawowo instrumentów gospodarowania przestrzenią, ze szczególnym uwzględnieniem problematyki kształtowania przestrzeni publicznych miasta. Zawarto w nim omówienia poszczególnych grup instrumentów, jak i przykładowe ich zastosowania.
-
Tożsamość a autentyzm przestrzeni publicznej współczesnych wielkoskalowych założeń urbanistycznych.
PublicationArtykuł dotyczy problematyki kształtowania przestrzeni publicznej, realizowanej jako element wielkoskalowych zamierzeń i projektów urbanistycznych. Poruszono w nim zagadnienia tożsamości tych przestrzeni oraz możliwych zagrożenb dla ich autentyzmu. Kluczowa kwestią jest przy tym zagadnienie tematyzacji przestrzeni publicznej - jej przejawów i zagrożeń, które to zjawosko niesie
-
Miejsca handlu ulicznego w przestrzeni publicznej współczesnego miasta
PublicationPlac targowy w przestrzeni publicznej współczesnego miasta posiada różnorodne znaczenie, często stawiany jest w dwóch granicznych spojrzeniach, od formy negatywnie wpływającej na daną przestrzeń, po element mogący w znaczący sposób przyciągnąć oko turysty oraz stworzyć atmosferę swojskości w przestrzeni publicznej miasta. W poniższym artykule spróbujemy się przyjrzeć, jakie znaczenie mają miejsca handlu targowego w przestrzeni...