Search
Filters
total: 8676
filtered: 5859
-
Catalog
- Publications 5859 available results
- Journals 3 available results
- People 488 available results
- Inventions 34 available results
- Projects 97 available results
- Laboratories 5 available results
- Research Teams 33 available results
- Research Equipment 6 available results
- e-Learning Courses 1817 available results
- Events 29 available results
- Open Research Data 305 available results
Chosen catalog filters
displaying 1000 best results Help
Search results for: Anna Loitz
-
Długookresowe wahania przepływów rocznych głównych rzek w Polsce i ich związek z cyrkulacją termohalinową Atlantyku Północnego
PublicationPraca dotyczy przyczyn występowania multidekadowej zmienności średnich rocznych przepływów największych rzek Polski (Wisła, Bug, Odra, Warta). Taka zmienność powoduje, że w wieloletnich przebiegach przepływów rocznych zaznaczają się zmiany znaków trendów (z dodatnich na ujemne i odwrotnie). Przyczyną jest długookresowa zmienność składowej powierzchniowej cyrkulacji termohalinowej na północnym Atlantyku (NA THC – Northern Atlantic...
-
Technology transfer centers as an instrument for the development of technological capabilities
PublicationPurpose of the article is to show how technology transfer centers (TTCs) can affect the development of technological capabilities as a result of cooperation between the science and business sectors on the example of Polish experiences in this field. Scientific aims: The first scientific aim was to present the role of TTCs in the development of technological capabilities. The second scientific aim was to discuss the research results...
-
KRAJOBRAZOWY WYMIAR RURALISTYKI
PublicationTytuł Krajobrazowy wymiar ruralistyki w pełni oddaje treść pracy. Najogólniej mówiąc, rozprawa relacjonuje poszukiwania sposobów udziału krajobrazu w planowaniu przestrzennym obszarów wiejskich. Książka, wbrew swojemu układowi, nie powstawała według zwyczajowej ścieżki: od tezy, mieszczącej się w dziedzinie architektury i urbanistyki, do argumentów, które wywiedzione z tej dyscypliny, przemówiłyby za nią. Analiza stanu badań wskazywała...
-
NON-STATIONARY THERMAL SELF-ACTION OF ACOUSTIC BEAMS CONTAINING SHOCK FRONTS IN THERMOCONDUCTING FLUID
PublicationNon-stationary thermal self-action of a periodic or impulse acoustic beam containing shock fronts in a thermoconducting Newtonian fluid is studied. Self-focusing of a saw-tooth periodic and impulse sound is considered, as well as that of a solitary shock wave which propagates with the linear sound speed. The governing equations of the beam radius are derived. Numerical simulations reveal that the thermal conductivity weakens the...
-
Standing Waves in a Rectangular Resonator Containing Acoustically Active Gases
PublicationThe distribution of perturbations of pressure and velocity in a rectangular resonator is considered. A resonator contains a gas where thermodynamic processes take place, such as exothermic chemical reaction or excitation of vibrational degrees of a molecule’s freedom. These processes make the gas acoustically active under some conditions. We conclude that the incident and reflected compounds of a sound beam do not interact in the...
-
The Factors Affecting Group Identity of Cluster Structures
PublicationThe paper provides a new approach to cluster analysis, basing on a sociologically rooted concept of identity. The authors state that identity in cluster structures is formed by two main groups of factors – uncontrollable or slightly controllable factors (identity mix) and factors that can be fully controlled by a cluster initiative (corporate identity mix). It means that the cluster coordinator is able to consciously build the...
-
On the Nonlinear Effects of Magnetoacoustic Perturbations in a Perfectly Conducting Viscous and Thermoconducting Gas
PublicationNonlinear effects of planar and quasi-planar magnetosound perturbations are discussed. The plasma is as- sumed to be a Newtonian thermoconducting gas with infinite electrical conductivity permeated by a magnetic field orthogonal to the trajectories of gas particles. Generation of the non-wave modes (magnetoacoustic heating and streaming) in the field of periodic and aperiodic magnetoacoustic perturbations is discussed. The results...
-
O użytecznej wizji wsi
PublicationW artykule stawiam tezę, że przyczyną braku ładu przestrzennego na obszarach wiejskich jest wybiórczość polityki przestrzennej, skoncentrowanej na ekonomicznych aspektach rozwoju. Jedynie udział zbiorowej, aprobowanej wizji wsi w planowaniu zapewni skuteczną realizację założeń zrównoważonego rozwoju. Warunkiem wykreowania postulowanego wizerunku jest włączenie do systemu planowania narzędzi wizualizacji krajobrazu, które uwzględniają...
-
Edukacja krajobrazowa dla ruralistyki
PublicationArtykuł zwraca uwagę na negatywne konsekwencje utraty pospolitych i nieobjętych ochroną, wiejskich krajobrazów. Stawia tezę, że za regres specyfiki krajobrazu odpowiada także dysfunkcyjna wiedza zbiorowa. Celem badań było wskazanie sposobów i środków, które na etapie edukacji akademickiej pomogą przełamać ograniczenia społecznej świadomości krajobrazowej.
-
Spectroscopic and cytotoxic characteristics of (p-cymene)Ru(II) complexes with bidentate coumarins and density functional theory comparison with selected Pd(II) complexes
PublicationThis paper presents the synthesis of two new (p-cymene)-ruthenium(II) complexes with the bidentate coumarin ligands. Both complexes were characterized by FTIR spectroscopy, 1H NMR, 13C NMR, MS, elemental analysis and DFT calculations. The X-ray structure of complex 3a was also solved. The cytotoxic properties of both complexes were examined on human leukemia NALM-6 and HL-60 cells and melanoma WM-115 cells. The complexes possess...
-
Talents, Competencies and Techniques of Business Analyst: A Balanced Professional Development Program
PublicationThis paper presents preliminary results of action research in which we search for fundamentals of an universal theory of balanced approaches to software process. It is developed on the basis of balanced approach for professional development program for business analysts which integrates approaches oriented on talents, competencies and techniques. This paper includes the description of key concepts in background approaches, components...
-
On the Nonlinea Distortions of Sound and its Coupling with Other Modes in a Gasesous Plasma with Finite Electric Conductivity in a Magnetic Field
PublicationNonlinear phenomena of the planar and quasi-planar magnetoacoustic waves are considered. We focus on deriving of equations which govern nonlinear excitation of the non-wave motions by the intense sound in initially static gaseous plasma. The plasma is treated as an ideal gas with finite electrical conductivity permeated by a magnetic field orthogonal to the trajectories of gas particles. This introduces dispersion of a flow. Magnetoacoustic...
-
Marketing a społeczna odpowiedzialność biznesu – sprzeczne idee?
PublicationNegatywny wizerunek marketingu postrzeganego jako koncepcja kreująca nowe potrzeby i nakłaniająca klientów do zwiększania konsumpcji spowodował, że marketing wydaje się być sprzeczny z ideą rozwoju zrównoważonego i społecznej odpowiedzialności biznesu. W artykule przedstawiono rozważania czy rzeczywiście tak jest i czy stosowanie działań marketingowych jest rozbieżne z celami rozwoju zrównoważonego . Stwierdzono, że realizowanie...
-
Przegląd mechanizmów integracji wiedzy w projektach interdyscyplinarnych
PublicationCelem referatu było dokonanie przeglądu i porównania mechanizmów integracji wiedzy pochodzących z różnych źródeł, zaczynając od podejść kreatywnych, poprzez mniej i bardziej formalne podejścia powiązane z inżynierią oprogramowania, a kończąc na teorii badań interdyscyplinarnych i menadżerskim podejściu do zarządzania zespołami interdyscyplinarnymi. Pod względem metodologicznym, w referacie zastosowano wielodyscyplinarną analizę...
-
BADANIA POLARNE AKADEMII MORSKIEJ W GDYNI
PublicationW pracy omówiono tematykę badań prowadzonych przez pracowników Wyższej Szkoły Mors-kiej/Akademii Morskiej w Gdyni w wysokich szerokościach półkul północnej i południowej. W latach 1975-2015 pracownicy tej uczelni opublikowali łącznie 231 artykułów, komunikatów i sprawozdań oraz 14 pozycji książkowych o charakterze monograficznym dotyczących różnych aspektów badań polarnych. Wśród tych prac 142 pozycje dotyczyły Arktyki i 103 pozycje...
-
ZMIANY TEMPERATURY POWIETRZA NA MORZACH ARKTYKI ROSYJSKIEJ I ICH KONSEKWENCJE DLA ŻEGLUGI NA PÓŁNOCNEJ DRODZE MORSKIEJ
PublicationPraca omawia zmiany średniej miesięcznej temperatury powietrza na morzach Arktyki Rosyjskiej w latach 1988-2013. Wartości średnie wieloletnie z tego okresu porównano z danymi podawanymi w locjach rosyjskich dla okresu 1936-1987. Stwierdzono, że w badanym okresie na wszystkich badanych stacjach doszło do wzrostu temperatury powietrza. Największy wzrost miał miejsce w sezonie chłodnym (o 1,5-2 deg). W sezonie ciepłym wzrosty były...
-
Redefiniowanie przestrzeni medycznej = Redefining healthcare space
PublicationSzpital jest obiektem publicznym, budynkiem-miastem, jego architektura nakierowana jest na realizację procesu leczenia i zdrowienia, a jednocześnie formuje przestrzenne ramy mikrokosmosu interakcji społecznych rozgrywających się pomiędzy pacjentami i personelem, gośćmi i „mieszkańcami”. Współcześnie w podejściu do rozumienia czym jest szpital - a zatem również do kształtowania architektury obiektów medycznych - można zauważyć dwa...
-
"Problemy Klimatologii Polarnej" w świetle wybranych statystyk
PublicationW pracy przedstawiono analizę cytowań artykułów opublikowanych w 24 tomach rocznika „Problemy Klimatologii Polarnej” w latach 1992-2014 opracowaną na podstawie bazy Web of Science i serwisu naukowo-informacyjnego Google Scholar. Przeprowadzono również kwerendę takich cytowań w polskich publikacjach zwartych z zakresu geografii fizycznej, ekologii i biologii. Analizy ujawniły dużą liczbę cytowań w czasopismach z tzw. Listy Filadelfijskiej...
-
Multidecadal (1960-2011) shoreline changes in Isbjornhamna (Hornsund, Svalbard)
PublicationAsection of a gravel−dominated coast in Isbjørnhamna (Hornsund, Svalbard) was analysed to calculate the rate of shoreline changes and explain processes controlling coastal zone development over last 50 years. Between 1960 and 2011, coastal landscape of Isbjørn− hamna experienced a significant shift from dominated by influence of tide−water glacier and protected by prolonged sea−ice conditions towards storm−affected and rapidly...
-
Weighted difference schemes for systems of quasilinear first order partial functional differential equations
PublicationThe paper deals with initial boundary value problems of the Dirichlet type for system of quasilinear functional differential equations. We investigate weighted difference methods for these problems. A complete convergence analysis of the considered difference methods is given. Nonlinear estimates of the Perron type with respect to functional variables for given functions are assumed. The proof of the stability of difference problems...
-
Otrzymywanie i charakterystyka TiO2 modyfikowanego nanocząstkami Au oraz Pd
PublicationDitlenek tytanu jest intensywnie badany od wielu lat, ze względu na jego właściwości fotokatalityczne, nietoksyczność oraz niski koszt. Ograniczeniem w zastosowaniu TiO2 jest jego niska wydajność kwantowa konwersji energii słonecznej, ze względu na szybką rekombinację nośników oraz konieczność zastosowania promieniowania UV. TiO2 absorbuje tylko 3-4% promieniowania słonecznego, ponieważ może być wzbudzony tylko promieniowaniem...
-
Stabilizacja pozycji i kierunku jednostki dynamicznie pozycjonowanej z niepewnościami parametrycznymi modelu i pomiarowymi
PublicationW praktyce, zarówno dynamika statku dynamicznie pozycjonowanego jak również zakłóceń środowiskowych oddziałujących na kadłub nie jest dokładnie znana, co wynika ze zmieniających się warunków eksploatacyjnych jednostki i stanów morza. W artykule przedstawiono zagadnienie projektowania regulatora pozycji i kursu statku z zastosowaniem wektorowej adaptacyjnej metody backstepping dla układu dynamicznego pozycjonowania statku z niepewnościami...
-
Problems in estimation of hand grip force based on EMG signal
PublicationThere has recently been a significant increase in the number of publications on and applications of bioelectric signals for diagnostic purposes. While the use of ECG (electrocardiography) is not surprising, the use of signals from registration of brain activity (EEG) and muscles activity (EMG) still finds new applications in various fields. The authors focus on the use of EMG signals for estimating hand grip force. Currently,...
-
DETEKCJA FAL UDERZENIOWYCH W UKŁADACH ŁOPATKOWYCH CZĘŚCI NISKOPRĘŻNYCH TURBIN PAROWYCH
PublicationW artykule przedstawiono wyniki numerycznych symulacji okołodźwiękowego przepływu pary przez ostatnie stopnie części niskoprężnej turbiny o mocy 50 MW. Celem przeprowadzonych symulacji była detekcja oraz lokalizacja fali uderzeniowej, występującej dla przyjętej geometrii układu łopatkowego. Przeanalizowano również wpływ zmiany wartości ciśnienia na wlocie do rozpatrywanych stopni turbiny na maksymalną wartość...
-
Zmienność ciśnienia atmosferycznego w Arktyce Atlantyckiej a temperatura powietrza w Polsce. Przyczynek do przejawów "monsunu europejskiego".
PublicationW pracy omówiono wpływ miesięcznych i rocznych zmian ciśnienia atmosferycznego w Arktyce Atlantyckiej na temperaturę powietrza (Ta) w Polsce. Zmiany SLP w punkcie 75°N, 015°E wywierają najsilniejszy wpływ na temperaturę na obszarze N i NE Europy oraz NW Azji (dalej oznaczenie SLP w tym punkcie P[75,15]). Analiza rozkładu współczynników korelacji (tab. 1, rys. 1) wykazała, że zmiany rocznej P[75,15] w 50-leciu 1961-2010 wykazują...
-
Mechanizmy zmian klimatu atmosfery - problem współczesnego ocieplenia
PublicationW pracy omawia się rozmiary i rozkład przestrzenny zmian temperatury powietrza na Ziemi w latach 1880-2014, przebieg zmian temperatury powietrza w ostatnim 1000.leciu, poglądy na naturalne przyczyny wzrostu temperatury i oceaniczną kontrolę klimatu atmosfery zwracając uwagę na niezrównoważenie bilansu cieplnego Ziemi w cyklu rocznym oraz akumulację ciepła w oceanie. Zwraca się uwagę na rolę Multidekadowej Oscylacji Atlantyku w...
-
Information Logistics as a Paradigm
PublicationThis paper presents a paradigm-based approach to information logistics. The approach deals with extracting concepts specific to information logistics in categories typical to paradigms. The resulting description should be easily connected to complementary components which are based on other paradigms, e.g. business process management and information systems development. Empirical part aims at checking and enhancing features typical...
-
Próba wykonania analizy modalnej desek kitesurfingowych
PublicationKitesurfing jako młoda dyscyplina sportu wciąż wymaga wielu badań. Polscy sportowcy, zwłaszcza kobiety, prezentują światowy poziom w kategorii freestyle i regularnie zdobywają najwyższe laury. Ze sportem ekstremalnym wiążą się również kontuzje. By poznać schemat ich powstawania, należy najpierw określić rozkład sił działających na zawodnika.
-
The nonlinear effects of sound in a liquid with relaxation losses
PublicationThe nonlinear effects of sound in electrolyte with a chemical reaction are examined. The dynamic equations that govern non-wave modes in the field of intense sound are derived, and acoustic forces of vortex, entropy, and relaxation modes are determined in the cases of low-frequency sound and high-frequency sound. The difference in the nonlinear effects of sound in electrolyte and in a gas with excited vibrational degrees of molecules,...
-
Evaluation of Selected Innovation Policy Instruments on the Example of Poland
PublicationThe main purpose of the paper is to analyze and evaluate the selected instruments of innovation policy in Poland: cooperative relations, business environment institutions and innovation centers, supported within Priority Axis V of OP IE 2007-2013. The evaluation was made on the basis of the four criteria: complementarity, adapting to the needs of businesses, the impact on the innovation and durability of the provided support. The...
-
Balance Between Creativity and Methodology in Software Projects
PublicationTaking into account trends of innovation in economy and increasing interest in applying creativity techniques in computer science, this paper focuses on relationship between creativity and methodology in software project. First, it extracts useful knowledge about creativity from creativity research. Then, it makes an attempt to combine creativity issues and dimensions with concepts from software project area. It presents also lessons...
-
Etyka marketingu - czy marketing jest etyczny?
PublicationOd jakiegoś czasu pojawiają się krytyczne głosy wobec marketingu, jako działań nieetycznych, wycelowanych przeciwko klientom i społeczeństwu jako całości. Można stwierdzić, że wizerunek marketingu jest w tym kontekście negatywny. Celem artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie czy marketing jest etyczny. Stwierdzono, że istotą marketingu jest dbanie o dobro interesariuszy przedsiębiorstw oraz łączenie interesu firmy, klientów...
-
Neowioski-krajobrazy z przeszłości
PublicationArtykuł stanowi propozycję refleksji nad zależnością pomiędzy sposobami przedstawiania krajobrazu wsi a krajobrazem jako przedstawieniem - zależnością, w której zapamiętany obraz jest istotnym pośrednikiem.
-
Acoustic heating produced in resonators filled by a newtonian fluid
PublicationAcoustic heating in resonators is studied. The governing equation of acoustic heating is derived by means of the special linear combination of conservation equations in differential form, allowing the reduction of all acoustic terms in the linear part of the final equation, but preserving terms belonging to the thermal mode responsible for heating. This equation is instantaneous and includes nonlinear acoustic terms that form a...
-
Licencjonowanie zbiorów w bibliotekach cyfrowych – aspekty prawne tworzenia otwartych zasobów
PublicationW referacie omówiono prawno-autorskie aspekty cyfrowego udostępniania zbiorów bibliotecznych. Przytoczono ograniczenia związane z Ustawą o prawie autorskim i prawach pokrewnych, opisano również różne rodzaje umów licencyjnych stosowanych przez twórców internetowych kolekcji, w tym wolne licencje Creative Commons.
-
Wroclaw University of Technology Knowledge Repository - project objectives
PublicationKnowledge Repository is a project created in the Library and Scientific Information Centre of Wroclaw University of Technology (WrUT). Its main task will be collecting, sharing, and promoting scientific publications of researchers, postgraduates and students of WrUT. It will be also used for bibliometric analysis and reporting research output of WrUT scientific community.Knowledge Repository will closely cooperate with other databases...
-
Zarządzanie kreatywnością w projekcie
PublicationW kontekście innowacyjności oraz badań w obszarze nauk technicznych pojawia się problem efektywnego zastosowania metod kreatywności w konkretnej sytuacji projektowej oraz weryfikacji wyników podejmowanych działań kreatywnych. Celem referatu jest zaproponowanie podejścia do zarządzania kreatywnością w projekcie w oparciu o wiedzę pochodzącą z psychologii kreatywności. Zaprezentowano ramy zarządzania kreatywnością z zastosowaniem...
-
Knowledge and technology transfer in the Center for Scientific and Technical Information of the Wrocław University of Technology
PublicationKnowledge and Technology Transfer between a university and economic operators affects innovation and growth of competitiveness, as well as the development of a knowledge-based society. In the structures of Wroclaw University of Technology, regarded as one of the best and the most innovative technical universities in Poland, a number of units responsible for a wide understanding cooperation with the economy have been established....
-
Center for Scientific and Technical Information - Library Services for Business and Science at Wroclaw University of Technology
PublicationWroclaw University of Technology is situated in Lower Silesia – the dynamically developing region of Poland. Focusing on adopting its own offer to the market needs had been selected as a strategy. Due to that, a synergy effect has been achieved with the development of segments strategic for the region. The University is strongly oriented to cooperation with the economy and industry. One of the key initiatives was establishment...
-
Kompozycje osiowe i aleje w ogrodach egipskich i perskich – ich znaczenie funkcjonalne, estetyczne i symboliczne
PublicationWspółcześnie rozumiana aleja jest łatwo odczytywalnym elementem kompozycji urbanistycznej i krajobrazowej. Choć kojarzy się ona z nowożytnością, a zwłaszcza barokiem to podstawie przeglądu literatury początków zastosowania idei osiowości w założeniach kompozycyjnych można doszukać się już w starożytnym Egipcie i Persji. Z uwagi na religijne i filozoficzne podstawy kształtowania ogrodów w obu państwach ich kompozycja dyktowana byłą...
-
Wpływ relacji człowieka i przyrody na obraz miasta
PublicationWzajemne relacje zachodzące między człowiekiem a otaczającym go światem przyrody są jednym z czynników odgrywających rolę w procesie powstawania miast. Zrozumienie obrazu miasta w kolejnych epokach możliwe jest dzięki przyjrzeniu się tym stosunkom w kontekście filozoficznym, etycznym i socjologicznym obowiązujących w danym czasie. Przez większość czasu nadrzędnym czynnikiem warunkującym zależność natura-miasto było zakorzenione...
-
Podejście środowiskowe w dydaktyce projektowania Sustainable approach in teaching of design
PublicationThe aim of the paper is to assess the inclusion of academic teaching design to the process of sustainable development and proposals for an integrated approach in training architects. The article presents an original interpretation of environmental design in the field of architecture and urban planning. The significance of the environmental perspective is presented in the context of growing spatial and social fragmentation. The...
-
Curves of thermodynamic states in some fluids with dispersion
Publicationvariations in the thermodynamic state of a dispersive medium, caused by sound, are studied. A bubbly liquid and a Maxwell fluid are considered as examples. Curves in the plane of thermodynamic states are plotted. They are in fact pictorial images of linear relations of excess pressure and excess density in the acoustic wave which reflect irreversible attenuation of the sound energy. The curves account for the nonlinear generation...
-
Instantaneous Heating and Cooling Caused by Periodic or Aperiodic Sound of Any Characteristic Duration in a Gas with Vibrational Relaxation
PublicationThermodynamic relaxation of internal degrees of a molecule's freedom in a gas occurs with some characteristic time. This makes wave processes in a gas behave differently depending on the ratio of characteristic duration of perturbations and the relaxation time. In particular, generation of the secondary non-wave modes by intense sound in a nonlinear flow dependens on frequency. These kinds of interaction are considered in this...
-
The function of the sculpture in public space and its reception occupants of the city
PublicationSculpture has been with people for thousands of years. Its destiny, subject and scale have changed over the centuries. Public art, along with sculpture, began to appear in a new form (not only to commemorate important figures and events) only in the 1960s. This paper aims to answer what functions are currently performed by the sculptures located in a public space and how they are perceived by the inhabitants of the city.
-
SIMPLY AND LOW COAST ELECTROMYOGRAPHY SIGNAL AMPLIFIER
PublicationRecently, there has been a noticeable increase in interest in solu tions utilizing electrical signals accompanying muscle activity. Electromyography (EMG) is a technique for recording, analysis and evaluating the electrical activity produced by striated muscle. Its great popularity is due, among other, to the ability to measure with non-invasive electrodes (calle d as sEMG surface electromyography)....
-
Nonlinear phenomena of small-scale sound in a gas with exponential stratification
PublicationThe nonlinear dynamics of perturbations, quickly varying in space, with comparatively large characteristic wavenumbers k: k>1/H, is considered. H is the scale of density and pressure reduction in unperturbed gas, as the coordinate (H is the so-called height of the uniform equilibrium gas). Coupling nonlinear equations which govern the sound and the entropy mode in a weakly nonlinear flow are derived. They describe the dynamics...
-
Standing Waves in One-Dimensional Resonator Contaning an Ideal Isothermal Gas Affected by the Constant Mass Force
PublicationThe study is devoted to standing acoustic waves in one-dimensional planar resonator which containing an ideal gas. A gas is affected by the constant mass force. Two types of physically justified boundary conditions are considered: zero velocity or zero excess pressure at both boundaries. The variety of nodal and antinodal points is determined. The conclusion is that the nodes of pressure and antinodes of velocity do not longer...
-
Consumerism and the Quality of Life
PublicationHigh level of consumption, driven by marketing activities, the pleasure and joy of possession and the accumulation of material goods are often associated with prosperity, sense of happiness and fulfilment in life. On a broader scale, economic indicators related to production and consumption are used to define the well-being and quality of life in societies. Unfortunately, the phenomenon of consumerism entails negative social and...
-
Składniki mineralne
PublicationOpisano zawartość w żywności, przyswajalność oraz rolę w organizmie człowieka, tzw. składników mineralnych. Obecnie za składniki mineralne uważane są następujące pierwiastki: wapń, fosfor, siarka, sód, potas, chlor, magnez, żelazo, fluor, krzem, cynk, a także mangan, miedź, selen, jod, molibden, chrom, kobalt i bor.