Abstrakt

Celem artykułu jest ukazanie architektonicznego dziedzictwa Szpitala Morskiego w Gdyni, będącego inwestycją wojskową z początku lat 30. XX weku, a powstałego w biurze ważnego i cenionego architekta – Mariana Lalewicza. Ten zasłużony projektant, reprezentant klasycyzmu akademickiego, miał w swym dorobku m.in. kilka gdyńskich obiektów istotnych dla Polskiej Marynarki Wojennej. W 1930 r. podjął się wyzwania szczególnego, jakim była budowa szpitala wojskowego o szerokim spektrum działalności. Miał on być odpowiedzią na zapotrzebowanie rosnącej kadry i jej rodzin, równocześnie stanowiąc zabezpieczenie dla portu wojennego. Projekt, zrealizowany jako pierwszy nowoczesny budynek szpitalny w rozwijającym się mieście portowym, był modernistyczny i niezwykle funkcjonalny. Prezentowano go na opiniotwórczej, ogólnopolskiej wystawie oraz w czasopismach branżowych, gdyż wypełniał najważniejsze podówczas postulaty z zakresu budowy i wyposażenia szpitali, uwzględniając wpływ przyrody na leczenie i poprawę komfortu pacjentów. Szpital zasadniczo mieścił oddziały chirurgiczny i chorób wewnętrznych, miał przy tym pododdziały zakaźny. Działały w nim również przychodnia stomatologiczna, być może też weneryczna, sala operacyjna, rentgen, gabinet fizykoterapii, laboratorium, apteka, prosektorium i kostnica. Z parteru budynku był dobry dostęp na taras, a także na werandy, które powtórzono na pierwszym piętrze. Wyjątkowe były też loggie na dwóch kondygnacjach. Dobre usytuowanie szpitala – na zboczu wzgórza, duże nasłonecznienie i świeże, morskie powietrze były elementami procesów leczenia i rekonwalescencji. Całość obsługiwał personel mieszany – cywilny i wojskowy. W tekście szeroko opisane zostały walory architektoniczne bryły, układu przestrzennego i kompozycji elewacji, w połączeniu z pełnioną funkcją, a przy tym zestawione z podobnymi, europejskimi realizacjami. Uwagę poświęca się również detalowi architektonicznemu, tak w warstwie elewacji, jak i we wnętrzach obiektu, które na skutek remontu w ostatnich kilku latach uległy zniszczeniu. Otwarty wiosną 1932 r obiekt pełnił swą funkcję do wybuchu II wojny światowej, do dziś pozostaje placówką medyczną – aktualnie przychodnią. Jest to dowodem na ponadczasowość projektu i jego układu funkcjonalnego, po niemal 90. latach od jego wykonania.

Autor (1)