Abstrakt

W nowoczesnych metodach przestrzennego wyznaczania pozycji główną rolę odgrywają globalne systemy satelitarne, pozwalające na wyznaczenie pozycji obiektu niezależnie od czasu i położenia, w najbliższym sąsiedztwie Ziemi. Obecnie znanych jest kilka satelitarnych systemów pozycjonowania o zasięgu globalnym. Wśród nich wymienić należy: GPS, GLONASS, DORIS, PRARE, w niedalekiej przyszłości - GALILEO. Wykorzystanie poszczególnych systemów, mimo potencjalnie podobnych możliwości aplikacyjnych, jest bardzo zróżnicowane. Dominującą pozycję zajmuje wśród nich system GPS, dający możliwość ciągłej obserwacji przynajmniej kilku satelitów w skali globalnej. Jako jedyny zapewnia on przy pomiarach różnicowych osiągnięcie dokładności subcentymetrowych. Coraz częściej powstają stacje, wyposażone w odbiorniki GPS pracujące w tzw. trybie ciągłym i wykorzystywane jako aktywne osnowy geodezyjne. Na całym świecie rozmieszczono kilkaset odbiorników GPS, pracujących w trybie ciągłym. Ich rozmieszczenie nie jest jednorodne: usytuowane są głównie na obszarach lądowych półkuli północnej, a ich pracę koordynują powołane do tego celu służby. Jedną z takich międzynarodowych służb o zasięgu globalnym jest IGS. Poza globalnymi sieciami permanentnymi rozwijane są permanentne sieci regionalne i lokalne, np. w Europie sieć EPN. Najważniejszym zadaniem IGS i EPN jest monitorowanie ziemskiego układu odniesienia oraz wyznaczanie parametrów ruchu obrotowego Ziemi i precyzyjnych orbit satelitarnych. Od kilku lat IGS koordynuje projekty związane z monitorowaniem zmian parametrów troposfery i jonosfery. Od początku lat dziewięćdziesiątych różne grupy badawcze analizują zachowanie jonosfery przy użyciu pomiarów systemem GPS. Badania te bazują na pomiarze zmian całkowitej zawartości elektronów w jonosferze TEC (ang. Total Electron Content). Opracowaniem globalnych i regionalnych modeli jonosfery zajmują się następujące ośrodki: JPL, CODE, UPC, ESA i EMR. Wykorzystanie obserwacji permanentnych GPS do monitorowania zmian zachodzących w jonosferze zapewnia nieprzerwane śledzenie rozwoju zaburzeń jonosferycznych niezależnie od czasu i położenia geograficznego. W porównaniu z alternatywnymi technikami sondowania jonosfery zarówno naziemnymi, jak i kosmicznymi, wykorzystanie obserwacji GPS daje możliwość gromadzenia danych o stanie jonosfery w skali globalnej dla każdego momentu czasu.

Autor (1)