Abstrakt

Plac Konstytucji stanowi jeden z najważniejszych elementów struktury śródmiejskiej Gdyni. Zarówno w okresie przedwojennym jak i po II wojnie światowej powstawały tu ważne dla struktury miasta obiekty użytku publicznego, które dziś stanowią cenne elementy dziedzictwa gdyńskiej architektury. Geneza całego założenia związana była z kształtowaniem przestrzeni i zabudowy przed gdyńskim dworcem kolejowym, a jego układ zdefiniowany został w swych generalnych zarysach w okresie międzywojennym, ulegając jednak po 1945 roku dość istotnym przemianom. Sam rysunek placu powstawał w kilku fazach, o których decydowały zmiany wprowadzane w planach urbanistycznych i powstające tu obiekty architektoniczne. Pierwsza faza, obejmująca lata 1926-1928, związana była z budową pierwszego „miejskiego” dworca kolejowego, zaprojektowanego i wzniesionego jeszcze przed tym jak powstały plany zabudowania miasta. Druga faza obejmowała lata 1928-1930, w których zaplanowano szczegółowo układ przestrzenny placu dworcowego, już jako ważnego placu śródmiejskiego. Kolejne fazy kształtowania tego założenia wyznaczone były datami budowy powstających tu monumentalnych obiektów: Państwowego Banku Rolnego (1931), gmachu Sądu Grodzkiego i Rejonowego (1936), nowego, powojennego dworca kolejowego (1950) oraz dużego kompleksu pocztowego (1965). Wznoszone przy placu Konstytucji obiekty należą do wybitnych realizacji architektonicznych, a jednocześnie do wybitnych realizacji architektury usług społecznych. Niestety, powstały w latach sześćdziesiątych kompleks pocztowy został zlokalizowany poza pierwotnie wyznaczonymi pierzejami placu, co miało bardzo niekorzystne konsekwencje dla całego założenia. Zatarta została historyczna spójność przestrzenna układu, a plac stał węzłem komunikacyjno-postojowym, w dużym stopniu pozbawionym walorów estetycznych. Celem przeprowadzonych badań było przedstawienie dziejów Placu Konstytucji i jego architektury w poszczególnych fazach kształtowania układu, tak by analizy te mogły stać się podstawą dla przywrócenia spójności historycznej współczesnego założenia. W podsumowaniu artykułu przedstawiono główne zasady konserwatorsko-projektowe rewaloryzacji przestrzeni placu. Badania prowadzone były metodą kwerend literaturowych i archiwalnych, a także studiów inwentaryzacyjno-terenowych. Jak dotąd sam plac Konstytucji nie był przedmiotem analiz historycznych, a w artykule przedstawiono materiał dotychczas niepublikowany,

Autor (1)