Wyszukiwarka
Filtry
wszystkich: 515
-
Katalog
Wyniki wyszukiwania dla: FRAKCJONOWANIE AZOTU
-
Nitrogen speciation in wastewater treatment plant influents and effluents - the US and Polish case studies
PublikacjaW pracy przedstawiono wyniki pomiarów różnych frakcji azotu w dopływachi odpływach z trzech konwencjonalnych oczyszczalni ścieków w stanie Illinois (USA) i czterech wysokoefektywnych oczyszczalni w północnej Polsce. Azot organiczny rozpuszczony był dominującą frakcją (56-95%) azotu ogólnego w odpływach z oczyszczalni amerykańskich, podczas gdy w odpływach z oczyszczalni polskich stanowił mniej istotną frakcję (19-62%). W jednym...
-
Badania elektrokatalitycznego czujnika dwutlenku azotu.
PublikacjaW pracy opisano budowę i badania elektrokatalitycznego czujnika gazów skonstruowanego na bazie tlenku ceru domieszkowanego samarem. Elektrokatalityczne czujniki są stosunkowo nową grupą czujników gazu, w których wykorzystuje się kinetykę reakcji elektrochemicznej. Pokazano, że odpowiedź prądowo-napięciowa zależy od dwutlenku azotu.
-
Frakcje azotu organicznego w wywarze gorzelnianym
PublikacjaWywar gorzelniany jest produktem ubocznym w procesie wytwarzania surowego spirytusu. W Polsce na jeden litr wyprodukowanego spirytusu powstaje od 9 do 14 litrów tego odpadu. Charakteryzuje się on wysokim ładunkiem ChZT oraz azotu ogólnego, występującego głównie w formie azotu organicznego. Przy wysokiej produkcji alkoholu stwarza to poważne problemy w zagospodarowaniu całej ilość powstającego wywaru. W pracy przedstawiono wyniki...
-
Czynniki wpływające na emisję podtlenku azotu
PublikacjaOczyszczanie może powodować emisję podtlenku azotu (N2O). Mechanizm emisji podtlenku azotu nie został jeszcze dokładnie zbadany, jednak badania wskazały główne czynniki, które są odpowiedzialne za ten proces. Aby ograniczyć emisję szkodliwego podtlenku azotu z oczyszczalni ścieków należy poznać powiązania czynników odpowiedzialnych za proces z typem oczyszczalni ścieków w którym on występuje.
-
Funkcjonowanie poznawcze w uzależnieniach behawioralnych
Publikacja -
Funkcjonowanie przedsiębiorstw kanalizacyjnych w Polsce
PublikacjaStruktury organizacyjne przedsiębiorstwa kanalizacyjnego. Zmiany modelu polskiego przedsiębiorstwa. Konsekwencje zmian wprowadzanych od 1989 roku.
-
Konwersje związków azotu w hybrydowym systemie hydrofitowym
PublikacjaCelem pracy było porównanie skuteczności usuwania związków azotu z warunkami w jakich ono zachodziło m.in: ładunek hydrauliczny i ładunek substancji organicznej oraz azotu, stężenia tlenu, potencjał utleniająco-redukujacych, dostępność łatwo-rozkładalnej substancji organicznej (źródło węgla). Ocena wyżej wymienionych parametrów może w sposób pośredni wykazać, które procesy są odpowiedzialne za usuwanie azotu w analizowanym HSH.Niespodziewanie...
-
Emisja podtlenku azotu w procesie oczyszczania ścieków
Publikacja -
Przemiany azotu organicznego w komunalnych oczyszczalniach ścieków
PublikacjaW pracy przedstawiono przemiany koloidalnego i rozpuszczonego azotu organicznego w komorach osadu czynnego czterech komunalnych oczyszczalni ścieków zlokalizowanych w Polsce północnej. Średnie stężenia DON i CON w ściekach oczyszczonych mechanicznie zmieniały się w zakresie 1,8-2,9 g N/m3 oraz 7,6-13,6 g N/m3, co stanowiło odpowiednio 4,9-8,3% oraz 16,6-41,1% azotu organicznego. W ściekach oczyszczonych biologicznie zaobserwowano...
-
Nowe kierunki usuwania azotu w oczyszczalniach ścieków
PublikacjaW 2015 roku Komisja Europejska przyjęła nową strategię gospodarki o obiegu zamkniętym (ang. Circular Economy), której celem jest efektywne wykorzystanie zasobów, a także zwiększenie roli gospodarki odpadami. Działania prowadzone w ostatnich latach w sektorze oczyszczania ścieków były ukierunkowane na rozwój efektywnej, niskoemisyjnej gospodarki zasobami, sprzyjającej wzrostowi bezpieczeństwa energetycznego i poprawie stanu jakości...
-
Wpływ służby na funkcjonowanie pozazawodowe policjantów
PublikacjaCelem pracy była ocena wpływu służby na funkcjonowanie pozazawodowe policjantów. Odnotowano negatywny wpływ służby w Policji na zdrowie, relacje w małżeństwie i z dziećmi, a pozytywnie na relacje towarzyskie. Czynnikami skorelowanymi z deterioracją zdrowia i bliskich relacji był poziom stresu i staż służby.
-
Funkcjonowanie rynku walutowego w gospodarce rynkowej
PublikacjaOpracowanie składa się z trzech części. W pierwszej zaprezentowano pojęcie, funkcje i instrumenty rynku walutowego. W drugiej przedstawiono klasyfikację tego segmentu rynku finansowego. W trzeciej części autor skupił się na charakterystyce rynku walutowego w Polsce.
-
Funkcjonowanie organizacji mniejszości narodowych w Gdańsku
PublikacjaW latach 80. XX wieku nastąpił przełom w położeniu mniejszości narodowych i renesans działalności organizacyjnej. Pojawili się nowi liderzy, a także nowy nurt w działalności organizacyjnej tzw. odnowy ustrojowej. Działalność organizacyjna poszczególnych mniejszości narodowych jest znacząca.
-
Obliczenia złóż hydrofitowych ze względu na usuwanie azotu.
PublikacjaObliczenia powierzchni niezbędnej dla skutecznego usuwania azotu ze ścieków w obiektach hydrofitowych, wymagają uwzględnienia różnych form występowania azotu. Ich transformacja lub usuwanie jest uzależnione od wielu czynników chemicznych i środowiskowych. Oczyszczalnie hydrofitowe z roślinnością przytwierdzoną do podłoża można rozpatrywać jako reaktory biologiczne. Usuwanie łatwo rozkładalnej substancji organicznej wyrażonej...
-
Usuwanie związków azotu w oczyszczalniach hydrofitowych w Polsce.
Publikacja...
-
Występowanie azotu organicznego w ściekach oczyszczonych z oczyszczalni komunalnych
PublikacjaCelem pracy było zbadanie przemian azotu organicznego w komorach osadu czynnego z biologicznym usuwaniem związków biogennych. Badania wykonano w Komunalnej Oczyszczalni Ścieków „Dębogórze” w Gdyni. Obejmowały one pomiary stężenia azotu ogólnego i organicznego w ściekach oczyszczonych mechanicznie i ściekach oczyszczonych biologicznie w okresie przed i po zakończonej modernizacji bioreaktorów. Azot organiczny został podzielony na...
-
Zewnętrzne źródło węgla do poprawy usuwania azotu ze ścieków
PublikacjaCelem prowadzonych badań kinetycznych była ocena przydatności produktów odpadowych z produkcji alkoholu do intensyfikacji procesu biologicznej denitryfikacji, w głównym ciągu oczyszczania komunalnych oczyszczalni ścieków, opartych na metodzie osadu czynnego. Do badań wykorzystane były produkty z kilku wybranych zakładów przemysłowych (destylarni i gorzelni). Podstawą weryfikacji przydatności analizowanych produktów odpadowych...
-
Retencja i usuwanie związków azotu w hybrydowych systemach hydrofitowych
PublikacjaHybrydowe systemy hydrofitowe (ze zmiennym poziomym i pionowym przepływem ścieków) łączą zalety i eliminują wady układów bez zmiennego przepływu ścieków, co w rezultacie prowadzi do skutecznego i stabilnego w czasie usuwania substancji organicznej i związków azotu. Na podstawie analizy przeprowadzonych badań w pracy przedstawiono ilościowe i jakościowe przemiany substancji organicznej i związków azotu. Podano skuteczność usuwania...
-
Rynek kapitałowy i jego funkcjonowanie w Polsce
PublikacjaW pracy scharakteryzowano zasady funkcjonowania rynku kapitałowego. Określono instrumenty finansowe na nim występujące. Przeprowadzono analizę tego rynku w warunkach Polski.
-
Architektura zintegrowanego środowiska usług wspomagających funkcjonowanie uczelni
PublikacjaZaprezentowano koncepcję środowiska zintegrowanego e-uczelni. Przedstawiono architekturę zorientowaną na usługi dostępne dla poszczególnych kategorii użytkowników. Uzasadniono wybór takiego podejścia oraz przeanalizowano aspekty bezpieczeństwa. Omówiono również zasady integracji istniejących już systemów.
-
USUWANIE ZWIĄZKÓW AZOTU Z ODCIEKÓW SKŁADOWISKOWYCH W PILOTOWEJ OCZYSZCZALNI HYDROFITOWEJ
PublikacjaOczyszczanie odcieków ze składowisk odpadów komunalnych jest jednym z aktualnych problemów inżynierii środowiska, co spowodowane jest niekorzystnym składem odcieków, przede wszystkim wysokimi wartościami ChZT i stężeniami azotu amonowego, oraz obecnością trwałych zanieczyszczeń organicznych (TZO) i metali ciężkich. Obok wysokosprawnych, lecz kosztownych metod oczyszczania, np. technik membranowych, możliwe jest zastosowanie obiektów...
-
Rozwój badań nad kinetyką procesów biologicznych usuwania azotu ze ścieków.
PublikacjaStan wiedzy w zakresie nowych zastosowań konwencjonalnych reaktorów biologicznych z osadem czynnym. Trendy związane z aplikacją zmodyfikowanych oraz nowych procesów. Podstawy modelowania matematycznego związanego z tymi procesami.
-
Efektywność usuwania wybranych organicznych związków azotu w komunalnych oczyszczalniach ścieków
PublikacjaCelem badań było określenie przemian jakim podlegają wybrane związki organiczne zawarte w ściekach oczyszczanych biologiczne metodą osadu czynnego. Zbadano stężenia 21 wybranych aminokwasów, mocznika i EDTA w ściekach dopływających i odpływających z bioreaktorów. W analizie uwzględniono wpływ odcieków z odwadniania osadów. Stwierdzono bardzo wysokie efektywności usuwania mocznika (ponad 97%) oraz wysokie dla EDTA (80-90%) i aminokwasów...
-
Bilans azotu organicznego w części mechanicznej oczyszczalni Dębogórze w Gdyni
PublikacjaW artykule przedstawiono wyniki bilansu azotu organicznego, który obejmował część mechaniczną oczyszczania ścieków. Badania zostały przeprowadzone w oczyszczalni „Dębogórze” w Gdyni. Przeanalizowano skład ścieków pod względem form występowania azotu oraz udział frakcji zawiesinowej, koloidalnej i rozpuszczonej w wybranych strumieniach ścieków. Celem niniejszej publikacji jest opracowanie bilansu azotu w analizowanej oczyszczalni,...
-
Oczyszczanie wody podziemnej o podwyższonym stężeniu manganu i azotu amonowego
PublikacjaW referacie opisano wyniki badań pilotowych przeprowadzonych w skali ułamkowo technicznej filtracji II stopnia
-
Gospodarka cyfrowa a lokalizacja: wpływ ICT na funkcjonowanie klastrów
PublikacjaCelem niniejszego artykułu jest zaprezentowanie głównych możliwości, związanych z zastosowaniem nowoczesnych ICT w klastrach. Dodatkowo autorzy rozważają potencjalne zagrożenia dla funkcjonowania gron w we współczesnej gospodarce cyfrowej.
-
Wpływ stresu pracy mundurowych na funkcjonowanie ich rodzin
PublikacjaW niniejszym artykule podjęto problem zagrożeń w funkcjonowaniu rodzin policjantów jako skutku stresu pracy . Głównie niestabilność oraz niedostępność emocjonalna funkcjonariuszy sprzyjają gorszemu funkcjonowaniu zarówno związku małżeńskiego, jak i całej rodziny. Ryzykowne zachowania wynikające ze stresu pracy wiązały się z agresją i spożywaniem alkoholu. Koszty stresu pracy męża ponoszą głównie ich żony, które równocześnie odgrywają...
-
Funkcjonowanie rynku wierzytelności w Polsce - lata 1999-2001.
PublikacjaPraca przedstawia strukturę i działanie rynku nieruchomości w Polsce. Szczególną uwagę poświęcono instytucjom obsługującym obrót wierzytelnościami. Istotą tematu są wierzytelności przyporządkowane poszczególnym branżom i specyfika i ich powstawanie. Ważną rolę w handlu wierzytelnościami odgrywa prawo, które jest przedmiotem analiz w pracy. Nowym rozwiązaniem jest wykorzystanie internetu do handlu długami.
-
OCENA STĘŻENIA FORM AZOTU W ZURBANIZOWANEJ ZLEWNI NA PRZYKŁADZIE POTOKU OLIWSKIEGO
PublikacjaW pracy przedstawiono wyniki analizy stężeń związków azotu w formie azotu amonowego i azotanów (III) i (V) w Potoku Oliwskim. Badania zrealizowano w latach 2016–2017, analizując wpływ opadu atmosferycznego w zlewni miejskiej. Wybrano sześć charakterystycznych punktów i sprawdzono oddziaływanie zagospodarowania zlewni na zmianę wskaźników zanieczyszczeń wywołanych epizodem opadowym. Stwierdzono wzrost azotu amonowego po wystąpieniu...
-
Wpływ wybranych zdarzeń atmosferycznych na funkcjonowanie zainstalowanych systemów elektronicznych
PublikacjaArtykuł ma na celu przedstawienie zależności przyczynowo-skutkowych zachodzących pomiędzy awariami występującymi w sprzęcie elektronicznym (elektrycznym), a wywołującymi je zdarzeniami atmosferycznymi. Za podstawę analizy posłużyły badania przeprowadzane na zlecenie firmy ubezpieczeniowej, a poddawane były nim urządzenia, zainstalowane w różnych środowiskach, które uległy awarii w określonych warunkach pogodowych. Pierwotne zlecenia...
-
Funkcjonowanie zespołów napędu hydraulicznego maszyn w niskich temperaturach otoczenia
PublikacjaW pracy przedstawiono cztery warianty klasyfikacji rozruchów oziębionego napędu hydraulicznego. Pierwsza sytuacja dotyczy zagadnienia, w którym wszystkie zespoły układu napędowego wraz z olejem mają taką samą niską temperaturę podczas rozruchu. Pozostałe warianty odnoszą się do rozruchu w warunkach szoku termicznego wywołanych zasilaniem ciepłym czynnikiem roboczym oziębionych zespołów hydraulicznych. Rozruch zespołów...
-
Możliwości zastosowania procesu anammox do usuwania azotu amonowego ze ścieków zawierających sulfonamidy
PublikacjaProces Anammox zastosowano do usuwania azotu amonowego ze ścieków zawierających p-toluenosulfonamid. Stwierdzono, że jedynie bardzo wysokie stężenie tego związku (>100 mg/l) obniża wydajność i szybkość procesu. Nie stwierdzono pozytywnego efektu aklimatyzacji bakterii Anammox na szybkość i wydajność procesu
-
Przemiany azotu organicznego w komorach osadu czynnego z biologicznym usuwaniem związków biogennych
PublikacjaW pracy przedstawiono wyniki badań analiz przemian koloidalnego i rozpuszczonego azotu organicznego (CON i DON) zachodzących komorach osadu czynnego z biologicznym usuwaniem związków biogennych. W tym celu wykonano pomiary w skali technicznej (profile w komorach osadu czynnego) oraz badania laboratoryjnych reaktorach nieprzepływowych z osadem pobranym z dwóch oczyszczalni komunalnych zlokalizowanych w północnej Polsce (Gdańsk -...
-
Wybrane aspekty migracji pracowników i ich wpływ na funkcjonowanie przedsiębiorstw
PublikacjaPrzystąpienie Polski do UE w roku 2004 było niewątpliwie jednym z najważniejszych wydarzeń dla rychów ludności. Obowiazujace w Polsce w pełniustalenia przyjęte dla państw członkowskich UE w zakresie swobodnego przepływu osób, dają możliwość przemieszczania się zarówno pracowników wykwalifikowanych, często o wysokich kwalifikacjach zawodowych, jak i pracowników o niskich kwalifikacjach. Celem niniejszego opracownaia jest zaprezentownaie...
-
Funkcjonowanie publicznego transportu zbiorowego w Obszarze Metropolitalnym Gdańsk-Sopot-Gdynia
PublikacjaW zakresie systemów transportu celem nowoczesnych miast jest zbudowanie takich rozwiązań, które by pozwoliły swoim mieszkańcom i innym interesariuszom oszczędzać czas i pieniądze, zwiększyć możliwości wyboru oraz zapewnić poczucie bezpieczeństwa. Służyć temu powinna polityka transportowa przyjęta i wdrażana przez samorządy miast. Powinna być ona spójna nie tylko wewnętrznie ale także spójna i komplementarna z polityką transportową...
-
Dom to baza - funkcjonowanie rodzin żołnierzy pełniących służbę w warunkach ektremalnych
PublikacjaŻołnierze pełniący służbę w misjach pokojowych i wojennych spotykają się ze szczególnym ryzykiem zawodowym. Ich praca wpływa na ich funkcjonowanie małżeńskie i rodzinne. Na podstawie przeglądu literatury dokonano analizy problemu funkcjonowania żon i dzieci żołnierzy pełniących służbę poza granicami kraju. Przedstawiono specyfikę stresu oraz kosztów emocjonalnych, zdrowotnych i społecznych ponoszonych przez żołnierzy i ich rodziny...
-
Charakterystyka procesu deamonifikacji oraz rozwój technologii usuwania azotu w oparciu o ten proces
Publikacja.
-
Znaczenie złóż hydrofitowych z pionowym i poziomym przepływem ścieków w przemianach frakcji azotu
PublikacjaW oczyszczalniach hydrofitowych wiele jednostkowych procesów usuwania zanieczyszczeń zachodzi jednocześnie np. sedymentacja , filtracja czy procesy z udziałem mikroorganizmów o różnych wymaganiach troficznych. Z tych powodów zarówno forma jak i stopień dyspersji zanieczyszczeń mogą mieć istotny wpływ na szybkość ich usuwania. W pracy przedstawiono wyniki badań prowadzone w trzech wielostopniowych systemach hydrofitowych (WSH)...
-
Usuwanie azotu z wód poosadowych w procesie nitryfikacji - denitryfikacji w reaktorze typu SBR
PublikacjaOczyszczanie odcieków w wydzielonych systemach pozwala w znaczący sposób obniżyć ładunek azotu kierowany do reaktorów biologicznych. Celem pracy było określenie czasu adaptacji osadu do wód poosadowych oraz zewnętrznego źródła węgla (etanol, olej fuzlowy). W przeprowadzanych testach obserwowano znaczący wzrost szybkości denitryfikacji z 2 mg N/(gsmo*h) do ponad 10 mg N/(gsmo*h) w ciągu trzech tygodni. Wymagany okres adaptacji osadu...
-
Niedokładność równania kinetyki pierwszego rzędu w modelowaniu usuwania związków azotu w oczyszczalniach hydrofitowych
Publikacja -
Badanie efektywności usuwania azotu ze ścieków w reaktorze sekwencyjnym z granulowanym osadem anammox
PublikacjaW celu poprawy efektywności energetycznej oczyszczalni ścieków, procesy nitryfikacji-denitryfikacji mogą zostać zastąpione technologiami alternatywnymi opartymi o proces „beztlenowego” utleniania azotu amonowego (anammox). Celem niniejszej rozprawy była hodowla osadu granulowanego zawierającego wzbogacone kultury bakterii anammox, jak również ocena wpływu parametrów technologicznych (obciążenia ładunkiem zanieczyszczeń, temperatury,...
-
Kinetyka przemian związków azotu w obiektach hydrofitowych z poziomym i pionowym przepływem ścieków.
PublikacjaW pracy przedstawiono charakterystykę usuwania związków azotu w systemach złożonych ze złóż hydrofitowych z poziomym i pionowym przepływem ścieków.Wyznaczono stałe szybkości usuwania azotu ogólnego oraz mineralizacji azotu amonowego dla złóż z pionowym i poziomym przepływem ścieków oraz określono wydajność procesu amonifikacji, nitryfikacji i denitryfikacji.M.in.wykazano,że stała szybkość reakcji usuwania azotu ogólnego...
-
Funkcjonowanie skrzyżowań z wyspą centralną ze zmienną wielkością wewnętrznych powierzchni akumulacji.
PublikacjaW niniejszym artykule przedstawiono wybrane zagadnienia dotyczące funkcjonowania skrzyżowań z wyspą centralną przy dużych i bardzo dużych natężeniach ruchu. Ten typ skrzyżowań jest często stosowany w Polsce w centrach miast na ulicach wielopasowych i jest dość powszechny w przypadku występowania torowiska tramwajowego w pasie dzielącym jezdnie. Przy dużym udziale natężenia pojazdów skręcających w lewo lub zawracających, wyspa centralna...
-
Funkcjonowanie skrzyżowań z wyspą centralną ze zmienną wielkością wewnętrznych powierzchni akumulacji
PublikacjaW niniejszym artykule przedstawiono wybrane zagadnienia dotyczące funkcjonowania skrzyżowań z wyspą centralną przy dużych i bardzo dużych natężeniach ruchu. Ten typ skrzyżowań jest często stosowany w Polsce w centrach miast na ulicach wielopasowych i jest dość powszechny w przypadku występowania torowiska tramwajowego w pasie dzielącym jezdnie. Przy dużym udziale natężenia pojazdów skręcających w lewo lub zawracających, wy- spa...
-
Funkcjonowanie zespołów napędu hydraulicznego maszyn w niskich temperaturach otoczenia. Wyd.2
PublikacjaW pracy przedstawiono cztery warianty klasyfikacji rozruchów oziębionego napędu hydraulicznego. Pierwsza sytuacja dotyczy zagadnienia, w którym wszystkie zespoły układu napędowego wraz z olejem mają taką samą niską temperaturę podczas rozruchu. Pozostałe warianty odnoszą się do rozruchu w warunkach szoku termicznego wywołanych zasilaniem ciepłym czynnikiem roboczym oziębionych zespołów hydraulicznych. Rozruch zespołów w takich...
-
Wpływ pęknięć kolistych na wytrzymałość zmęczeniową azotku krzemu.
PublikacjaAzotek krzemu posiada kombinację optymalnych własności, które są niezbędne w zastosowaniach na elementy łożysk tocznych. Podstawowym problemem związanym z wytrzymałością zmęczeniową kulek łożyskowych są pęknięcia koliste będące efektem procesu wytwarzania. Przedstawiono badania doświadczalne azotku krzemu ze sztucznie wprowadzonymi pęknięciami kolistymi oraz wpływ wybranych dodatków olejowych na propagacje tych pęknięć.
-
Pathways of nitrogen compounds depletion in hybrid constructed wetlands
PublikacjaHybrid Constructed Wetlands are composed of two or more filters with mixed flow direction of sewage. Apparently in the HCWS the benefits of both types of bed are merged, resulting in better effluent quality (organic and nitrogen componds removal). Such heterogeneous environment creates possibilities for different ways of nitrogen "disappearing". The objective of the present study was to compare the removal of nitrogen with accompanying...
-
Jacek Mąkinia prof. dr hab. inż.
Osoby -
Przegląd, analiza działania i ocena algorytmów sterowania stężeniem tlenu z wykorzystaniem pomiarów związków azotu
PublikacjaOczyszczalnia ścieków jest złożonym przemysłowym systemem sterowania. Stężenie tlenu jest podstawowym parametrem wpływającym na efektywność zachodzenia procesów biologicznych w oczyszczalni ścieków. W artykule dokonano przeglądu podstawowych algorytmów sterowania stężeniem tlenu z użyciem dodatkowych pomiarów wybranych związków azotu. Przedstawiono prace badawcze z ostatnich kilkunastu lat i dokonano ich oceny.
-
Imisja tlenków azotu na terenie miasta Tczewa i Gdańska Wrzeszcza w latach 2005-2007
PublikacjaW pracy przedstawiono porównanie wyników pomiarów stężeń tlenków azotu przeprowadzonych na stacji monitoringu automatycznego w Tczewie i Gdańsku Wrzeszczu w okresie od 1 stycznia 2005 roku do 31 grudnia 2007 roku. Na podstawie przeprowadzonej analizy stwierdzono charakterystyczny przebieg wartości stężenia tlenków azotu, zarówno w cyklu rocznym jak i w cyklu tygodniowym oraz dobowym