Wyszukiwarka
Filtry
wszystkich: 1471
-
Katalog
- Publikacje 857 wyników po odfiltrowaniu
- Osoby 80 wyników po odfiltrowaniu
- Wynalazki 4 wyników po odfiltrowaniu
- Projekty 2 wyników po odfiltrowaniu
- Laboratoria 8 wyników po odfiltrowaniu
- Zespoły Badawcze 8 wyników po odfiltrowaniu
- Aparatura Badawcza 10 wyników po odfiltrowaniu
- Kursy Online 491 wyników po odfiltrowaniu
- Wydarzenia 10 wyników po odfiltrowaniu
- Oferty 1 wyników po odfiltrowaniu
wyświetlamy 1000 najlepszych wyników Pomoc
Wyniki wyszukiwania dla: PROGRAMOWANIE GENETYCZNE
-
Algorytmy genetyczne i ewolucyjne
PublikacjaAlgorytmy ewolucyjne istnieją dzięki wieloletnim obserwacją procesów zachodzących wśród żywych organizmów. Korzystają one z nazw i określeń występujących w genetyce np.: gen, chromosom. Algorytmy genetyczne oraz ewolucyjne używa się w procesach optymalizacyjnych w celu poszukiwania ekstremów.
-
Genetyczne metody różnicowania mikroorganizmów
PublikacjaPrzedstawiono przegląd i porównanie kilku najczęściej stosowanych technik różnicowania genetycznego mikroorganizmów, uwzględniając molekularne podstawy metod, ich powtarzalność, siłę dyskryminacji, łatwość i koszt użycia, aby dać czytelnikowi pogląd na możliwości klinicznego zastosowania dostępnych aktualnie narzędzi molekularnego różnicowania mikroorganizmów.
-
Wybrane technologie genetyczne generacji rozproszonej
PublikacjaPrzedstawiono wybrane współczesne technologie i układy skojarzonego wytwarzania energii elektrycznej i ciepła należące do generacji rozproszonej. Omówiono układy bloków silnikowych, turbinowych oraz ogniw paliwowych. Przedstawiono podstawowe parametry tych układów.
-
Optymalizacja strategii sieci inteligentnych agentów za pomocą programowania genetycznego w systemie rozproszonym realizującym paradygmat volunteer computing
PublikacjaDynamicznie rosnąca złożoność i wymagania w odniesieniu do rozproszonych systemów informatycznych utrudnia zarządzanie dostępnymi zasobami sprzętowymi i programistycznymi. Z tego powodu celem rozprawy jest opracowanie wielokryterialnej metody programowania genetycznego, która pozwala na optymalizację strategii zespołu inteligentnych agentów programistycznych w zakresie zarządzania systemem realizującym paradygmat volunteer computing....
-
Algorytmy genetyczne w wielokryterialnej optymalizacji obserwatorów detekcyjnych.
PublikacjaW rozdziale przedstawia się możliwości zastosowania podejścia genetycznego do zagadnień wielokryterialnej optymalizacji w przestrzeniach wielowymiarowych z wykorzystaniem koncepcji optymalności w sensie Pareto. Jako przykład ilustrujący rozważane podejście daje się zadanie syntezy obserwatorów stanu służących wykrywaniu błędów występujących w układzie sterowania bezzałogowego statku latającego oraz w układzie napędowym jednostki...
-
AF w chorobach genetycznie uwarunkowanych
PublikacjaIstnieje opinia, że genetyczne podłoże migotania przedsionków nie jest częste, jednak aby to ocenić konieczne są systematyczne badania. W każdej grupie wiekowej mają prawdopodobnie znacznie mniej lub bardziej wyrażone uwarunkowania genetyczne. Migotanie nierzadko, w różnym czasie, pojawia się jako objaw /powikłanie genetycznie uwarunkowanych chorób serca.W rozdziale opisane są: zespół długiego QT, zespół krótkiego QT, zespół Burgady,...
-
Programowanie strukturalne
PublikacjaCelem niniejszej książki jest przedstawienie wybranych metod programowania strukturalnego, tzn. takich, które prowadzą do poprawnej struktury, poprawy jakości oprogramowania oraz zwiększenia efektywności programistów. Może ona służyć jako podręcznik akademicki wykorzystywany na podstawowych kursach inżynierii oprogramowania. Zainteresuje również wszystkich tych, którzy zajmują się programowaniem amatorskim i chcą poszerzyć swoją...
-
Inżynieria genetyczna w świetle dialektyki oświecenia
Publikacja -
Organizmy modyfikowane genetycznie. Jak bardzo są one szkodliwe?
PublikacjaA review, with 47 refs., of the methods for genetic changes in plants and animals and their uses for prodn. of food and tech. products and for environmental protection. Some debates on hazards connected with uses of genetically modified organismus were also reported. Uprawa i wykorzystanie organizmów genetycznie modyfikowanych (GMO), szczególnie organizmów transgenicznych wywołują poważne, skrajnie kontrowersyjne emocje. przeciwnicy...
-
Proces rozwoju dokumentu petycji elektronicznej wykorzystujący algorytm genetyczny
PublikacjaW oparciu o opracowaną przez siebie wcześniej koncepcję hybrydowej architektury systemu petycji elektronicznej, autor zaproponował wykorzystanie algorytmu genetycznego do sterowania procesu edycji dokumentu przez wielkie grupy obywateli (100 tysięcy i więcej). Z przeprowadzonych badań symulacyjnych wynika, że możliwe jest osiągnięcie wersji dokumentu spełniającego kryterium liczby zwolenników (podpisów obywateli) w niewielkiej...
-
Zastosowanie rodzajnika genetycznego jako kryterialnego niszowania.
PublikacjaPrezentowane jest nowe podejście do rozwiązywania zadań wielokryterialnej optymalizacji oparte na algorytmach ewolucyjnych, w których każdemu rozwiązaniu przyporządkowana jest informacja o stopniu jego przynależności do danego podzbioru kryteriów, sygnowanego określonym genetycznym rodzajnikiem.
-
Licencjonowanie oprogramowania
PublikacjaWolne i otwarte oprogramowanie przeżywa ostatnimi laty rozkwit. Co raz więcej przedsiębiorstw komercyjnych opiera rozwój swoich firm na otwartym oprogramowaniu. Zarówno mali, jak i duzi gracze mają świadomość komplikacji współczesnych systemów i niemożności samodzielnego ich rozwoju. Z pomocą przychodzi otwarte podejście do wytwarzania oprogramowania. Wymaga to jednak pewnego zrozumienia uwarunkowań prawnych, a w szczególności...
-
Programowanie algorytmiczne w edukacji architektonicznej
PublikacjaWprowadzenie komputerów do projektowania architektonicznego uprościło projektowanie złożonych form geometrycznych. Na podstawie cyklicznych warsztatów badawczych, prowadzonych od 2011 roku na Politechnice Gdańskiej, przedstawiona została problematyka związana z zastosowaniem projektoawania algorytmicznego w architekturze. Celem warsztatów jest popularyzacja oraz sprawdzenie sprawności posługiwania się narzędziami służącymi do projektowania...
-
Zespół Imerslund-Gräsbecka - rzadka choroba genetyczna różnych ras psów
Publikacja -
Zasady programowania w Internecie
PublikacjaPrzedstawiono środowisko Internetu widziane z punktu widzenia programisty. Wprowadzono model trójwarstwowej aplikacji WWW, jakonajczęściej spotykanego przykładu programowania w środowisku Internetu. Wymieniono główne zadania programisty w ramach każdej z warstw i opisano przykładowe narzędzia realizacji tych zadań - technologie i języki.
-
Oprogramowanie mobilnego komunikatora multimedialnego
PublikacjaArtykuł przedstawia efekty prac nad stworzeniem oprogramowania dla mobilnego komunikatora multimedialnego. Projektowane urządzenie ma umożliwić użytkownikom swobodną komunikację (tekstową, głosową, wideo) oraz możliwość lokalizowania innych użytkowników dzięki działającej w tle wymianie informacji o pozycji. W referacie zaprezentowano architekturę systemu oraz oprogramowania stworzonego w środowisku Qt realizującego założoną funkcjonalność....
-
Metodologia i techniki programowania
PublikacjaKsiążka jest syntetycznym wprowadzeniem do technik programowania. Omawia podstawowe trendy rozwoju metodologii wytwarzania oprogramowania, takie jak: metody strukturalne, obiektowe, narzędzia CASE, standaryzacje programów i ocenę złożoności oprogramowania. Pokazuje również, jak projektować kodować, testować i uruchamiać programy, aby były niezawodne i efektywne. Naszkicowano w niej możliwości środowisk wytwarzania oprogramowania....
-
Programowanie Obiektowe z Użyciem Adnotacji Semantycznych
PublikacjaW tym artykule przedstawiono jak przy udziale standardowych mechanizmów nowoczesnych języków obiektowych, osiągnięć z zakresu formalnej reprezentacji wiedzy oraz lingwistyki komputerowej wytworzyć zbiór narzędzi wzbogacających warsztat programisty o narzędzia semantyczne. Przedstawione tu Programowanie Obiektowe z Użyciem Adnotacji Semantycznych jest częścią rozwijanej przez autora referatu metodologii wytwarzania oprogramowania...
-
Ośrodki Leczenia Uzależnień - Programowanie i Projektowanie
PublikacjaProblematyka projektowania i programowania współczesnych ośrodków leczenia uzależnień jest wyzwaniem dla architektów. Nastał właściwy czas dla powstawania nowych, w pełni skutecznych, funkcjonalnie dopracowanych modelowych ośrodków leczenia i opieki nad osobami uzależnionymi. W związku z tym w niniejszym rozdziale zawarto opis zarysu modelowych koncepcji ośrodków leczenia uzależnień oraz zaprezentowano dwa przykłady projektów magisterskich...
-
Programowanie działań przestrzennychuwarunkowanych równoważeniem rozwoju regionu
PublikacjaW artykule przedstawiono zarys badań nad kryteriami wyboru i kolejności działań z zakresu zrównoważonej odnowy przestrzeni miejskiej, które wpisują się w równoważenie rozwoju regionu. W wyniku przeprowadzonych badań stworzony zostanie system kryteriów oceny inwestycji, pozwalający ustalić priorytety działań przestrzennych i odpowiednie instrumenty w skali ponadlokalnej i regionalnej.
-
Proces wytwarzania oprogramowania
PublikacjaPraca wprowadza w zagadnienia organizacji procesu wytwórczego, omawia uznanestandardy procesu i ich wykorzystanie w przedsiębiorstwie. Omówienie podsta-wowych problemów prowadzenia projektu informatycznego poszerzono o krótkąprezentację dwu istotnych, choć rzadziej prezentowanych, zagadnien: politykiprowadzenia projektu oraz etyki w realizacji projektu informatycznego.
-
Technologie wytwarzania oprogramowania
PublikacjaPraca poświęcona została dwóm najpowszechniejszym współcześnie technologiomwytwórczym - podejściu strukturalnemu i obiektowemu. W obu przypadkach omó-wienie skupia się na zagadnieniach i metodach modelowania i projektowania,w obu też jest ono bogato ilustrowane przykładami.
-
Wielokryterialna optymalizacja detekcyjnych obserwatorów z zastosowaniem rodzajnika genetycznego.
PublikacjaPrzedstawia się nowe podejście rozwiązywania zadań wielokryterialnej optymalizacji oparte na algorytmach genetycznych, w których każdemu rozwiązaniu przyporządkowana jest dodatkowa informacja o stopniu jego przynależności dodanego podzbioru kryteriów, sygnowanego określonym genetycznym rodzajnikiem.
-
Wybrane zagadnienia licencji na oprogramowanie
PublikacjaW rozdziale przedstawione zostały wybrane zagadnienia licencji na oprogramowanie obejmujące uwarunkowania prawne, niejawne elementy licencji, praktykę tworzenia umów licencyjnych i konsekwencje naruszania umów licencyjnych. Zaprezentowane zostały także wyniki badania mającego na celu poznanie poziomu wiedzy, praktyk związanych z czytaniem i rozumieniem licencji oraz opinii użytkowników na temat licencji. Końcowa część rozdziału...
-
Współbieżność w obiektowych językach programowania.
PublikacjaPraca przedstawia koncepcje współbieżności i ich implementacje w językach programowania. Analizuje się efektywność rozwiązań i zwraca uwagę na problemy dotąd nierozwiązane.
-
Wykonanie i oprogramowanie robota kroczącego
PublikacjaJednym z najpopularniejszych robotów kroczących jest robot o sześciu nogach – heksapod. Artykuł przedstawia projekt, wykonanie i oprogramowanie heksapoda. Sterowanie robotem polega na odpowiednim ustawieniu wartości wychylenia serwomechanizmów, które dają możliwość poruszania się poszczególnych odnóży. W urządzeniu sterującym zaimplementowano różne typy chodu robota.
-
Zjawisko wyścigu w programowaniu współbieżnym
PublikacjaW rozdziale przedstawiono omówienie podstawowego problemu, z jakim, prędzej czy później, styka się każdy programista piszący oprogramowanie wykorzystujące współbieżność. W praktyce będzie to każdy programista starający się w pełni wykorzystywać moc obliczeniową współczesnych wielordzeniowych procesorów i akceleratorów
-
Wzajemne wykluczanie w programowaniu współbieżnym
PublikacjaW rozdziale opisano wzajemne wykluczanie wątków w programach współbieżnych. Przedstawiono zarówno podejście proceduralne (semafory), jak i obiektowe (monitory). Omówiono sposoby działania obu mechanizmów synchronizacji oraz różnice pomiędzy nimi. Sposoby użycia omawianych mechanizmów zostały zilustrowane wzorcami: wzajemnego wykluczania oraz producent–konsument.
-
Genetycznie modyfikowane mikroorganizmy narzędziem służącym do usuwania metali ciężkich ze środowiska
PublikacjaMetale ciężkie są pierwiastkami metalicznymi i półmetalicznymi o gęstości powyżej 4,5 g•cm-3. Powodują zaburzenia w strukturze DNA, mogą być przyczyną chorób nowotworowych, układu nerwowego, pokarmowego, naczyniowego i kostnego. Wykorzystywane są w przemyśle chemicznym, elektromaszynowym, szklarskim, metalurgicznym, farbiarskim, wydobywczym, energetyce jądrowej. Wiele metali, takich jak kobalt, miedź, nikiel, stanowi mikroelementy...
-
Migotanie przedsionków - kaskada zapalno-genetyczna. Rola procesu zapalnego w migotaniu przedsionków
PublikacjaRola procesu zapalnego, wskaźniki zapalne, czynniki predysponujące wystąpienie migotania przedsionków po zabiegu operacyjnym, czynniki wyzwalające napad pooperacyjnego migotania przedsionków, działanie interleukiny.
-
Programowanie rewitalizacji a planowanie miejscowe - o problemie koordynacji
PublikacjaArtykuł dotyczy znaczenia nowego narzędzia planistycznego jakim jest miejscowy plan rewitalziacji. W artykule przedstawiono podstawowe kwestie związane z jego wprowadzaniem w kontekście obecnej sytuacji prawnej
-
Tradycyjne cykle życia oprogramowania
PublikacjaPraca prezentuje uznane i powszechnie stosowane cykle wytwarzania i ewolucjioprogramowania systemów informatycznych, takie jak cykl klasyczny (kaskado-wy), model V wytwarzania z zapewnianiem jakości, prototypowanie wymagań, mo-del spiralny i przyrostowy. Nieduży przykład ilustruje sposób doboru strate-gii wytwarzania.
-
Współczesne cykle wytwarzania oprogramowania
PublikacjaPraca omawia inne stosowane współcześnie cykle wytwórcze. Do dyskusji wybra-ne zostały modele, których wykorzystanie przynosi satysfakcjonujące rezulta-ty (wytwarzanie obiektowe, ponowne użycie oprogramowania z wykorzystaniemkomponentów i wzorców, ponowna inżynieria systemów), podejścia, których sto-sowanie nie jest oceniane jednoznacznie (jak to ma miejsce w wypadku metody-ki SSM Checklanda) oraz modele uważane, obok wymienionych,...
-
Strategia zapewnienia jakości oprogramowania.
PublikacjaW referacie zaproponowano strategię zapewnienia jakości oprogramowania, bazując na działaniach w następujących obszarach: określenie definicji jakości oraz sposobu weryfikacji jej osiągnięcia; dobór technik dotyczących poprawy produktu; poprawa procesu wytwarzania oprogramowania; podnoszenie kultury jakości organizacji.
-
Przegląd miar oceny oprogramowania
PublikacjaProblem oceny oprogramowania istnieje od momentu pojawienia się pierwszego programu komputerowego. Historycznie miary jakości oprogramowania miały zupełnie inne przeznaczenie, gdyż skupiały się na częstotliwości defektów lub błędów oprogramowania. Błędnie bazowało to na założeniu, że jakość oprogramowania to brak błędów. Stąd też używano prostej statystyki typu liczby błędów, wykrytych w określonym przedziale czasu (np. rocznym)...
-
Otwieracz do oczu i inne narzędzia memetyczne w edukacji.
PublikacjaKrótkie omówienie nowych przedmiotów na Wydziale Inżynierii LądowejPG: Techniki przyswajania wiedzy, Kulturotwórcze aspekty budownictwa, Podstawy komunikacji międzyludzkiej. Prezentacja założeń teorii memów i memetyki. Propozycja wykorzystania inżynierii memetycznej w dydaktyce: mem jako slogan lekcyjny.
-
BUDOWA I OPROGRAMOWANIE PRZENOŚNEGO SPEKTROMETRU RAMANA
PublikacjaW pracy przedstawiono budowę oraz zasadę działania przenośnego spektrometru Ramana, przygotowywanego w Katedrze Optoelektroniki i Systemów Elektronicznych Politechniki Gdańskiej. Opisano format plików *.SPC, który jest wykorzystywany przez oprogramowanie sterujące budowanym spektrometrem oraz stosowany przez większość komercyjnych aplikacji przeznaczonych do analizy widm Ramana. Przedstawiono podstawowe metody parametryzacji rejestrowanych...
-
Budowa i oprogramowanie przenośnego spektrometru ramana
PublikacjaW pracy przedstawiono budowę oraz zasadę działania przenośnego spektrometru Ramana, przygotowywanego w Katedrze Optoelektroniki i Systemów Elektronicznych Politechniki Gdańskiej. Opisano format plików *.SPC, który jest wykorzystywany przez oprogramowanie sterujące budowanym spektrometrem oraz stosowany przez większość komercyjnych aplikacji przeznaczonych do analizy widm Ramana. Przedstawiono podstawowe metody parametryzacji rejestrowanych...
-
TECHNOLOGIA RADIA PROGRAMOWALNEGO – SPRZĘT I OPROGRAMOWANIE
PublikacjaTechnologia radia programowalnego (ang. Software Defined Radio) jest nowoczesnym rozwiązaniem umożliwiającym realizację urządzeń pracujących w różnego rodzaju systemach łączności radiowej. W pracy zaprezentowano zagadnienia dotyczące koncepcji realizacji radia programowalnego. Zaprezentowano budowę dwóch przykładowych platform sprzętowych do realizacji radia programowalnego. Przedstawiono również architekturę oprogramowania stosowaną...
-
Zasady programowania i projektowania obiektow aquaparków.
Publikacja -
Efektywne programowanie procesora TMS320C6711 przy użyciu pakietu SIMULINK.
PublikacjaW artykule opisano alternatywny, w stosunku do standardowych metod kodowania, sposób programowania procesora TMS320C6711 z wykorzystaniem bibliotek pakietu SIMULINK. Scharakteryzowano własności karty uruchomieniowej ze zmiennoprzecinkowym procesorem sygnałowym TMS320C6711 firmy Texas Instruments, pod kątem tworzenia programów do układów prototypowych. Opisano także cechy pakietu SIMULINK jako wydajnego narzędzia pozwalającego na...
-
Metodyka projektowania sprzęgacza łatowego z perforowaną metalizacją masy w oparciu o algorytm genetyczny
PublikacjaW referacie zaprezentowano metodologię projektowania zminiaturyzowanego sprzęgacza łatowego z perforacją metalizacji masy w postaci komórek DGS (ang. Defected Ground Structures). Proces projektowania oparto na zmodyfikowanym algorytmie genetycznym wykorzystującym środowisko Sonnet do pełnofalowych symulacji elektromagnetycznych przeprowadzanych w celu znalezienia quasi-optymalnej topografii obwodu. Zastosowanie omówionej procedury...
-
Metodyka projektowania sprzęgacza łatowego z perforowaną metalizacją masy w oparciu o algorytm genetyczny
PublikacjaW referacie zaprezentowano metodologię projektowania zminiaturyzowanego sprzęgacza łatowego z perforowaną metalizacją masy. Proces projektowania oparty jest na zmodyfikowanym algorytmie genetycznym wykorzystującym środowisko Sonnet do pełnofalowych symulacji elektromagnetycznych przeprowadzanych w celu znalezienia optymalnej topografii projektowanego obwodu. Wyniki eksperymentalne i teoretyczne cechuje duża zbieżność, co dowodzi...
-
Internetowy system oceny jakości oprogramowania
PublikacjaPrzedstawiono nową wersję systemu oceny jakości oprogramowania QES), zrealizowaną w technologii WWW. QES charakteryzuje się bardziej elastycznym modelem jakości oraz zawiera znacznie większą funkcjonalność niż jego poprzednik (SOJO). Pozostawia użytkownikowi dużą swobodę oceny konkretnego procesu wytwarzania lub produktu wynikającego z tego procesu. Zapewnia możliwość porównania jakości różnych metodologii lub szczegółowych rozwiązań....
-
Pomiar rozmiaru i prcochłonności oprogramowania
PublikacjaZależność pomiędzy rozmiarem wytworzonego oprogramowania a pracochłonnością jest istotną wskazówką dla skutecznego planowania procesu wytwórczego oraz konstruowania harmonogramów. W referacie skupiono się na fragmencie tego problemu dotyczącą miar oraz technik pomiaru rozmiaru i pracochłonności związanych z realizacją przedsięwzięcia informatycznego. Przedstawiono główne miary rozmiaru i pracochłonności oraz zaprezentowano narzędzie...
-
Platforma KASKADA - proces wytwarzania oprogramowania
PublikacjaZostał przedstawiony proces wytworzenia Platformy KASKADA służącej do przetwarzania strumieni multimedialnych w rozproszonym środowisku superkom-putera. Przedstawiono wymagania dotyczące Platformy, a następnie opisano przyjętą metodykę wytwarzania. Opi-sano przebieg poszczególnych iteracji procesu. Przedsta-wiono proces wytwarzania usług, od implementacji algo-rytmu, przez wdrożenie na Platformę, aż po akceptację i udostępnienie...
-
Radio programowalne - nowoczesna platforma dydaktyczna
PublikacjaPrzedstawiono technologię radia programowalnego jako nowoczesną platformę dydaktyczną. Zaproponowane podejście pozwala na efektywniejsze planowanie stanowisk laboratoryjnych. Umożliwia skrócenie czasu realizacji etapów związanych z projektowaniem, symulacją i testowaniem działania łącza radiowego. Pozwala również na elastyczną zmianę stanowisk laboratoryjnych zgodnie z dynamicznym rozwojem współczesnych systemów radiokomunikacyjnych.
-
Uniwersyteckie Centrum Kompetencyjne Technologii Oprogramowania
PublikacjaPoniższy rozdział stanowi rodzaj case study, gdzie na przykładzie Uniwersyteckiego Centrum Kompetencyjnego Technologii Oprogramowania funkcjonującego przy Politechnice Gdańskiej przedstawiona została koncepcja powoływania i funkcjonowania centrów rozwijania technologii informatycznych tworzony przy uczelniach wyższych przy współpracy z partnerami biznesowymi. Przedstawione zostały potrzeby powoływania takich jednostek organizacyjnych,...
-
Programowalne układy napędowe w dydaktyce.
PublikacjaOpisane stanowisko laboratoryjne stanowi przykład zestawu, z pomocą którego możliwe jest zapoznanie szerokiej liczby odbiorców z nowoczesną techniką napędową. Studenci odbywający zajęcia laboratoryjne, prowadzonych w Katedrze Trakcji Elektrycznej, mogą badać różnorakie maszyny elektryczne pod względem własności ruchowych, zaznajomić się ze sposobami sterowania silnikami z użyciem energoelektronicznych przetworników energii oraz...
-
Aspekty metodologiczne interdyscyplinarnej inżynierii oprogramowania
PublikacjaInterdyscyplinarna inżynieria oprogramowania jest nowym nurtem w inżynierii oprogramowania, który ma prowadzić do rozwiązania istniejących problemów poprzez badanie natury zjawisk i technik projektowych w kontekście interdyscyplinarnym. W referacie zidentyfikowano podstawowe zagadnienia metodologiczne, które należy wziąć pod uwagę w celu efektywnego prowadzenia badań oraz przeprowadzono ich dyskusję. Następnie podjęto próbę wyodrębnienia...