Abstract

Analityka opadów i osadów atmosferycznych oraz powstałych z nich wód spływnych jest dużym wyzwaniem dla chemików analityków. W pracy przedstawiono główne problemy zarówno niezależne od stosowanej procedury analitycznej jak i związane z procedurą analityczną oraz związane z interpretacją wyników) występujące w trakcie badań próbek różnych form depozycji mokrej. W pierwszej części pracy przedstawiono różnorodność strumieni, jakimi zanieczyszczenia dostają się z atmosfery do innych elementów środowiska. Opisano także problemy związane ze zmiennością składu próbek, procesami przemian i sezonowością występowania różnych form depozycji mokrej. Podano także krótki opis stosowanych typów próbników służących do pobierania/zbierania opadów i osadów atmosferycznych a także technik analitycznych wykorzystywanych do oznaczania, najczęściej w nich występujących zanieczyszczeń. Następnie przedstawiono informacje literaturowe odnośnie poziomów stężeń wybranych analitów obecnych w próbkach opadów i osadów atmosferycznych oraz powstałych z nich wód spływnych. Druga część pracy poświęcona została przedstawieniu wyników prac własnych w zakresie analityki różnych form mokrej depozycji. Programem badawczym objęto tereny Trójmiasta i jego okolic, Nowego Dworu Gdańskiego, Kmiecina, Solnicy, Kazimierzowa i Sztutowa. Dodatkowo osady atmosferyczne zbierano na terenie całej Polski - Bytów, Dziemiany, Kraków, Mława, Wrocław, Działdowo, Jeziory (koło Poznania), Poznań, Grudziądz, Zakopane, Borucino i Szrenica. Opisano zakres stosowalności różnych technik do badań próbek osadów atmosferycznych o małej objętości (kilka, kilkanaście cm3). Przedstawiono problemy związane ze zmianą składu chemicznego próbek podczas ich pobierania/zbierania i przechowywania. Opisano również wyniki badań dotyczące poziomów stężeń a także współzależności pomiędzy zanieczyszczeniami obecnymi w próbkach opadów i osadów atmosferycznych oraz powstałych z nich wód spływnych. Przedstawiono także współzależności pomiędzy stężeniami analitów a temperaturą otoczenia, rodzajem mas powietrza, charakterem i kierunkiem ich cyrkulacji, prędkością wiatru oraz dobową sumą opadów w badanych próbkach mokrej depozycji z różnych obszarów geograficznych Polski.Ponadto opisano przeprowadzone badania dotyczące oceny stopnia toksyczności próbek opadów i osadów atmosferycznych z wykorzystaniem testów biologicznych (bakterii luminescencyjnych - vibro fischerii). Przedstawione wyniki badań potwierdzają wysoką toksyczność wód spływnych zarówno tych z arterii komunikacyjnych jak i dachów budynków. Na etapie opracowania wieloparametrowych zbiorów danych pomiarowych opisano otrzymane wyniki stosując różne techniki chemometryczne (analiza szeregów czasowych, analiza wariancji, analiza dyskryminacyjna, wykorzystanie algorytmów FPCA-1 i FPCA-o, analiza głównych składowych (PCA)). Prace realizowane przez autorkę miały za zadanie kompleksowe podejście do analizy zagadnienia oszacowania poziomów stężeń zanieczyszczeń występujących w próbkach różnych typów mokrej depozycji (opady, osady, jak również w powstających z nich wód spływnych (z arterii komunikacyjnych, dachów budynków, koron drzew).

Author (1)