Publications
Filters
total: 387
Catalog Publications
Year 2015
-
Metoda georadarowa w diagnostyce betonowych obiektów mostowych wzdłuż linii Pomorskiej Kolei Metropolitalnej w Gdańsku
PublicationW pracy przedstawiono badania doświadczalne metodą georadarową betonowych obiektów mostowych wzdłuż nowopowstałej linii Pomorskiej Kolei Metropolitalnej (PKM) w Gdańsku. Przedmiotem badań był wiadukt drogowy, ramowo łukowa oraz ramowa kładka dla pieszych. Pomiary wykonano za pomocą zestawu georadarowego Alladin z anteną o częstotliwości emitowanej fali równej 2 GHz. W artykule opisano także podstawy teoretyczne metody georadarowej...
-
Numerical FDM modelling of wave propagation in concrete structure
PublicationThe article presents application of finite difference method to damage detection and its size evaluation in concrete structure by elastic wave propagation method. The simulations of wave propagation in concrete structure were performed for six different damage scenarios. Damages were modelled as areas with changed material properties. Investigation focused on the influence of damage size on the energy of wave reflection. Presented...
-
NUMERYCZNA ANALIZA ZACHOWANIA SIĘ KOLIDUJĄCYCH ZE SOBĄ BUDYNKÓW STALOWYCH PODDANYCH OBCIĄŻENIOM SEJSMICZNYM
PublicationCelem niniejszego artykułu jest przedstawienie wyników nieliniowej analizy numerycznej dotyczącej zachowania się dwóch budynków o konstrukcji stalowej zderzających się ze sobą w wyniku oddziaływań sejsmicznych. W badaniach uwzględniono wpływ efektu prędkości odkształcenia na zachowanie się budowli, co dotychczas nie było analizowane. Model numeryczny oraz analiza dynamiczna, dla składowej NS trzęsienia ziemi El Centro z 1940 roku,...
-
Numeryczna i eksperymentalna analiza zakładkowego połączenia śrubowego poddanego wymuszeniu impulsowemu
PublicationPołączenia śrubowe są szeroko rozpowszechnione w budownictwie, głównie dzięki ich wysokiej nośności, trwałości i usprawnieniu montażu. W zależności od typu użytych łączników, sposobu ukształtowania połączenia, czy zastosowania wstępnego sprężenia wpływają one w różnym stopniu na sztywność węzłów i pracę całej konstrukcji. Dotyczy to w szczególności właściwości dynamicznych konstrukcji: częstotliwości i postaci drgań własnych oraz...
-
Ocena efektywności modelu matematycznego do opisu nieliniowego zachowania wibroizolacji sejsmicznej w postaci łożysk polimerowych
PublicationW pracy została dokonana ocena efektywności modelu matematycznego, opisującego nieliniowe zachowanie prototypu wibroizolacji sejsmicznej w postaci łożysk polimerowych. Do budowy łożysk polimerowych został wykorzystany elastomer poliuretanowy, który charakteryzuje się dobrymi właściwościami tłumiącymi. Wyniki badań materiałowych przeprowadzonych dla analizowanego polimeru zostały przedstawione we wcześniejszych publikacjach. W zaproponowanym...
-
VIBRATION PROBLEMS OF AN EXAMPLE OF TEMPORARY STEEL GRANDSTAND UNDER HUMAN-INDUCED EXCITATION
PublicationLighter and slender structural members of a typical grandstand leads to a significant reduction in the frequencies, that is why such structures are more easily induced to vibrations. The aim of the present paper is to show the results of our experimental studies and the numerical analyses, focused on the behaviour of a part of a typical temporary steel grandstand under dynamic loads. The peak values of accelerations of a steel...
-
WPŁYW ZDERZAKÓW NA ODPOWIEDŹ ZDERZAJĄCYCH SIĘ KONSTRUKCJI STALOWYCH PODDANYCH OBCIĄŻENIOM SEJSMICZNYM
PublicationTrzęsienia ziemi są jednymi z najbardziej nieprzewidywalnych obciążeń jakie mogą oddziaływać na konstrukcje budowlane. Szczególnie wrażliwe na te obciążenia są konstrukcje blisko sąsiadujące ze sobą, które pod wpływem obciążeń sejsmicznych mogą się ze sobą zderzać. Zjawisko zderzeń, które może prowadzić do znacznych zniszczeń, a nawet zawalenia się budynków, wynika głównie z niedostatecznej przerwy pomiędzy konstrukcjami oraz z...
-
Zastosowanie georadaru do badań muru ceglanego
PublicationPostęp technologiczny w dziedzinie diagnostyki konstrukcji badaniami nieniszczącymi NDT (z ang. nondestructive testing) pozwala na coraz dokładniejsze określenie stanu technicznego danej konstrukcji. Jedną z tego rodzaju technik jest metoda georadarowa należąca do grupy metod elektromagnetycznych. Wykorzystuje ona zjawisko odbicia fali elektromagnetycznej na granicy ośrodków o różnych właściwościach elektrycznych. Metoda znalazła...
Year 2014
-
ANALIZA ZDERZEŃ POMIĘDZY STALOWYMI KONSTRUKCJAMI USTAWIONYMI W SZEREGU Z UWZGLĘDNIENIEM ZDERZAKÓW STYROPIANOWYCH
PublicationZderzenia pomiędzy sąsiadującymi konstrukcjami są zjawiskiem wielokrotnie obserwowanym podczas umiarkowanych i silnych wstrząsów sejsmicznych. Z perspektywy urbanizacji i potrzeby budowania w coraz większym zagęszczeniu stanowi to temat wielu badań numerycznych oraz eksperymentalnych. Celem niniejszego artykułu jest analiza zderzeń pomiędzy stalowymi modelami konstrukcji, ustawionymi w szeregu oraz poddanymi wymuszeniom sejsmicznym....
-
Analysis of EN 1993-1-6 guidelines about determining amplitudes of equivalent imperfections of steel cylindrical shells subjected to uniform external pressure
PublicationCivil engineering structures should be designed with reference to relevant standards. One of them is a Eurocode 3 standard EN 1993-1-6:2007: Design of steel structures Part 1-6: Strength and Stability of Shell Structures. According to this standard, the value of buckling load can be determined using different approaches: classical hand calculations (stress design) and geometrical and material non-linear analysis of an imperfect...
-
Application of guided wave propagation in diagnostics of steel bridge components
PublicationEarly detection of potential defects and identification of their location are necessary to ensure safe, reliable and long-term use of engineering structures. Non-destructive diagnostic tests based on guided wave propagation are becoming more popular because of the possibility to inspect large areas during a single measurement with a small number of sensors. The aim of this study is the application of guided wave propagation in...
-
Badania nośności na zginanie innowacyjnego kształtownika giętego na zimno typu GEB
PublicationLekkie konstrukcje metalowe wytwarzane z kształtowników giętych na zimno to jedna z najszybciej rozwijających się dyscyplin w zakresie budownictwa. Do niedawna profile gięte na zimno stosowano wyłącznie jako elementy drugorzędne, czyli płatwie oraz rygle. Nowo opatentowany przekrój typu GEB ma być wykorzystywany jako element nośny konstrukcji ramowych. Jednak jego zaistnienie na rynku budowlanych konstrukcji metalowych jest uwarunkowane...
-
Badania stanów granicznych stalowych kasetonów elewacyjnych
PublicationW pracy przedstawiono zakres i opis badań eksperymentalnych w skali 1:1, mających na celu określenie stanu granicznego nośności i użytkowania stalowych kasetonów elewacyjnych w warunkach oddziaływania parcia i ssania wiatru. Opisano metodykę prowadzenia badań, oraz wyniki i wnioski.
-
BADANIE EFEKTYWNOŚCI ZASTOSOWANIA TAŚM POLIMEROWYCH DO REDUKCJI DRGAŃ ELEMENTÓW KONSTRUKCJI METALOWYCH
PublicationW niniejszej pracy przedstawione zostały wyniki badań eksperymentalnych i analizy numerycznej dotyczące wyznaczenia parametrów dynamicznych aluminiowych elementów wspornikowych. Przedmiotem analizy były dwie belki aluminiowe o identycznych wymiarach. Do jednej z nich podklejono warstwę masy polimerowej. Głównym celem badań było określenie efektywności zastosowania taśm polimerowych jako tłumików drgań elementów metalowych poddanych...
-
Behaviour of asymmetric structures with base isolation made of Polymeric Bearings
PublicationEarthquake-induced ground motions are the most severe and unpredictable threats to the structures all around the world. Seismic excitations cause a lot of damage in a wide variety of ways, leaving thousands of casualties in their wake. During the last few years alone, the world has witnessed many major earthquakes, five of which have caused far-reaching consequences of a national scale for Haiti (January 2010), Chile (February...
-
DEFORMATIONS OF INNOVATIVE COLD-FORMED GEB SECTIONS
PublicationPermanent urban growth of the world of today world implies demanding challenges for the steel construction industry. Nowadays, one of the most important issues is the cost optimization of steel structures. Since the weight of building materials is a major component of the total cost, engineers and designers try to reduce structural weight, without compromising durability and sustainability of a steel structure. Therefore, light...
-
Diagnostics of bolted lap joint using guided wave propagation
PublicationThe paper presents numerical and experimental analyses of elastic waves propagation in a bolted lap joint. In experimental investigations condition assessment of the joint was performed with the use of symmetric waves excited by a piezoactuator. Numerical calculations were conducted in commercial finite element method software Abaqus. The influence of number of bolts and the value of the initial stress on recorded signals was examined....
-
Earthquake-induced pounding between asymmetric steel buildings
PublicationEarthquake-induced pounding between buildings has been the subject of numerous numerical and experimental studies in the resent years. The phe-nomenon may cause severe damage to structural elements as well as may also lead to the total collapse of colliding structures. A major reason leading to pounding between adjacent, insufficiently separated buildings results from the differences in their dynamic properties. The aim of this...
-
EKSPERTYZA TECHNICZNA DOTYCZĄCA ANALIZ OBLICZENIOWYCH RUROCIĄGÓW CIEPŁOWNICZYCH
PublicationW ramach opracowania wykonano z wykorzystaniem MES obliczenia sprawdzające dot. podziemnych preizolowanych sieci cieplnych zgodne z wytycznymi normy PN-EN 13941:2010.
-
Ekspertyza techniczna Pomiary dynamiczne południowej nitki mostu przez rz. Wisłę im. Gen. Grota-Roweckiego w Warszawie wykonane przed przebudową obiektu
PublicationPrzedmiotem ekspertyzy było wykonanie badań określających wartości częstotliwości drgań własnych przęseł południowej nitki mostu pod obciążeniem ruchem samochodowym z uwzględnieniem drgań dolnej półki dźwigara.
-
EKSPERYMENTALNE I NUMERYCZNE BADANIA ALUMINIOWEJ BELKI WSPORNIKOWEJ Z WARSTWĄ MASY POLIMEROWEJ PODDANEJ ODDZIAŁYWANIOM DYNAMICZNYM
PublicationW pracy przedstawione zostały wyniki badań eksperymentalnych i numerycznych dotyczące wyznaczenia parametrów dynamicznych metalowego elementu wspornikowego poddanego oddziaływaniom dynamicznym. Przedmiotem badań była aluminiowa belka wspornikowa z podklejoną od dołu warstwą masy polimerowej. Badania polegały na uderzeniu w środku rozpiętości metalowego elementu młotkiem modalnym. Liczby tłumienia oraz częstotliwości drgań własnych...
-
EXPERIMENTAL ANALYSIS OF RUBBER AND STYROFOAM BUMPERS INFLUENCE ON THE COLLIDING STRUCTURES
PublicationPast and recent investigations of colliding structures under seismic excitation confirmed that pounding may have a significant influence on the structural response. Interactions between adjacent buildings may cause serious damage to the structures, leading even to its total collapse. The main reason of earthquake-induced pounding, besides insufficient distance between structures, are differences in stiffness or mass of colliding structures....
-
EXPERIMENTAL AND NUMERICAL STUDY ON COLLISIONS BETWEEN STEEL STRUCTURES UNDER EARTHQUAKE EXCITATION
PublicationIn the time of high urbanization, the need to build closely-spaced structures forces the designers to take into account earthquake-induced collisions between adjacent buildings and their effects on the response of structures. Past and recent investigations confirmed that interactions between adjacent buildings during earthquakes may cause serious damages to the structural elements and may even lead to total collapse of the structure....
-
EXPERIMENTAL STUDY OF A TEMPORARY STEEL GRANDSTAND UNDER CROWD LOAD
PublicationTemporary structures, such as grandstands, are commonly used during different types of mass events, especially sport and music concerts. In this paper, the results of the experimental study on temporary steel grandstand are presented. The aim of the investigation was to determine modal characteristics of such structures. Modes of free vibrations and corresponding natural frequencies have been obtained for empty and occupied grandstand....
-
Experimental study on effectiveness of polymer dampers in reduction of structural vibrations
PublicationVibrations of civil engineering structures, generated by dynamic loads, may be very dangerous to the structures themselves as well as may have significant influence on human perception and comfort. A number of different methods have been proposed in order to minimize such situations. This concern newly designed structures as well as those which dynamic properties have to be modified due to problems with excessive vibrations. One...
-
Experimental study on the effectiveness of polymer dampers in reduction of structural vibrations
PublicationVibrations of civil engineering structures, generated by dynamic loads, may be very dangerous to the structures themselves as well as may have significant influence on human perception and comfort. A number of different methods have been proposed in order to minimize such situations. This concern newly designed structures as well as those which dynamic properties have to be modified due to problems with excessive vibrations. One...
-
Finite-element analysis of a base-isolated multi-storey steel building under seismic motions
PublicationNumerical simulation of the seismic behaviour of a multi-storey steel building, both fixed-base and base-isolated, under the 1940 El Centro earthquake was performed in this paper. The analyzed 4-storey building was decoupled from the shaking ground with the Polymeric Bearings, which can be considered a proposal of a new seismic isolation system. It consists of rectangular-shaped blocks made of a specially prepared flexible polymeric...
-
Hala namiotowa o konstrukcji stalowej - Ocena stanu wykonania stalowej konstrukcji hali namiotowej
PublicationPrzedmiotem oceny stanu technicznego jest konstrukcja stalowa nowopowstałej hali namiotowej zlokalizowanej na nabrzeżu portu w Władysławowie której wymiary wynoszą odpowiednio: 21 x 35 m - w planie, 22,7 m - wysokości obiektu w kalenicy. Hala zaprojektowana została z kształtowników złożonych o schemacie konstrukcyjnym ramy dwuprzegubowej, swobodnie podpartej na płycie fundamentowej. Cała rama konstrukcyjna wykonana została w...
-
Hala namiotowa o konstrukcji stalowej - Statyczno - wytrzymałościowa weryfikacja nośności i bezpieczeństwa obiektu o konstrukcji stalowej
PublicationPrzedmiotem opracowania jest analiza statyczno – wytrzymałościowa konstrukcji hali namiotowej zlokalizowanej na nabrzeżu portu rybackiego, usytuowanego na brzegu Morza Bałtyckiego, na terenie administrowanym przez oddział stoczniowy spółki Szkuner. Celem niniejszego opracowania eksperckiego jest określenie: stopnia wykorzystania nośności istniejących elementów konstrukcyjnych obiektu na podstawie: pierwotnego opracowania projektowego...
-
Hala namiotowa o konstrukcji stalowej: Statyczno - wytrzymałościowa weryfikacja nośności istniejącej płyty fundamentowej wykonanej pod halą namiotową
PublicationDla istniejącego, nowowykonanego obiektu produkcyjnego, zlokalizowanego nad brzegiem morza, na terenie stoczniowym, wykonano analizy statyczno - wytrzymałościowe w celu weryfikacji nośności istniejącej konstrukcji żelbetowej płyty fundamentowej, stanowiącej jednocześnie posadzkę techniczną obiektu. W celu pozyskania niezależnych danych o analizowanym obiekcie i warunkach naturalnych oraz zmienionych gruntu pod obiektem wykonano...
-
Influence of geometrical imperfections on stresses in cylindrical shells
PublicationResults of the numerical analysis of the shells of storage tanks of 50 000 m3 capacity with geometrical imperfections are presented in the paper. Results were verified by tensometric tests performed on the real tank. It was recognized that real geometrical imperfections cause increase of stresses in the tank construction by 30%.
-
Influence of nodes with positive eccentricity on load-carrying capasity of truss' top chords in trusses made of welded cold-formed members.
PublicationIn order to establish the influence of eccentric crossing of truss members on the load-carrying capacity of the folded chord of a hat-section truss, a research model was created and preliminary numerical analysis of the truss was performed with the use of Marc Mentat programme. Distorial instability of crossheads caused by deviation of loose (unmounted) channel section web’s bends was observed. Due to the slenderness of the section’s...
-
Model of Risk Assessment (MORA) concept for the investment part of urban regeneration projects
PublicationThe main goal of this paper is presentation of the model concept (MORA) that will be used to control level of risk and manage technical risk in investment projects in the area of urban regeneration risk management.
-
Modeling of truss with cold-formed section and positive eccentricity in the node
PublicationThis work is dedicated to establishing the load carrying capacity of tensed and compressed truss’ nodes made of cold-formed open cross sections. The occurrence of bending in the truss’ nodes is the result of a specific production technology for system lattice girders assumed by the designer and the producer. The aim of this research is to present the methodology of conduct for creation of computational models that best depict the...
-
Modelowanie kratownicy z kształtowników giętych na zimno z mimośrodami dodatnimi w węźle = Modelling of truss with cold-formed section and positive eccentricyty in the node.
PublicationThe topic of this research is establishing load-carrying capacity of compressed and tensed chords of trusses made of cold-formed open cross-sections. Occurrence of bending in the truss’ chord is the result of specific production technology assumed by the designer and producer of lattice girder’s systems. The aim of this research is to present methodology of conduct while creating numerical models that best depict the behaviour...
-
Numerical analysis of a temporary steel grandstand
PublicationThe purpose of this paper is to present the results of the numerical analysis focused on the response of the temporary steel scaffolding grandstand subjected to human-induced vibrations due to jumping. Shell as well as beam elements have been used in the numerical model. Its first stage has involved conducting modal analysis in order to determine the modes of free vibrations and the corresponding natural frequencies for the empty...
-
NUMERICAL ANALYSIS OF RUBBER BUMPERS INFLUENCE ON THE COLLIDING STEEL STRUCTURES
PublicationProblem of collisions of neighbouring structures is one of the important issues related to the safety of civil engineering structures. The safety and reliability of steel structures under impact loading is among a number of different aims during the design state. The aim of this paper is to present the results of numerical investigation of dynamic behavior of closely-separated steel structures under seismic excitation. Modal and transient...
-
Numerical study on seismic response of a base-isolated building modelled with shell elements
PublicationSeismic isolation is counted among the most popular and effective means of protecting structures against earthquake forces. Base isolators, like Lead-Rubber Bearings (LRB), High-Damping Rubber Bearings (HDB) or Friction Pendulum Systems (FPS) are extensively used in practice in many earthquake-prone regions of the world. The present paper reports the results obtained from the numerical study on seismic response of a base-isolated...
-
Poziom ryzyka inwestycyjnych działań budowlanych w projektach rewitalizacji
PublicationCelem analizy było zwrócenie uwagi na fakt, iż niezależnie od charakteru zabudowy oraz wieku (wartości historycznej)budynków działania objęte zakresem rewitalizacji są podobne. Również w ujęciu procentowym rozkład kosztów związanych z tymi przedsięwzięciami wskazuje na zdecydowaną przewagę działań budowlanych i związanych z nimi wydatków. W konsekwencji ryzyko jest największe właśnie w obszarze działań budowlanych rewitalizacji.
-
Problems of collisions between adjacent steel structures under earthquake excitation
PublicationNowadays, the high level of urbanization forces the designers to design closely-separated structures and to take into account many factors influencing the response of these structures, which may collide due to insufficient separation distance during moderate to strong ground motions. Recent observations as well as numerical and experimental investigations have confirmed that the interactions between structures may lead to significant...
-
Problemy drgań trybun stalowych poddanych oddziaływaniom dynamicznym = Vibration problems of steel grandstands under dynamic loads
PublicationW niniejszym artykule przedstawione zostały wyniki badań eksperymentalnych i analiz numerycznych dotyczące zachowania się trybun stalowych poddanych oddziaływaniom dynamicznym. Z uwagi na coraz bardziej powszechne stosowanie tych konstrukcji jako wyposażenia np. stadionów sportowych oraz na ich obciążenie tłumem ludzi trybuny stalowe są konstrukcjami stale narażonymi na oddziaływania dynamiczne. Lekkie i smukłe elementy z jakich...
-
Rainscreen panels deformations mods
PublicationIn rainscreen panels designing simplified calculation models are used. For plate computation simply supported panels or panels with fixed edges are commonly used. Such approximations are subjected to large errors that lead to inefficient rainscreen panels design. In order to develop a method for determining the optimal geometry of the rainscreen panels, that would take into consideration the real stiffness of both continuous and...
-
Reduction of vibrations of steel structure models with Polymeric Bearings - experimental study
PublicationEarthquake-induced ground motions are the most severe and unpredictable threats to the structures all around the world. Therefore, designing earthquake protective systems has become an extremely challenging problem in civil engineering. Base isolation is one of the most popular and widely adopted methods of protecting structures against earthquake forces. The present paper reports the results obtained from the shaking table experimental...
-
The 90th Birthday Jubilee of Professor Eugeniusz Bielewicz
PublicationOn the jubilee year of the 90th birthday of prof. Eugeniusz Bielewicz, a portrait of this eminent civil engineer and scholar is presented by his co-workers.
-
The influence of applying supplementary web plates on structural joint moment resistance and rotational stiffness
PublicationContinual trend to simplify structural elements and find less time-consuming solutions on construction site as well as inevitable increase in labour costs determine for instance elimination of those technological steps that are difficult to automation. Welding additional reinforcements and web stiffeners is a great example of such a step. The method presented in EN 1993-1-8 [8] is a result of long-term studies focused on calculating...
-
THE INFLUENCE OF POLYMER STRIPS IN REDUCTION OF A STEEL GRANDSTAND VIBRATIONS
PublicationGrandstands are types of structures commonly used during sport events or music concerts. Dynamic loads generated by crowd movement may have significant influence on human perception as well as may lead to the destruction of a structure. Lighter and more slender structural steel members are more easily excitable by spectators. If the synchronized movement is tuned with the natural frequency of the affected part of the structure,...
-
WPŁYW ELEMENTÓW GUMOWYCH NA ZACHOWANIE SIĘ KOLIDUJĄCYCH KONSTRUKCJI BUDOWLANYCH
PublicationCelem niniejszego artykułu jest analiza eksperymentalna wpływu elementów gumowych umieszczonych w przerwie dylatacyjnej na odpowiedź konstrukcji metalowych, zderzających się w wyniku przyłożonego obciążenia sejsmicznego. W pierwszym etapie badań przeprowadzono test drgań swobodnych konstrukcji, w celu określenia dominujących częstotliwości własnych poszczególnych wież. Następnie przeprowadzono analizę kolidujących ze sobą konstrukcji...
-
Wpływ wprowadzenia norm europejskich na konstrukcję wsporczych napowietrznych linii elektroenergetycznych
PublicationKonstrukcje wsporcze linii elektroenergetycznych były i są projektowane zgodnie ze specjalistycznymi normami, innymi niż stosowane w budownictwie. Dotyczą one zarówno oddziaływań środowiskowych, takich jak temperatura, wiatr, oblodzenie i oddziaływania stałe (naciąg, przewodów, osprzęt), jak i zasad wymiarowania. W artykule przedstawiono wyniki analiz porównawczych dotyczących wpływu zmian wprowadzanych w normach europejskich na...
-
Wpływ zastosowania nakładek wzmacniających środnik na nośność i sztywność doczołowego węzła śrubowego.
PublicationCiągłe dążenie do upraszczania elementów konstrukcyjnych oraz znajdowania mniej czasochłonnych rozwiązań wykonawczo – montażowych wraz z nieuchronnym wzrostem kosztów robocizny determinują m.in. eliminację z procesów technologicznych tych etapów, które nie podlegają automatyzacji. Taką czynnością jest przede wszystkim spawanie dodatkowych wzmocnień i usztywnień węzłów w postaci żeber. Efektem wieloletnich badań jest metoda przedstawiona...
-
Wstępny plan badań węzła z mimośrodem dodatnim w kratownicy z kształtowników o przekrojach poprzecznych otwartych. -(Autorka otrzymała wyróżnienie za tą publikację)
PublicationW celu określenia wpływu mimośrodowego przecinania się prętów w kratownicy z kształtowników giętych na zimno, o przekrojach poprzecznych otwartych na nośność i stateczność węzłów dźwigarów kratowych, opracowano model badawczy oraz przeprowadzono wstępną analizę numeryczną przedmiotowego węzła, w programie Marc Mentat. Uzyskane wyniki wskazują na potrzebę uzupełnienia obciążenia o parę sił poziomych w modelu badawczym.