Abstract

Dzieje Zielonej Bramy są historią jej konserwacji. W dziejach tych wyróżniają się czytelne okresy, z których każdy powinien być oceniany przez pryzmat zachowanych wartości oryginału Waloryzacja, rozumiana jako poszukiwanie wartości oryginału, staje się drogowskazem dla współczesnych rozważań, dotyczących właściwej strategii działań konserwatorskich. Pierwszy okres, związany z powstaniem monumentalnej budowli renesansowej, trwający ponad 250 lat, zakończyła gruntowna, niszcząca znaczną część oryginalnej struktury, przebudowa klasycystyczna zrealizowana w 1831 r. Rok 1886 przyniósł kolejną zmianę, polegającą na próbie powrotu do dawnego kształtu renesansowego. Obserwujemy nową jakość w przeobrażeniach architektury budynku, związaną z rozwijającymi się teoriami restauracji zabytków. Okres ten w dramatyczny sposób przerwany został zniszczeniami wojennymi 1945 r. Powojenna odbudowa to kolejny, przełomowy czas w historii konserwacji Zielonej Bramy. Pierwszy projekt odbudowy zweryfikowały potrzeby użytkowe. Nowe funkcje i zasady konserwatorskie wywarły istotny wpływ na dzisiejszy kształt zabytku. W każdym z okresów dziejów zabytku, zagadnieniem kluczowym jest waloryzacja, poszukiwanie istotnych wartości, szczególnie w kontekście tych autentycznych elementów, które oparły się zniszczeniom i determinują współczesne postępowanie konserwatorskie. Rozpoznanie tych wartości nastąpić może poprzez analizę zmieniających się kontekstów przestrzennych, funkcji i sposobu użytkowania, struktury i kształtu architektonicznego ze wszystkimi detalami i zagadnieniami technicznymi i technologicznymi oraz zrozumienie przesłania ideowego i artystycznego dzieła. W ten sposób zdefiniowana problematyka badawcza, pozwala na dokonanie waloryzacji i określenie współczesnych problemów zabytkowych Zielonej Bramy, które z kolei powinny być podstawą dla przyjęcia właściwej strategii konserwatorskiej.Rewaloryzacja Zielonej Bramy, zrealizowana w latach 2000 - 2003, przywróciła zabytkowi wiele ważnych cech przestrzennych. Nowe funkcje wpisały się w historyczną strukturę budynku. Konserwacja elewacji, mimo przesłanek wynikających z rozpoznania jej historii, w obecnym stanie wiedzy powinna dotyczyć tylko niezbędnych zabezpieczeń i uzupełnień. Odbudowa przesłania ideowego i artystycznego fasad, poprzez rekonstrukcję wystroju rzeźbiarskiego i kolorystycznego, może nastąpić w przyszłości, po szerokim rozpoznaniu problematyki badawczej, w zgodzie z obowiązującymi zasadami konserwatorskimi.

Author (1)