Abstract

Przypominane w tym tomie manifesty urbanistyczne powstały w odpowiedzi na „szok urbanizacyjny” XIX i początku XX wieku, kiedy problemy wyrosłe z nienotowanego nigdy wcześniej wzrostu miast odsunęły na bardzo daleki plan wcześniejsze rozwiązania geometryczne jako nieadekwatne do palących problemów społecznych, ekonomicznych, technicznych i środowiskowych. Wizje miast zaczęli budować nie tylko, a może nawet nie przede wszystkim, urbaniści (którzy jako odrębny zawód dopiero kształtowali swoją tożsamość), ale także społecznicy, filantropi, dziennikarze, fabrykanci i politycy. Manifesty te diagnozowały sytuację i proponowały sposób poprawy sytuacji w miastach. W tym sensie tworzyły wizje czy modele miasta, które miało odpowiadać na wyzwania współczesności. Wśród klasycznych przykładów tego rodzaju manifestów należy oczywiście wymienić koncept miasta-ogrodu zaproponowany przez Ebenezera Howarda (1898), Ciudad Lineal opisany przez Arturo Soria y Matę (1882), miasto przemysłowe Tony Garniera (1917) czy Der Städtebau nach seinen künstlerischen Grundsätzen Camillo Sitte (1889). Wszystkie te idee tworzyły nowy w owych czasach zbiór pomysłów jak miasto powinno wyglądać i funkcjonować.

Początku procesu tworzenia „profesjonalnych” manifestów, formułowanych nie przez indywidualnych wizjonerów- reformatorów, ale przez „ukonstytuowane” środowisko urbanistów należy oczywiście szukać w Karcie Ateńskiej z 1933 roku, która bardzo precyzyjnie konstruowała zracjonalizowaną wizję, jak miasta powinny się rozwijać i jakie wskaźniki osiągać. W tomie 15 „Biblioteki Urbanisty” przypominamy wybrane, najważniejsze naszym zdaniem manifesty urbanistyczne, które ukształtowały myślenie o urbanistyce XX i XXI wieku. Warto zaznaczyć, że niektóre z nich prezentujemy po raz pierwszy w języku polskim oraz w możliwie kompletnej wersji. Do wszystkich dokumentów dołączono w przypisach informację, kto jest autorem polskiego tłumaczenia, z jakiego źródła tekst został zaczerpnięty oraz linki do oryginalnych dokumentów anglojęzycznych. Ze względu na pokaźną objętość niektórych dokumentów Redaktorzy dokonali skrótów, pomijając przede wszystkim informacje formalne lub szczegółowe rozwinięcia problematyki, zwłaszcza wdrożeniowej. Powiązanie z tekstami źródłowymi pozwoli zainteresowanym sięgnąć bez trudu do pierwowzorów publikowanych manifestów.

Tekstom tych dokumentów towarzyszą refleksje urbanistów niejako przez nie ukształtowanych oraz głos młodego pokolenia, interpretującego z dzisiejszej perspektywy ich przesłanie i znaczenie.

Authors (2)