Szkoła marburska a Platon i problem historii filozofii

Andrzej Lisak

doi:10.37240/ahfims.2024.69.14

Szkoła marburska a Platon i problem historii filozofii

Abstract

Po poheglowskiej zapaści w filozofii powściągnęła ona swoje teoretyczne aspiracje i jej przedmiot stał się dużo skromniejszy. Dla neokantowskiej szkoły marburskiej takim przedmiotem stała się nauka. Jest w pełni zrozumiałe, że krytyczna filozofia Kanta doskonale się nadawała na punkt wyjścia w realizacji takiego projektu. Ale równie ważną inspirację stanowił Platon. Na tle stosunku do jego myśli artykuł chce pokazać marburski sposób rozumienia historii filozofii. Rewizja filozofii Kanta dokonana przez szkołę jest tak gruntowna, że równie dobrze można ją określić mianem neoplatonizmu. Podstawą myśli szkoły jest rozumienie platońskiej idei jako hipotezy (inne terminy: Grundlegung, Begründung, Grundanschaung). Wszelkie poznawanie rzeczywistości jest rozpoznawaniem idei. Tak jest w każdym zwykłym zdaniu, ale przede wszystkim w poznaniu naukowym matematycznego przyrodoznawstwa, które jest prawdziwą syntezą pojęć. Idee dochodzą do prawdziwej rzeczywistości, a dochodząc do niej stawiają jej kolejne pytania doprowadzając do coraz to lepszych syntez rozumianych jako hipoteza. Zatem idee to hipotezy, które w myśleniu wytwarzają swój przedmiot. Poznanie jest więc rozumiane jako fieri,, nieskończony proces produkującego swój byt poznania. Historia filozofii w szkole marburskiej staje się trwającym od starożytności teleologicznym procesem ujawniania się prawdy. Każdą myśl rozpatruje się tu z perspektywy tego, co ona wnosi do rozwoju procesu poznania. Przeciwstawiamy tej wizji skromniejszy sposób uprawiania historii filozofii: filozofię należy rozumieć tak jak rozumiał ją sam filozof i jego czytelnicy.