Abstrakt

Surfaktanty stanowią grupę związków charakteryzujących się specyficznymi właściwościami fizykochemicznymi (m.in. amfifilowa budowa, zdolność rozpuszczania się w cieczach o różnej polarności, zdolność do tworzenia micelli) i z tego względu są one wykorzystywane w wielu sferach działalności człowieka. Związki powierzchniowo-czynne ulegają różnorodnym przemianom fizykochemicznym, co umożliwia ich migrację między różnymi elementami środowiska i może prowadzić do jego zanieczyszczenia. Dlatego też istnieje konieczność określania losu środowiskowego surfaktantów w sposób bardziej szczegółowy niż dotąd poznany z wykorzystaniem odpowiednich narzędzi analitycznych. Niezbędnym narzędziem do tego typu badań są odpowiednie procedury analityczne pozwalające na oznaczanie poszczególnych surfaktantów w próbkach środowiskowych. Jednak stanowi to duże wyzwanie dla analityków ze względu na złożony skład próbek, niskie poziomy zawartości poszczególnych analitów o zróżnicowanej budowie chemicznej, a przede wszystkim ich właściwości amfifilowe. Trudności te mogą być eliminowane poprzez wykorzystanie odpowiedniej techniki ekstrakcyjnej na etapie przygotowania próbek do analizy. Następnie próbki odpowiednio przygotowanych ekstraktów są poddawane analizie w celu identyfikacji i ilościowego oznaczania poszczególnych surfaktantów. W niniejszej rozprawie przedstawiono sześć metodyk oznaczania wybranych analitów z grupy kationowych (BDDA-C12-C16, TMA, HP), anionowych (LAS) i niejonowych (NP, NP1-2EO, OP, OP1-2EO) surfaktantów w próbkach wód powierzchniowych oraz osadów dennych. Na etapie przygotowania próbek wykorzystano technikę SPE lub ASE/UAE-SPE, natomiast na etapie identyfikacji i ilościowego oznaczania analitów – technikę chromatografii jonowej (w połączeniu z detektorem CD lub detektorem UV) bądź dwuwymiarową technikę chromatografii gazowej sprzężoną ze spektrometrią mas. Porównano efektywność procesu izolacji analitów z próbek środowiskowych w trakcie przygotowania odpowiednich ekstraktów rozpuszczalnikowych z zastosowaniem proponowanych technik. Dla opracowanych procedur analitycznych wyznaczono podstawowe parametry walidacyjne. Kolejnym zadaniem badawczym była analiza ekstraktów z ciekłych i stałych próbek środowiskowych w celu określenia czy poszczególne związki powierzchniowo-czynne występują w badanym ekosystemie. Na podstawie wyników przeprowadzonych badań można potwierdzić ich obecność w próbkach środowiskowych.

Autor (1)