Abstrakt

CEL NAUKOWY: Celem niniejszego artykułu jest odniesienie wyników badań naukowych dotyczących formowania wrażeń na temat osobowości i roli efektu halo w tym procesie do klasycznej serii badań Solomona Ascha z 1946 r. doty­czącej tego tematu. W artykule Ascha przedstawiającym te badania uwzględnio­ne są teorie i pojęcia cytowane oraz rozszerzane współcześnie przez psycholo­gów poznania społecznego. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Opracowanie stanowi krytyczny przegląd raportów z badań naukowych dotyczących zagadnienia formowania wrażeń na temat osobowości. Wyniki analizy tych prac pozwoliły na przedstawienie w niniej­szym artykule teorii Solomona Ascha w zaktualizowanym świetle. PROCES WYWODU: W pierwszej części artykułu omówiono wpływ cech cen­tralnych, w szczególności „ciepła” i „chłodu”, odpowiadających za całościową ocenę człowieka. W części drugiej poruszono temat czynników zewnętrznych, na przykład kolejności poznawania cech, wpływu afektywnego i czasu trwania znajomości z ocenianą osobą na uformowane wrażenie. W części trzeciej opi­sano zjawisko zmian znaczeniowych cech osobowości w zależności od współ­występujących z nimi charakterystyk. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Przedstawione w pracy eksperymenty po­twierdzają obserwacje Ascha oraz wspierają tezę, że ogólne wrażenie o osobie wpływa na percepcję jej poszczególnych cech. Ludzie nie zdają sobie na ogół sprawy z występowania tego zjawiska. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Wyniki badań omówionych w ar­tykule mają szereg implikacji praktycznych dla osób wykonujących zawody zwią­zane z ocenianiem, takich jak nauczyciele, rekruterzy czy jurorzy, a także dla osób poddawanych ocenie. Warto, by osoby te zdawały sobie sprawę ze znie­kształceń, jakie niesie z sobą automatyczne formowanie wrażeń na temat oso­bowości czy kompetencji innych osób, i miały świadomość, że uleganie takiemu mechanizmowi często łączy się z odpowiedzialnością za los ocenianej osoby, np. w kontekście jej kariery szkolnej czy pracy zawodowej.

Cytowania

Autor (1)