Abstrakt

Celem pracy była synteza i zbadanie właściwości pochodych 1,4,7,10-tetraazacyklododekanu (cyklenu). Otrzymano trzy grupy związków: alkilowe pochodne cyklenu, acylowe pochodne cyklenu i pochodne posiadające w swojej budowie ugrupowanie azowe. Acylowe pochodne zostały zsyntezowane w reakcji z wykorzystaniem p-nitrofenylowych estrów aktywnych, co nie było do tej pory stosowane w chemii cyklenu. Jest to jednoetapowa reakcja w wyniku której otrzymuje się tylko mono- i dipodstawione pochodne. Wydajności produktów są wysokie. Właściwości otrzymanych związków były badane przy wykorzystaniu spektroskopii absorpcyjnej i spektrofluorymetrii. Wszystkie alkilowe pochodne cyklenu wykazują powinowactwo do jonów miedzi(II), a niektóre spośród nich również do jonów ołowiu(II), srebra(I) i rtęci(I). Stałe trwałości dla tworzących się kompleksów zostały wyznaczone metodą Job'a. Acylowe pochodne cyklenu tworzą kompleksy z różnymi kationami, np. cynku(II), kadmu(II), miedzi(II) i żelaza(III). Nowością jest fakt tworzenia luminescencyjnego kompleksu dipodstawionej pochodnej z podstawnikiem salicylowym z jonami glinu(III). Pochodne posiadające w swojej budowie ugrupowanie azowe charakteryzują się zdolnością rozróżniania amin pierwszo-, drugo- i trzeciorzędowych. Czułość oznaczeń amin pierwszorzędowych, jak również amoniaku różni się o jeden a nawet dwa rzędy wielkości od analogicznych amin drugo- i trzeciorzędowych. Wszystkie azopochodne wykazują zjawisko solwatochromii. Pod wpływem różnych rozpuszczalników widoczne są przesunięcia pasm absorpcji. Związki te charakteryzują się w większości przypadków solwatochromią ujemną.

Autor (1)