Abstract

Monografia poświęcona jest problematyce racjonalizacji subwencjonowania samorządu terytorialnego w Polsce. Jej głównym celem jest określenie roli i znaczenia subwencji w systemie finansowym jednostek samorządu terytorialnego. Za dysfunkcje w największym stopniu zniekształcające system subwencjonowania uznano: ― brak powiązania globalnej kwoty subwencji ogólnej ze składowymi budżetu państwa, ― pomijanie, przy ocenie potencjału dochodowego jednostki oraz wyliczaniu składowych subwencji, wpływów z niektórych źródeł dochodów, ― brak określania przeliczeniowej liczby mieszkańców w przypadku licznych jednostek samorządu terytorialnego, ― brak dostosowania mechanizmu wpłat na część równoważącą do zjawiska cykli koniunkturalnych, ― zbyt dużą restrykcyjność mechanizmu korekcyjno-solidarnościowego, ― nieprzestrzeganie wymogu obiektywizacji kryteriów i ich stabilności przy konstruowaniu wybranych części subwencji, ― niedostosowanie wielkości części oświatowej do kosztów realizacji zadań oświatowych, ― stosowanie w algorytmie podziału części oświatowej niedopasowanych do realiów oraz zbyt rozdrobnionych kryteriów. Sposobem na eliminację zidentyfikowanych wad systemu jest zaproponowany model subwencjonowania samorządu terytorialnego w Polsce. Wyróżniono w nim dwa komponenty, w obrębie których wydzielono cztery podstawowe części: wyrównawczą, solidarnościową, korekcyjną oraz oświatową. W każdym komponencie wyodrębniono także rezerwę. Określono ponadto cel, jaki powinna realizować każda z części, i źródła z jakich pochodzić będą środki na jej sfinansowanie. Obszar badań empirycznych obejmuje terytorium Polski, termin – co do zasady – lata 2004–2013, a populację stanowią wszystkie jednostki samorządu terytorialnego szczebla gminnego, powiatowego i wojewódzkiego. Dane do przeprowadzenia analiz zawartych w książce uzyskano z Banku Danych Lokalnych, Ministerstwa Finansów, Głównego Urzędu Statystycznego, Najwyższej Izby Kontroli, Eurostatu oraz OECD. Praca została przygotowana zgodnie ze stanem prawnym na 1 stycznia 2016 roku.

Author (1)