Abstract

W pracy uzasadniono, że w badaniach własności energetycznych silników spalinowych o zapłonie samoczynnym należy uwzględnić istniejącą w ich eksploatacji przypadkowość i nieprzewidywalność zdarzeń. Nawiązano do osiągnięć mechaniki kwantowej wskazując na wynikający z nich postulat, że wielkości nazywane komplementarnymi, mają istotną własność, która polega na tym, że niemożliwy jest jednoczesny i zarazem dokładny pomiar ich wartości. Wykazano, że z mechaniki kwantowej wynika, iż przy powtarzaniu badań empirycznych różnych urządzeń, niezależnie czy są to obserwacje, doświadczenia, czy eksperymenty, nie można oczekiwać takich samych wyników, ale można oczekiwać tej samych częstości uzyskania poszczególnych wyników. Wynika z tego, że uzyskanie konkretnego wyniku badań, np. wartości mierzonej wielkości fizycznej, jest zdarzeniem losowym. W artykule zwrócono też uwagę, że odkrycie w nauce zasady niejednoznacznej przyczynowości doprowadziło do zakwestionowania dawnego poglądu o istnieniu determinizmu jednoznacznego (czyli jednoznacznego wynikania skutku z przyczyny) i przyjęcia determinizmu wieloznacznego, czyli determinizmu wynikającego z probabilistycznych praw mechaniki kwantowej, dopuszczającej (jak wiadomo) istnienie wyboru. Uwzględniając wspomniane dokonania mechaniki kwantowej jak też wyniki badań dokonywane w fazie eksploatacji maszyn, w tym także silników o zapłonie samoczynnym, zasugerowano potrzebę uwzględnienia w badaniach własności energetycznych wspomnianych silników faktu, że ich walory energetyczne ulegają pogorszeniu wskutek istnienia kwantowego rozpraszania energii w różnego rodzaju jej przemianach. Zgodnie z tą sugestią przyjęto, że zmiany energii przetwarzanej w silniku o zapłonie samoczynnym rozpatrywane w czasie, tworzą proces stochastyczny, którego wartościami w każdej wyróżnionej chwili t są zmienne losowe. Wobec tego energia E rozpatrywana, jako zmienna losowa Et w czasie t ma wartość średnią , która jest zaobserwowaną wartością statystyki mającej rozkład asymptotycznie normalny , niezależnie od postaci funkcyjnej zmiennej losowej Et, przy czym E(Et) – wartość oczekiwana zmiennej losowej Et, t - odchylenie standardowe, n – liczność zaobserwowanych wartości energii E do chwili t. Takie podejście powinno być także zastosowane do form (sposobów) przemiany energii, którymi są ciepło (Q) i praca (L).

Author (1)