Abstrakt

Według klasycznej teorii karcinogenezy nowotwór powstaje w wyniku ekspansji klonalnej pojedynczej komórki, która uległa transformacji w wyniku nagromadzenia się w jej genomie zmian genetycznych i epigenetycznych. Jednak w ostatnich latach przywołano do życia inną hipotezę, przedstawioną już ponad 150 lat temu, która mówi, że nowotwór wywodzi się ze stransformowanych komórek posiadających cechy komórek pierwotnych (macierzystych). Komórki takie nazywa się komórkami macierzystymi nowotworu (KMN). Hipoteza ta zakłada, że nowotwór zawiera niewielką populację niezróżnicowanych bądź słabo zróżnicowanych komórek KMN, które posiadają zdolność do samoodnowy (ang. self-renewal) w wyniku tzw. podziału niesymetrycznego i są zdolne do ciągłej proliferacji. Z tych komórek powstają bardziej zróżnicowane komórki nowotworowe, które stanowią większość populacji nowotworu, są stosunkowo wrażliwe na standardowe leki i, choć nie zostało to nigdy przekonująco wykazane eksperymentalnie, mają ograniczony czas życia. Jak się wydaje, ta druga teoria lepiej tłumaczy, dlaczego nowotwór jest bardzo heterogenny i składa się z komórek różniących się cechami morfologicznymi, biochemicznymi a przede wszystkim, jeśli chodzi o wrażliwość na standardowe czynniki terapeutyczne, takie jak radio i chemioterapia. Hipoteza o istnieniu KMN, a zwłaszcza z ich oporności na leki, tłumaczy także, jakie mogą być przyczyny obserwowanych niepowodzeń w leczeniu nowotworów. Podczas typowej terapii przeciwnowotworowej obserwuje się początkowo bardzo duży spadek ilości komórek nowotworowych u pacjenta, często do poziomu niewykrywalnego nawet nowoczesnymi metodami diagnostycznymi. Jednak po tym okresie następuje zwykle wznowa, polegająca na odbudowie pierwotnego ogniska nowotworu, ponieważ nie udało się wyeliminować komórek macierzystych nowotworu, które są oporne na stosowane terapie. KMN mogłyby również odpowiadać za tworzenie przerzutów poprzez zwiększoną zdolność do migracji i adaptacji do nowych warunków środowiska w nowej tkance gdzie tworzy się nowotwór wtórny. W artykule tym przedstawimy podsumowanie wyników badań prowadzonych w ostatnich latach nad pochodzeniem i właściwościami komórek pierwotnych nowotworu oraz omówimy molekularne mechanizmy ich oporności na terapie przeciwnowotworowe. Przedstawimy także nowe strategie, jakie proponowane są dla eliminacji komórek KMN z populacji komórek nowotworowych, które mają poprawić skuteczność terapii obecnie używanych w leczeniu chorych na nowotwory.

Autorzy (2)