Abstrakt

Przedmiotem oceny oddziaływania na krajobraz była planowana elektrownia węglowa w obrębie Rajkowy w gminie Pelplin. Ocenie podlegał jeden wariant elektrowni na tle innych wariantów. Dla celów oceny adaptowano metodę badań, opracowaną i zastosowaną przez A. Sas-Bojarską dla oceny oddziaływania na krajobraz obwodnicy Augustowa. W jej ramach przeprowadzono szereg kroków:1. zebranie materiałów wyjściowych (materiały archiwalne dotyczące środowiska i krajobrazu z różnych urzędów i instytucji, opracowania branżowe, studia literaturowe, materiały własne)2. określenie uwarunkowań planistycznych dotyczących zagrożonego krajobrazu w różnych skalach (obiekty i obszary podlegające ochronie prawnej zawarte w opracowaniach planistycznych)3. opis projektu pod kątem oddziaływania na krajobraz - charakterystyki wizualne (rozplanowanie, parametry fizyczne rzutujące na wygląd zewnętrzny) oraz nie-wizualne, wpływające na percepcję narażonego krajobrazu (hałas, zanieczyszczenie powietrza, oświetlenie)4. studia terenowe, wraz z dokumentacją fotograficzną, niezbędne dla opisu krajobrazu i określenia wielkości skutków w krajobrazie5. opis krajobrazu regionu pelplińskiego dokonany na podstawie zgromadzonej literatury i wcześniejszych opracowań6. opis szczegółowy krajobrazu zagrożonego elektrownią, sporządzony przy wykorzystaniu metody JARK7. ilościowe oszacowanie wielkości skutków, w tym określenie stref widoczności inwestycji przy pomocy technik komputerowych, warunkujących przeprowadzenie obiektywnej oceny znaczenia skutków w krajobrazie8. jakościową ocenę znaczenia skutków krajobrazowych. Opisano skalę i charakter skutków (negatywne / pozytywne; krótko- długotrwałe, bezpośrednie / pośrednie, wtórne, lokalne / strategiczne, odwracalne / nieodwracalne, skumulowane i synergiczne, transgraniczne) oraz określono ich rangę (znaczenie lokalne, krajowe, międzynarodowe). Odniesiono się do etapu budowy, funkcjonowania, likwidacji inwestycji oraz do poważnych awarii, jak tez do różnych aktywności wynikających z istnienia inwestycji.9. określenie odpowiednich środków łagodzących10. podsumowanie wyników studiów krajobrazowych i sformułowanie wniosków.Przy analizie i waloryzacji krajobrazu posłużono się standardową metodą JARK. Metodę oceny wielkości i znaczenia skutków w krajobrazie dopasowano do cech przestrzeni, planowanej inwestycji i specyfiki potencjalnych problemów. Walory i znaczenie narażonego krajobrazu oraz skala planowanej inwestycji wymusiły określenie strefy wpływu widokowego, przy zastosowaniu technik komputerowych. Konieczne było w tym celu wykorzystanie trójwymiarowych modeli terenu i uproszczonych na tym etapie modeli planowanych obiektów. Wiedza na temat zasięgu przestrzennego wytyczonych stref widoczności inwestycji, poszerzona o wnioski wynikające ze studiowania map topograficznych i ortofotomap oraz wizje w terenie, stała się podstawą do określenia wielkości i znaczenia skutków krajobrazowych, a w wyniku tego do określenia odpowiednich środków łagodzących. Zaprezentowana ocena oddziaływania na krajobraz wykazała, że oceniana elektrownia może spowodować poważne skutki w krajobrazie analizowanego obszaru. Narusza cechy krajobrazu, budujące jego tożsamość. Zmiany w krajobrazie wywołane realizacją i funkcjonowaniem elektrowni węglowej będą miały charakter trwały i nieodwracalny, powodując bardzo duże przekształcenia krajobrazu. Jak wynika jednak z przeprowadzonej analizy, biorąc pod uwagę wyłącznie kryterium konieczności ochrony krajobrazu, żadna z lokalizacji zidentyfikowanych w niniejszym opracowaniu na obszarze wskazywanym do analizy w ustaleniach planu zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego, za wyjątkiem wariantu Żarnowiec-Kartoszyno, nie zasługuje na pozytywną rekomendację pod kątem lokalizacji elektrowni. Skutki w krajobrazie najlepiej można minimalizować wybierając odpowiednie lokalizacje dla obiektów zagrażających walorom przestrzennym i wizualnym przestrzeni. Podstawową zasadą powinna być ochrona obszarów najcenniejszych, wrażliwych na zakłócenia, harmonijnych i dotychczas nie zdegradowanych. Nowe zagospodarowanie, zwłaszcza to wielkoskalarne, widoczne z daleka, trwałe, powinno być lokowane na terenach już przekształconych działalnością człowieka, ocharakterze technicznym, a nawet na terenach zdegradowanych. Oczywiście, realizacja inwestycji powinna wiązać się w takich przepadkach z rekultywacją takich obszarów, co wpisuje się w ideę rozwoju zrównoważonego i jest formą rewitalizacji przestrzeni. Podporządkowanie tej zasadzie rozwoju przestrzennego zapewnić może ład przestrzenny i piękno krajobrazu, nie wykluczając rozwoju przestrzennego i gospodarczego. Wykonana ocena oddziaływania na krajobraz oraz płynące z niej wnioski i wytyczne powinny zostać skorygowane na następnym etapie studiów, kiedy będą znane ostateczne parametry obiektów oraz rozplanowanie wszystkich urządzeń bezpośrednio i pośrednio powiązanych z planowana elektrownią. Warunkiem koniecznym dopuszczenia inwestycji do realizacji, gdyby taka decyzja została podjęta z uwagi na zintegrowaną ocenę wpływu inwestycji na środowisko, jest zastosowanie działań łagodzących i kompensacji dla zasobów kulturowych i zabytków chronionych.

Autorzy (2)