Abstrakt

Przedmiotem oceny oddziaływania na krajobraz była planowana obwodnica Augustowa przecinająca Dolinę Rospudy. Ocenie podlegały cztery warianty trasy, wraz z podwariantami. Studia różnego rodzaju objęły:1. zebranie materiałów wyjściowych (materiały archiwalne z różnych urzędów i instytucji, opracowania branżowe udostępnione w ramach projektu, studia literaturowe, materiały własne)2. określenie uwarunkowań planistycznych dotyczących zagrożonego krajobrazu w różnych skalach (formy ochrony prawnej wynikające z prawa krajowego i międzynarodowego i z opracowań planistycznych)3. opis projektu pod kątem oddziaływania na krajobraz (dla każdego wariantu) - charakterystyki wizualne oraz nie-wizualne, wpływające na percepcję narażonego krajobrazu (hałas, zanieczyszczenie powietrza, oświetlenie)4. studia terenowe konieczne do opisu krajobrazu i dla szczegółowego określenia wielkości skutków krajobrazowych. Wymagały one dokładnych wizji lokalnych, samochodowych i pieszych, w tym w trudno dostępnych miejscach planowanych inwestycji dla wszystkich wariantów. Ich integralną częścią była dokumentacja fotograficzna. Na obszarze torfowiska Doliny Rospudy zostały one, z uwagi na charakterystyki inwestycji, znaczenie potencjalnych skutków krajobrazowych i kontrowersyjny charakter tego wariantu, przeprowadzone z większą dokładnością. 5. opis ogólny krajobrazu badanego obszaru na podstawie zgromadzonej literatury i wcześniejszych opracowań 6. opis szczegółowy krajobrazu zagrożonego inwestycją (dla każdego wariantu) dokonany na bazie metody JARK dla całego obszaru.7. wizualizacje komputerowe dla trzech wariantów mostów przecinających torfowiska Doliny Rospudy (most 10-przęsłowy, wiszący, podwieszany). Studia te stanowiły nieodłączną część oceny oddziaływania planowanej inwestycji na krajobraz i warunkowały przeprowadzenie obiektywnej oceny wielkości i znaczenia skutków krajobrazowych8. identyfikację zagrożeń, oszacowanie wielkości (ilościowe) i ocenę znaczenia (jakościową) skutków krajobrazowych, dla każdego wariantu, przy uwzględnieniu uwarunkowań prawnych i planistycznych, bazującą na opisie krajobrazu zagrożonego inwestycją oraz na opisie inwestycji. W szczególności opisano skalę i charakter skutków (negatywne / pozytywne; krótko- długotrwałe, bezpośrednie / pośrednie, wtórne, lokalne / strategiczne, odwracalne / nieodwracalne, skumulowane i synergiczne, transgraniczne) oraz określono ich rangę (znaczenie lokalne, krajowe, międzynarodowe). Odniesiono się do etapu budowy, funkcjonowania, likwidacji inwestycji oraz do poważnych awarii, jak też do różnych aktywności wynikających z istnienia inwestycji.9. zidentyfikowanie odpowiednich środków łagodzących dla każdego wariantu10. ocenę porównawczą wariantów pod kątem oddziaływania na krajobraz i wskazanie wariantu najmniej oddziałującego na środowisko11. podsumowanie wyników badań i wnioski.Metoda oceny wielkości i znaczenia skutków w krajobrazie została dopasowana do specyfiki problemów pojawiających się w konkretnych przypadkach, czyli do cech przestrzeni i charakterystykplanowanej inwestycji. Dlatego w jednym przypadku nastąpiła konieczność rozbudowania studiów krajobrazowych. W wyniku wstępnej oceny eksperckiej stwierdzono bowiem, że z uwagi na charakterzagrożonego krajobrazu oraz wymiary i usytuowanie planowanych inwestycji, a co za tym idzie wielkość i znaczenie potencjalnych skutków krajobrazowych, istnieje konieczność poszerzenia zakresu studiów krajobrazowych dla najbardziej kontrowersyjnego odcinka trasy - torfowiskowej części Doliny Rospudy. Cechuje się ona występowaniem krajobrazu w dużej części naturalnego (czego nie ma w innych wariantach), unikatowego oraz szczególną atrakcyjnością wizualną i krajobrazową, jak też dużym zainteresowaniem turystycznym. Te cechy są podstawą do kwalifikacji tego krajobrazu jako szczególnie cennego, o najwyższej skali punktowej. Ponadto, właśnie na tym odcinku, zaplanowano inwestycję o wymiarach i cechach zupełnie odmiennych od pozostałych wariantów (w tym most wiszący i podwieszany, z bardzo wysokimi pylonami;takie konstrukcje występują tylko na tym odcinku), co oceniono jako istotny czynnik różnicujący, wymuszający dla tego specyficznego przypadku poszerzonepodejście. Dlatego na tym odcinku zastosowano opracowaną specjalnie dla tego przypadku, pionierską w Polsce metodykę. W sposób jednoznaczny, przy pomocy technik komputerowych i profesjonalnych wizualizacji określono tzw. strefę widoczności inwestycji. Obliczenia oparto na trójwymiarowych modelach terenu i obiektów mostowych, jak też uwzględniono różne parametry mające wpływ na widoczność inwestycji, takie jak uśredniona rzędna poziomu lustra wody w Rospudzie w miesiącach letnich w okresie ostatnich 10 lat, wysokość trzcin i wysokość wzroku siedzącego w kajaku turysty. Uznano, że narażonymi użytkownikami doliny Rospudy są turyści płynący rzeką wśród trzcin. Określenie strefy widoczności wybijających się elementów obiektów inżynierskich stało się podstawą do określenia wielkości i znaczenia skutków krajobrazowych. Ocena ta stała się podstawą do porównania trzech wariantów mostowych w osi wariantu IV pomiędzy sobą, or5az do sformułowania ostatecznych wniosków i zaleceń.

Autorzy (3)