Abstrakt

Od 2009 r. prowadzony jest szeroko zakrojony program inwestycyjny przebudowy istniejących i budowy nowych dworców kolejowych w ramach modernizacji polskiej sieci kolejowej. Bazuje on na założeniach wdrażanych od końca lat 90. XX wieku programów dworcowych w innych krajach europejskich. Pierwsze pilotażowe projekty były realizowane w związku z programem EURO 2012. Do końca 2014 r. przebudowano 63 obiekty, w tym 47 objęte ochroną konserwatorską. W 2015 r. były realizowane lub projektowane 32 inwestycje (13 obiektów zabytkowych). Ponieważ dworce polskie przynoszą znaczące straty, dlatego PKP S.A. prowadzi politykę systematycznego zamykania zbędnych obiektów. Zbędne obiekty są często wyburzane. Wśród nich znajdują się również dworce o wybitnych walorach architektonicznych i kulturowych. W 2001 r. zburzono 734 budynki i budowle, w 2002 r. – 867, w latach 2003/2004 – 686, w 2005 r. – 1394, w 2007 r. - 749. W celu ochrony najcenniejszych obiektów konserwatorzy zabytków zaczęli wpisywać je do wojewódzkich rejestrów zabytków, a samorządy lokalne do gminnych ewidencji zabytków. Część obiektów jest przekazywanych jednostkom samorządów terytorialnych, głównie gminnych. Skomunalizowane dworce zmieniać będą swoje funkcje (m.in. Toruń Gł., Kwidzyn, Kościerzyna, Reda i Rumia). Na filię Politechniki Śląskiej przebudowywany jest wyjątkowy ze względów konserwatorskich i symbolicznych dworzec graniczny – Sosnowiec Maczki. W ramach artykułu zostaną zaprezentowane dobre przykłady zrealizowanych inwestycji w ramach przebudowy najcenniejszych, zabytkowych dworców polskich. Omówione zostaną główne tendencje ich przekształceń, wytyczne ochrony konserwatorskiej, ograniczenia wynikające z przyjętych standardów lub obowiązujących przepisów, szanse i zagrożenia dla przyszłych realizacji.

Autor (1)