1. PODSUMOWANIE KONTEKSTÓW I CELÓW OGÓLNYCH PROJEKTU

Badania prowadzone w ramach projektu ELECTRUST mają kluczowe znaczenie dla współczesnych społeczeństw w obliczu globalnego przyjęcia różnych technologii głosowania mających na celu wzmocnienie i zwiększenie skali demokracji. Mimo to często brakuje świadomości zagrożeń związanych z technologiami głosowania. Zrozumienie wzorców zaufania i nieufności w głosowaniu internetowym nie tylko pomaga zidentyfikować czynniki wpływające na nastroje obywateli, ale także umożliwia administracjom publicznym opracowanie strategii budowania zaufania i zarządzania nieufnością. Ta wiedza pomaga również potencjalnym realizatorom w podejmowaniu świadomych decyzji w oparciu o podstawową dynamikę zaufania i nieufności. Co więcej, rzuca światło na paradoksalne sytuacje, w których pewne czynniki wzbudzają zaufanie w niektórych grupach, wywołując nieufność u innych, lub gdy pewne czynniki budzą jednocześnie zaufanie i nieufność.

Projekt ELECTRUST zajmował się przyjęciem głosowania w Internecie i jego wpływem na demokrację. Zaufanie ma kluczowe znaczenie zarówno dla decydentów, jak i obywateli, jeśli chodzi o głosowanie przez Internet. Tradycyjne badania często pomijały nieufność, traktując ją jedynie jako brak zaufania. Projekt ELECTRUST na nowo sformułował zaufanie i nieufność jako niezależne, ale wzajemnie powiązane koncepcje. Opierając się na pracach Luhmanna i Lewickiego, zbadano rolę zaufania i nieufności w technologiach opartych na danych, takich jak głosowanie w Internecie. W ramach projektu opracowano nowatorską metodologię badań, a wstępnymi wynikami wkrótce zostaną udostępnione społeczności naukowej.

ELECTRUST bada przypadki głosowania internetowego i elektronicznego, mając na celu odkrycie czynników kształtujących zaufanie i nieufność. Oprócz pogłębiania wiedzy naukowej projekt oferuje praktyczne spostrzeżenia. Pomaga zidentyfikować: 1) kluczowe argumenty wpływające na zaufanie i nieufność w głosowaniu Internetowym, wzbogacając istniejące zrozumienie; 2) sposoby usprawnienia procesów wdrażania technologii wyborczych poprzez zrozumienie ich wpływu na zaufanie i nieufność; oraz 3) strategie dla rządów mające na celu skuteczniejsze zwiększanie zaufania lub radzenie sobie z nieufnością. Ponadto wyznacza grunt pod przyszłe badania w dwóch obszarach: badanie wpływu zaufania i nieufności na inne technologie wyborcze oraz badanie ich wpływu na administrację publiczną.

2. WYKONANA PRACA I OSIĄGNIĘTE REZULTATY

W ramach projektu ELECTRUST w badaniach zastosowano dwuetapową metodologię. Po pierwsze, ustanowiono solidne podstawy teoretyczne dotyczące zaufania, nieufności i ich integracji w kontekście głosowania Internetowego i technologii opartych na danych. Po drugie, przeprowadzono studia przypadków w krajach, w których głosowanie Internetowe lub głosowanie elektroniczne było wykorzystywane do zrozumienia powstawania zaufania i nieufności. Podejście to zrekonceptualizowało zaufanie i nieufność jako powiązane, ale odrębne pojęcia, identyfikując różne mechanizmy ich konstrukcji.

Analiza studiów przypadków potwierdziła hipotezę, że zaufanie i nieufność wykazują różne wzorce w odniesieniu do głosowania w Internecie, sugerując możliwości dalszych badań w zakresie innych technologii. Zaufanie buduje się dzięki pozytywnym doświadczeniom użytkowników, wygodzie i istniejącemu zaufaniu instytucjonalnemu, podczas gdy brak zaufania wynika z problemów technicznych i politycznych. Dodatkowo pojawiło się kilka intrygujących obserwacji:

• • elementy mogą jednocześnie budzić zaufanie i nieufność;
  • awarie zaufanych elementów mogą wywołać nieufność;
  • czynniki zaufania i nieufności wykraczają poza dni wyborów i wpływają na różne fazy cyklu wyborczego;
  • strategie braku zaufania mogą, jak na ironię, zachęcać do przyjęcia technologii;
  • różne grupy, których celem jest poprawa jakości demokracji, mogą stosować kontrastujące podejścia do budowania zaufania i nieufności.

Wyniki te zostały zaprezentowane na 7 międzynarodowych konferencjach badawczych, 2 konferencjach z praktykami, warsztatach z ekspertami, 4 seminariach uniwersyteckich i 4 wykładach na 3 różnych kontynentach. Poza tym opublikowano je w 2 artykułach w czasopismach, 3 materiałach konferencyjnych i 2 redagowanych książkach. Wyniki podsumowano w pakiecie wyników CORDIS, zaproszono do podcastu CORDIScovery, a badacz otrzymał tytuł MSCA Fellow of the Week.

Prace prowadzone w ramach projektu ELECTRUST pozwoliły badaczowi uzyskać stopień doktora habilitowanego nauk politycznych i administracyjnych oraz stanowisko profesora nadzwyczajnego. Zwiększyło to także jego widoczność w tej dziedzinie, pełniąc obecnie funkcję głównego przewodniczącego konferencji E-Vote-ID, przewodniczącego grupy tematycznej ds. socjologii cyfrowej w Międzynarodowym Stowarzyszeniu Socjologicznym, przewodniczącego programu na międzynarodowej konferencji badan nad cyfrowym dotyczących rządem, oraz przewodniczącego trackow na konferencjach EGOV i HICSS.

3. POSTĘP PONAD STAN TECHNIKI I POTENCJALNY WPŁYW

Projekt pomógł zdefiniować zaufanie, nieufność i ich wzajemne powiązania oraz zastosować tę teoretyczną konstrukcję do wykorzystania głosowania Internetowego. Przeprowadzone studium przypadku pozwoliło wykryć zróżnicowane wzorce funkcjonowania zaufania i nieufności i będzie miało wpływ na zaprojektowanie odrębnych, ale powiązanych strategii radzenia sobie z nimi. W ramach projektu zgromadzono mnóstwo danych gotowych do dalszej analizy. Wykorzystywanie tych danych będzie jednym z kluczowych działań w przyszłości. W związku z tym projekt będzie kontynuowany w następujących nurtach:

• • Publikacje: Trzy publikacje są już na zaawansowanym etapie, część została już zgłoszona, a dwie pozostałe są w trakcie opracowywania. Dalsze publikacje będą efektem trwającej analizy danych.
  • Upowszechnianie: Temat i wyniki projektu przyciągają uwagę zarówno władz badawczych, jak i administracyjnych. CORDIS zamieścił już wyniki projektu w swoim najnowszym pakiecie wyników, a dynamika ta będzie kontynuowana w podcaście CORDIScovery. Te wysiłki w zakresie rozpowszechniania zakończą się publikacją białej księgi na temat zaufania i nieufności do technologii wyborczych, która zostanie zaproponowana po zakończeniu wykorzystywania wyników w 2025 r.
  • Projekty spin-off: projekt kładzie podwaliny pod projekty spin-off mające na celu postęp w tych badaniach, a uzyskana widoczność służy jako cenny atut w przyciąganiu partnerów i potwierdzaniu siły portfolio akademickiego badacza. W przygotowaniu są dwa projekty poboczne, jeden skupiający się na rozwoju głosowania Internetowego w Katalonii (już sfinansowany), a drugi na demokracji cyfrowej. Złożenie wniosku o grant ERC Consolidator w 2025 r. jest w planie średnioterminowym.

Jeśli chodzi o wpływ badań, istotnym wskaźnikiem jest przyjęcie przez ekspertów w danej dziedzinie rozróżnienia między zaufaniem a nieufnością, czego dowodem jest integracja tego pojęcia na specjalistycznych konferencjach. Oznacza to, że teoretyczne podstawy tej idei rezonują z tymi, którzy prowadzili badania w tej dziedzinie. Podobnie wyniki badań sugerują, że administracje publiczne powinny aktywnie uwzględniać brak zaufania w swoich politykach zarządzania i opracowywać strategie wzmacniania zaufania do dostarczanych przez siebie technologii i zarządzania nieufnością, gdy ona się pojawi. Badanie wyraźnie wskazuje, że zaufanie i nieufność podążają odrębnymi trajektoriami i należy odpowiednio się nimi zająć. W tej specyficznej dziedzinie badań projekt ELECTRUST dostarcza istotnych wyników, które przyczyniają się do lepszego zrozumienia dynamiki akceptacji głosowania w Internecie i ustanawiają solidne podstawy dla osób pragnących je wprowadzić. Celem projektu nie jest opowiadanie się za lub przeciw korzystaniu z głosowania Internetowego, ale zapewnienie wglądu w potencjalne kroki i wyniki osobom rozważającym jego wdrożenie.

4. PUBLIKACJE

W ramach projektu powstały artykuły w czasopismach, artykuły konferencyjne, rozdziały w książkach i zredagowane książki.

4.1. Recenzowane artykuły w czasopismach

• • • Duenas-Cid, D., Calzati, S. (2023). Dis/Trust and data driven Technologies, Internet Policy Review, 12(4).
    • Bravo, R., Brugué, J. & Duenas-Cid, D. (2022). Technology and Democracy: the who and how in decision-making. The cases of Estonia and Catalonia, El Profesional de la información, 33(1).

4.2. Recenzowane artykuły konferencyjne

• • • Duenas-Cid, D., Janowski, T., Krimmer, R. (2022). Trust and Distrust in e-Democracy, DGO 2022 Proceedings.
    • Duenas-Cid, D. (2022). A theoretical framework for understanding trust and distrust in internet voting, E-Vote-ID 2022 Proceedings.
    • Erb, Y., Duenas-Cid, D., Volkamer, M. (2024). Identifying factors studied for voter trust in e-Voting, E-Vote-ID 2023 Proceedings (in press).
    • Duenas-Cid, D., Loeber, L., Martin-Rozumiłowicz, B., Macias, R. (2024). Trust frameworks in application to technology in elections, E-Vote-ID 2023 Proceedings (in press).

4.3. Recenzowane rozdziały książek

• • • Rzycki, B, Duenas-Cid, D., Przegalinska, A. (2024). Application of Artificial Intelligence by Poland’s Public Administration, Research Handbook on Public Management and Artificial Intelligence, 118-136.

4.4. Redagowane książki

• • • Krimmer, R., et al. (2022). Electronic Voting: 7th International Joint Conference, E-Vote-ID 2022, Bregenz, Austria, October 4–7, 2022, Proceedings. Springer: Cham.
    • Krimmer, R., et al. (2022). E-Vote-ID 2022 Proceedings: Seventh International Joint Conference on Electronic Voting, Bregenz, Austria, 4-7 October 2022. University of Tartu Press: Tartu.
    • Volkamer, M., et al. (2023). Electronic Voting: 8th International Joint Conference, E-Vote-ID 2023, Luxembourg City, Luxembourg, October 3–6, 2023, Proceedings. Springer: Cham.
    • Volkamer, M., et al. (in press). E-Vote-ID 2023 Proceedings: Eighth International Joint Conference on Electronic Voting, Bregenz, Austria, 4-7 October 2022. Gesselschaft für Informatik: Berlin.
    • Duenas-Cid, D., et al. (2023). DGO’23: Proceedings of the 24th Annual International Conference on Digital Government Research. Association for Computing Machinery: New York.

5. KOMUNIKACJA

Wyniki projektu zaprezentowano podczas konferencji akademickich, konferencji praktyków, seminariów badawczych, wykładów i wystąpień publicznych.

5.1. Konferencje akademickie

• • • E-Vote-ID 2022, Bregenz, 4-7 October 2022.
    • E-Vote-ID 2023, Luxembourg, 3-6 October 2023.
    • The Annual International Conference on Digital Government Research (DG.O) 2022, Seoul (Online), 15-17 June 2022.
    • The Annual International Conference on Digital Government Research (DG.O) 2023, Gdansk, 11-14 July 2023.
    • International Research Conference Europe of the XXI Century 2022, Słubice (online), 23-24 June, 2022.
    • International Research Conference Europe of the XXI Century 2023, Słubice, 2-3 February, 2023.
    • XX ISA World Congress of Sociology 2023, Melbourne, 25 June – 1 July 2023.
    • Conference on Trust and Reliability of Internet Voting at the Estonian Academy of Sciences 2023, Tallinn, 17 October 2023.

5.2. Konferencje praktyków

• • • Global Conference: Peaceful and Inclusive Elections in a Digital Age (UNDP), Brussels, 8-10 November 2023.
    • International Conference on Constitutional Reform and Electoral System (Kazakhstan's Central Electoral Committee), Astana, 7-8 December 2023.

5.3. Seminaria badawcze

• • • Gdańsk University of Technology, March 2022
    • Gdańsk University of Technology, November 2023
    • University for Continuing Education Krems, June 2022
    • Karlsruhe Institute of Technology, May 2022
    • University of New South Wales, August 2023
    • The Annual International Conference on Digital Government Research (DG.O) 2022, Seoul (Online), June 2022.
    • Digital Government Society – Student Support Committee, April 2023

5.4. Wykłady

• • • Ritsumeikan University, September 2023
    • University of Granada, June 2023
    • Escuela Centroamericana de Gobierno y Democracia, December 2022
    • Escuela Centroamericana de Gobierno y Democracia, November 2023
    • Indian Sociological Society, July 2023

5.5. Wystąpienia publiczne

• • • Is Internet voting possible? How do people vote and what does it involve? Researchers’ Night activity programme, Tarragona, 27 September 2022.