Abstrakt

Pochodne 1,4,7,10-tetraazacyklododekanu są związkami które znalazły szerokie zastosowanie w wielu dziedzinach: medycynie, chemii, farmacji, ochronie środowiska itd. Właściwości fizykochemiczne poszczególnych związków determinowane są przez pierścień makrocykliczny i podstawniki. Kwas salicylowy i salicylamid tworzą kompleksy chelatowe z kationami II grupy jak również z metalami przejściowymi. W reakcji acylowania cyklenu pochodnymi kwasu salicylowego powinno otrzymać się pochodne zdolne do tworzenia kompleksów z w/w metalami. Selektywną reakcję acylowania cyklenu można przeprowadzić przy użyciu salicylanu 4-nitrofenylu. Poprzez dobór warunków reakcji możliwe jest otrzymanie produktu mono lub dipodstawienia z wysoką wydajnością. 1-(salicyloilo)1,4,7,10-tetraazacyklododekan (L-1) i 1,7-bis(salicyloilo)-1,4,7,10-tetraazacyklododekan (L-2) izoluje się w postaci bezpostaciowego osadu. Dipodstawione pochodną przeprowadzono w krystaliczny azotan w środowisku acetonitrylu w wyniku hydrolizy azotanu glinu. Pojedyncza komórka złożona jest z dikationu 1,7-bis(salicyloilo)-1,4,7,10-tetraazacyklododekanu, dwóch anionów azotanowych i cząsteczki acetonitrylu. Struktura stabilizowana jest licznymi wiązaniami wodorowymi. Wyznaczono stałe protonowania oraz niektóre stałe trwałości kompleksów. Z przeprowadzonych badań wynika, że L-1 tworzy fluorescencyjne kompleksy jedynie z kationami cynku. Natomiast w przypadku L-2 obserwuje się znaczne wzmocnienie pasm emisji po dodaniu soli cynku i kadmu. W porównaniu do kwasu salicylowego i salicylamidu obserwuje się znaczny wzrost selektywności przede wszystkim do jonów cynku. Prawdopodobnie jest to związane z obecnością cyklenu, który powoduje preorganizację cząsteczki.

Autorzy (4)