Abstract

Propozycja odstąpienia od tradycyjnej formy pisania prac licencjackich i magisterskich na rzecz trzydziestominutowej prezentacji przed trzyosobową komisją oraz dodatkowej weryfikacji w postaci losowania pytań z ustalonej puli stu zagadnień stanowi innowacyjne podejście do oceny efektów kształcenia i jednocześnie odpowiedź na wyzwania, przed którymi stoją współczesne uczelnie wyższe. Aktualny model akademicki, w którym student zobowiązany jest do opracowania rozbudowanej pisemnej rozprawy, prowadzi często do nadmiernego obciążenia zarówno kadry naukowo-dydaktycznej, jak i samych studentów. Promotorzy oraz recenzenci muszą weryfikować liczne prace o zróżnicowanej jakości merytorycznej, co z kolei utrudnia im realizację innych kluczowych zadań, takich jak prowadzenie zaawansowanych badań, pisanie publikacji naukowych czy przygotowywanie innowacyjnych programów dydaktycznych. Jednocześnie system, w którym końcowym efektem studiów staje się rozbudowana praca licencjacka lub magisterska, nie zawsze oddaje rzeczywiste umiejętności i kompetencje absolwenta. Bywa, że prace te nie są w pełni samodzielne, część studentów korzysta z gotowych wzorców, a proces opracowywania bywa powierzchowny i niedostosowany do szybko zmieniających się potrzeb rynku oraz oczekiwań pracodawców. Dlatego właśnie pojawia się potrzeba wypracowania nowej, bardziej adekwatnej formy weryfikacji końcowej, która z jednej strony zachowałaby wymagany poziom akademicki, a z drugiej lepiej przygotowywałaby studenta do wyzwań praktycznych. W proponowanym rozwiązaniu kluczową rolę odgrywa prezentacja, która miałaby trwać około trzydziestu minut i koncentrować się na przedstawieniu przez studenta wybranego zagadnienia związanego z jego obszarem kształcenia. Prezentacja ta nie ograniczałaby się jednak do prostej reprodukcji wiedzy, lecz stanowiłaby syntetyczne i krytyczne ujęcie tematu, sprawdzające nie tylko poziom zrozumienia podstawowych pojęć i koncepcji, ale też zdolność do prezentowania argumentów, formułowania logicznych wniosków oraz przywoływania adekwatnych badań naukowych czy studiów przypadków. Kształcenie na poziomie licencjackim i magisterskim coraz bardziej wymaga rozwinięcia kompetencji komunikacyjnych i praktycznych umiejętności prezentacyjnych, bowiem absolwenci coraz częściej stają w obliczu konieczności przekonywania potencjalnych pracodawców, udziału w panelach dyskusyjnych czy wystąpień na konferencjach branżowych. Taka forma egzaminu końcowego wymusi na studentach przyswojenie umiejętności selekcji materiału, krytycznego myślenia, uważnej analizy źródeł oraz konstruowania czytelnych, zrozumiałych i przekonujących wypowiedzi. Przygotowanie kilkudziesięciominutowej prezentacji przed komisją byłoby dla nich swoistym treningiem w zakresie publicznego wystąpienia i stwarzałoby niepowtarzalną szansę na pokazanie swego warsztatu naukowego w praktyce, co trudno czasem osiągnąć podczas pisania obszernych prac, w których duży nacisk kładzie się na formalne wymogi edytorskie, a w mniejszym stopniu na zdolność do żywego dialogu z odbiorcą. Dodatkowym elementem weryfikacyjnym miałaby być losowo dobrana partia pytań z puli stu zagadnień opracowanych przez wydział czy instytut. Zakres tej puli powinien obejmować najważniejsze teoretyczne i praktyczne zagadnienia związane z daną dziedziną, tak aby student zmotywowany był do poszerzania i systematyzowania wiedzy zdobytej podczas całego toku studiów. W takiej formule zamiast jednotorowego pisania pracy, często sprowadzanego do cytowania literatury i możliwie zgrabnego sformułowania wniosków, student musiałby zmierzyć się z dość szerokim przekrojem tematycznym, co zachęcałoby go do powtórzenia materiału i rzetelnego przygotowania. Jednocześnie egzamin w postaci serii pytań zadawanych przez komisję i uzupełnianych losowo wybranymi zagadnieniami minimalizowałby ryzyko fragmentarycznego podejścia do dziedziny czy skoncentrowania się jedynie na wąskim wycinku materiału, który i tak nie zawsze odzwierciedlał całość kompetencji studenta. Taki system przypominałby pewne standardy egzaminacyjne stosowane w szkołach wyższych w niektórych krajach anglosaskich, gdzie nacisk kładzie się nie tylko na zdolność przygotowania pisemnej pracy badawczej, ale także na ustną obronę swych poglądów i otwartość na dyskusję, co niewątpliwie pogłębia proces uczenia się. Z perspektywy wykładowców i promotorów kluczową zaletą nowego rozwiązania byłoby znaczące odciążenie od wielogodzinnej lektury obszernych prac, co często stanowi proces mozolny i nierzadko frustrujący, zwłaszcza gdy jakość nadesłanych tekstów budzi wątpliwości. Uczelnie, odstępując od obowiązku pisania prac licencjackich i magisterskich, mogłyby tym samym uwolnić zasoby kadrowe i przeznaczyć je na bardziej twórcze zadania, takie jak prowadzenie prac badawczych, publikacje naukowe czy wdrażanie nowoczesnych metod dydaktycznych. Kadra naukowo-dydaktyczna mogłaby poświęcić więcej czasu na rozwijanie swoich zainteresowań badawczych, uczestnictwo w konferencjach, szkoleniach oraz projektach międzynarodowych, co w efekcie przełożyłoby się na wyższy poziom merytoryczny oferowanego kształcenia. Ponadto, dzięki takiemu systemowi, promotorzy i recenzenci nie byliby ograniczani terminami na sprawdzenie, poprawienie czy odesłanie pracy do kolejnych korekt. Proces egzaminu w formie prezentacji i serii pytań byłby bardziej elastyczny, możliwy do przeprowadzenia w ściśle wyznaczonym terminie, bez konieczności uwzględniania czasochłonnej weryfikacji pisemnych elaboratów. 

Author (1)