Abstrakt

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 maja 2018 r w sprawie warunków i sposobu organizowania przez publiczne przedszkola szkoły i placówki krajoznawstwa i turystyki jest niezwykle istotnym aktem prawnym który reguluje zasady bezpiecznego i efektywnego planowania różnorodnych form wypoczynku wycieczek krajoznawczych oraz innych przedsięwzięć turystycznych realizowanych w ramach zadań statutowych tych jednostek oświatowych głównym celem tej regulacji jest zapewnienie dzieciom i młodzieży bezpiecznych i wartościowych doświadczeń edukacyjnych wynikających z bezpośredniego kontaktu z przyrodą zabytkami dziedzictwem kulturowym oraz różnorodnymi miejscami atrakcyjnymi turystycznie przy jednoczesnym uwzględnieniu konieczności sprawowania odpowiedniej opieki pedagogicznej i zagwarantowania warunków które eliminują potencjalne zagrożenia i minimalizują ryzyko wypadków oraz innych niepożądanych zdarzeń w całym procesie związanym z organizacją takich wyjazdów czy imprez rozporządzenie wskazuje między innymi na wymóg dostosowania charakteru i programu wycieczki do wieku potrzeb i możliwości wychowanków a także do ich stanu zdrowia i sprawności fizycznej jednocześnie nakłada obowiązek zapewnienia odpowiedniej liczby opiekunów którzy posiadają kwalifikacje umożliwiające sprawowanie właściwej pieczy nad uczestnikami w rozporządzeniu wyraźnie wskazano że publiczne przedszkola szkoły i placówki organizując wyjazdy turystyczne powinny dołożyć wszelkich starań aby urozmaicać je w taki sposób by wycieczki i wyjazdy nie ograniczały się jedynie do form rekreacji ale również przyczyniały się do rozwoju zainteresowań uczniów i kształtowania w nich postaw społecznych patriotycznych i proekologicznych co ma szczególne znaczenie we współczesnym świecie w którym edukacja międzykulturowa i ekologiczna odgrywają coraz większą rolę w rozporządzeniu określono także kluczowe wymagania dotyczące planowania i realizacji krajoznawstwa i turystyki w odniesieniu do różnych etapów kształcenia co oznacza że zarówno w przedszkolu jak i w szkole podstawowej czy w placówkach ponadpodstawowych wycieczki i imprezy turystyczne powinny być organizowane w sposób przystający do rozwoju psychofizycznego uczestników jednocześnie należy pamiętać iż w przypadku dzieci najmłodszych szczególny nacisk kładzie się na bezpieczeństwo i opiekę na właściwe przygotowanie kadry pedagogicznej oraz na dostosowanie planu wycieczki do ograniczonych możliwości i percepcji przedszkolaków w dalszych przepisach rozporządzenia szczegółowo omówiono obowiązki dyrektora szkoły lub placówki a także zasady współpracy z rodzicami bądź opiekunami prawnymi uczestników określono że dyrektor jest odpowiedzialny za ostateczne zatwierdzenie planu wycieczki lub imprezy turystycznej a także za powołanie kierownika oraz opiekunów sprawujących bezpośrednią pieczę nad grupą ponadto rodzice powinni być poinformowani o wszystkich istotnych kwestiach takich jak miejsce i termin wyjazdu cel i program imprezy wysokość kosztów ubezpieczenia a także zasady bezpieczeństwa jakim podlegają uczestnicy dzięki temu zagwarantowane jest prawo rodziców do rzetelnej informacji oraz możliwość wyrażenia zgody lub ewentualnego zgłoszenia uwag jeżeli mają wątpliwości co do sposobu organizacji wyjazdu kolejnym istotnym aspektem uregulowanym w tym rozporządzeniu jest kwestia finansowania wycieczek i imprez turystycznych w dokumencie podkreślono że środki na organizację takich przedsięwzięć mogą pochodzić z różnych źródeł między innymi z wpłat rodziców czy opiekunów prawnych z budżetu jednostki samorządu terytorialnego ze środków pozabudżetowych czy od sponsorów jednakże w każdym przypadku należy zachować przejrzystość finansową i jawność w zakresie przeznaczenia zebranych środków tak aby nie budzić żadnych wątpliwości co do gospodarowania funduszami przygotowanie wycieczki wymaga również zadbania o kwestie ubezpieczeniowe dlatego rozporządzenie podkreśla że wszystkie wyjazdy organizowane przez przedszkola szkoły i placówki muszą uwzględniać ubezpieczenie uczestników od następstw nieszczęśliwych wypadków i innych zdarzeń losowych co pozwala na zapewnienie dodatkowej ochrony w razie nieprzewidzianych sytuacji i zmniejsza ryzyko obciążeń finansowych związanych z ewentualnymi konsekwencjami wypadków niezwykle ważną kwestią w całym procesie organizacji wycieczek i imprez turystycznych jest zagadnienie opieki i nadzoru nad dziećmi i młodzieżą rozporządzenie nakłada obowiązek zapewnienia odpowiedniej liczby opiekunów w zależności od charakteru i liczby uczestników a także precyzuje zakres kompetencji kierownika oraz opiekunów kierownik wycieczki odpowiada za przebieg całego przedsięwzięcia przygotowanie planu zgodnie z obowiązującymi przepisami bezpieczeństwo uczestników oraz koordynowanie pracy pozostałych opiekunów którzy wspierają kierownika w sprawowaniu pieczy nad wychowankami dla wycieczek pieszych autokarowych czy rowerowych lub innych form turystyki stosuje się szczegółowe zalecenia dotyczące liczby opiekunów biorąc pod uwagę wiek uczniów formę turystyki i potencjalne ryzyka związane z danym rodzajem aktywności bardzo istotne jest także to że przepisy wskazują na konieczność odpowiedniego przygotowania merytorycznego opiekunów i kierowników wyjazdów np. ukończenie kursów z pierwszej pomocy czy znajomość specyfiki trasy i zasad poruszania się w określonym terenie a także podkreślają że osoby te powinny cechować się odpowiedzialnością i umiejętnością reagowania w sytuacjach kryzysowych rozporządzenie kładzie również nacisk na tworzenie programów turystyczną krajoznawczych uwzględniających cele wychowawcze i dydaktyczne prowadzonej działalności oświatowej co oznacza że planowane wyjazdy nie powinny być traktowane jedynie jako oderwanie od tradycyjnych zajęć dydaktycznych lecz raczej jako integralna część procesu kształcenia i wychowania dzięki wycieczkom dzieci i młodzież mogą poznać walory przyrodnicze i kulturowe regionu w którym mieszkają dowiedzieć się więcej o historii i dziedzictwie narodowym a także rozwinąć zainteresowania w zakresie różnych dziedzin wiedzy takich jak geografia biologia sztuka czy historia ponadto organizacja turystyki szkolnej służy kształtowaniu postaw prospołecznych współpracy w grupie wrażliwości na potrzeby innych i poczucia odpowiedzialności za wspólne dobro rozporządzenie zawiera również wymogi w zakresie dokumentacji związanej z organizacją wycieczek aby zapewnić transparentność i bezpieczeństwo nakazuje się opracowywanie dokładnych planów i harmonogramów zawierających informacje o celu imprezy trasie środkach transportu terminach liczbie uczestników liczbie opiekunów oraz sposobach finansowania wyjazdu dodatkowo w dokumentacji powinny znaleźć się zgody rodziców a także jeśli to konieczne oświadczenia dotyczące stanu zdrowia uczestników co jest istotne w przypadku wyjazdów wymagających szczególnej sprawności fizycznej bądź niosących potencjalnie większe ryzyko jak np. wycieczki górskie wycieczki rowerowe czy sporty wodne ważnym elementem rozporządzenia jest również konieczność spełnienia wymogów bezpieczeństwa w zakresie transportu szczególnie gdy organizowane są wyjazdy autokarowe szkoły i placówki zobowiązane są do weryfikowania czy wynajęty przewoźnik posiada wymagane licencje czy pojazd spełnia normy techniczne czy kierowca jest wypoczęty i posiada odpowiednie kwalifikacje takie działania zapewniają bowiem bezpieczną realizację przewozu osób a także minimalizują zagrożenia wynikające z nieprawidłowego stanu technicznego autokarów czy nieprzestrzegania przepisów ruchu drogowego równocześnie rozporządzenie pozostawia możliwość korzystania z innych form transportu jak pociągi samochody prywatne czy rowery jednak w każdym przypadku wymaga się zachowania tych samych zasad troski o bezpieczeństwo i rzetelne zorganizowanie przejazdu z kolei przy wyjazdach pieszych kładzie się nacisk na znajomość trasy odpowiednie oznaczenie grupy przestrzeganie przepisów ruchu drogowego a także zaplanowanie realistycznych odcinków marszu dostosowanych do wieku i kondycji uczniów istotnym aspektem jest także określenie form odpoczynku i przerw w trakcie podróży czy marszu tak aby uniknąć nadmiernego zmęczenia uczestników i zapewnić im czas na regenerację sił rozporządzenie ponadto zwraca uwagę na konieczność poszanowania środowiska naturalnego i dbałości o dziedzictwo kulturowe miejsc odwiedzanych podczas wyjazdów turystyczne krajoznawczych od opiekunów i kierowników wymaga się aby wyjaśniali uczestnikom zasady zachowania się w parkach narodowych rezerwatach czy obszarach chronionych aby nie niszczyć roślinności nie płoszyć zwierząt ani nie pozostawiać odpadów w miejscach do tego nieprzeznaczonych taka edukacja przyczynia się do kształtowania postaw proekologicznych i wspomaga rozwijanie u uczniów świadomości o wartości środowiska przyrodniczego rozporządzenie wskazuje także że w trakcie wyjazdów należy kształtować postawy patriotyczne i społeczne przez odwiedzanie miejsc pamięci narodowej zabytków kultury czy instytucji o istotnym znaczeniu historycznym w ten sposób uczniowie mogą zrozumieć dziedzictwo narodowe w szerszym kontekście a także utożsamiać się z wartościami takimi jak wolność solidarność i odpowiedzialność za losy wspólnoty narodowej w praktyce oznacza to że planując wycieczki czy imprezy turystyczne warto brać pod uwagę kontekst lokalny regionalny i ogólnopolski a program powinien obejmować miejsca i obiekty pozwalające uczniom pogłębiać wiedzę na temat własnej kultury i historii istotne jest także aby w rozporządzeniu sprecyzować zagadnienia dotyczące kwalifikacji kadry pedagogicznej i innych osób zaangażowanych w organizację i przeprowadzenie wycieczek kierownik wycieczki w zależności od rodzaju wyjazdu musi posiadać odpowiednie umiejętności i wiedzę czy to w zakresie metodyki pracy z dziećmi i młodzieżą w plenerze czy to w kontekście udzielania pierwszej pomocy albo znajomości sprzętu i zasad bezpieczeństwa w określonych formach turystyki na przykład podczas rajdów rowerowych spływów kajakowych czy wspinaczki górskiej z kolei opiekunowie powinni być osobami przeszkolonymi do właściwego reagowania na sytuacje nagłe oraz do kontrolowania stanu zdrowia uczestników w trakcie wyjazdu rozporządzenie stanowi też że w pewnych okolicznościach konieczne może być skorzystanie z pomocy osób posiadających dodatkowe kwalifikacje takich jak ratownicy medyczni przewodnicy górscy instruktorzy sportów wodnych czy alpinizmu w sytuacjach kiedy wyjazd wiąże się ze zwiększonym ryzykiem wypadku lub wymaga specjalistycznej wiedzy i doświadczenia kolejnym ważnym punktem jest podkreślenie roli rodziców lub opiekunów prawnych w procesie przygotowania i realizacji wyjazdów rodzice mają prawo do wglądu w program wycieczki do zadawania pytań dotyczących bezpieczeństwa do sugerowania pewnych rozwiązań a w szczególnych przypadkach do odmowy wyrażenia zgody na uczestnictwo dziecka w wyjeździe jeżeli uznają że okoliczności nie zapewniają dostatecznego poziomu ochrony albo uważają że stan zdrowia dziecka nie pozwala na wzięcie udziału w danej formie aktywności rodzice mają również prawo do rzetelnej informacji na temat sposobu finansowania wycieczek i pełnego rozliczenia z poniesionych kosztów zwłaszcza gdy sami wnoszą dopłaty do organizacji imprezy turystycznej innym aspektem jest kwestia dostosowania programu do indywidualnych potrzeb wychowanków w tym dzieci z niepełnosprawnościami rozporządzenie podkreśla że w miarę możliwości należy zagwarantować takim osobom udział w wyjazdach turystycznych na zasadach umożliwiających im pełne korzystanie z oferty krajoznawczej co oznacza konieczność eliminowania barier architektonicznych zapewnienia dodatkowej opieki czy wsparcia ze strony nauczycieli specjalistów bądź wolontariuszy dla których nadrzędnym celem jest wyrównanie szans edukacyjnych i integracja społeczna wszystkich uczestników w procesie przygotowania i przeprowadzenia takich wyjazdów niezwykle ważna jest komunikacja pomiędzy dyrektorem szkoły kadrą pedagogiczną rodzicami oraz samymi uczestnikami warto aby informacje na temat celu i programu imprezy zasady zachowania i reguł bezpieczeństwa były przedstawione jasno i w sposób przystępny zarówno dla dzieci jak i ich opiekunów prawnych w ten sposób można uniknąć nieporozumień i zapewnić wysoką jakość wycieczki rozporządzenie podkreśla również że ewentualne nieprzewidziane sytuacje takie jak zmiana warunków atmosferycznych wypadki czy inne zagrożenia muszą zostać wzięte pod uwagę i uwzględnione w planie organizacji wyjazdu kierownik oraz opiekunowie powinni opracować plan działania w sytuacjach awaryjnych i posiadać wiedzę o sposobach szybkiego kontaktu z odpowiednimi służbami ratunkowymi bądź medycznymi do ich obowiązków należy także bieżąca analiza ryzyka podczas imprezy co pozwala na elastyczne reagowanie i w razie potrzeby modyfikację planu w taki sposób aby chronić dobro uczestników wreszcie rozporządzenie promuje ideę że wycieczki krajoznawcze i imprezy turystyczne mogą stanowić istotny element wspierania aktywności fizycznej uczniów w dobie rosnącej popularności urządzeń elektronicznych i postępującego siedzącego trybu życia rozwijanie zamiłowania do pieszych wycieczek jazdy na rowerze czy innej formy rekreacji na łonie natury staje się szczególnie ważne dla kształtowania prawidłowych nawyków zdrowotnych dlatego w treści rozporządzenia zwraca się uwagę na rozbudzanie w dzieciach i młodzieży chęci do ruchu i bezpośredniego obcowania ze środowiskiem przyrodniczym co bezpośrednio przekłada się na poprawę kondycji fizycznej i psychicznej uczniów oraz buduje ich lepszą odporność i samopoczucie jednocześnie rozporządzenie zauważa że każda inicjatywa turystyczna powinna być realizowana z poszanowaniem przepisów prawa oświatowego i przepisów szczególnych dotyczących ochrony zdrowia życia i mienia a także z uwzględnieniem regulacji o bezpieczeństwie w ruchu drogowym i innych aktów normatywnych które mają zastosowanie w zależności od formy wyjazdu lub miejsca docelowego finalnie istotą niniejszego rozporządzenia jest zapewnienie spójnych i precyzyjnych wytycznych dotyczących organizowania przez publiczne przedszkola szkoły i placówki różnorodnych form krajoznawstwa i turystyki po to by każdy wyjazd niezależnie od jego skali celu czy miejsca był należycie zaplanowany kadra pedagogiczna odpowiednio przygotowana rodzice właściwie poinformowani a dzieci i młodzież mogły uczestniczyć w wartościowych programach edukacyjnych wzbogacających ich wiedzę umiejętności i doświadczenia bez narażania ich na niepotrzebne ryzyko czy niewłaściwie przemyślane formy aktywności podsumowując rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 maja 2018 r nie tylko porządkuje i doprecyzowuje procedury dotyczące wyjazdów organizowanych przez przedszkola szkoły i placówki ale też wyraźnie akcentuje wychowawczy i dydaktyczny aspekt turystyki szkolnej a także promuje rozwijanie różnorodnych inicjatyw wspierających wszechstronny rozwój wychowanków ma to szczególne znaczenie w kontekście wzrastającej potrzeby kształtowania w dzieciach i młodzieży wrażliwości obywatelskiej i ekologicznej doceniania dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego a także umiejętności współpracy w grupie i odpowiedzialności za innych w praktyce zaś oznacza konieczność połączenia atrakcyjnych i bezpiecznych form wypoczynku z bogatym programem edukacyjnym który pozwoli dzieciom i młodzieży w pełni wykorzystać ich potencjał poznawczy rozwijać zainteresowania poszerzać horyzonty myślowe a zarazem kształtować dojrzałe postawy obywatelskie i społeczne wszystkie te założenia i zasady funkcjonowania turystyki szkolnej wpisują się w holistyczne spojrzenie na proces dydaktyczno wychowawczy potwierdzając iż rozporządzenie z 25 maja 2018 r stanowi ważny krok w kierunku uregulowania i ujednolicenia wymogów organizacyjnych podnoszenia standardów bezpieczeństwa oraz promowania twórczego i aktywnego spędzania czasu poza murami placówek edukacyjnych co w efekcie służy harmonijnemu rozwojowi kolejnych pokoleń uczniów w Polsce.

Autor (1)