Abstrakt

W artykule przedstawiono poglądy Adama Smitha dotyczące wybranych problemów etyki życia gospodarczego. Podstawą źródłową są dwa główne dzieła A. Smitha: ''Teoria uczuć moralnych'' i ''Bogactwo narodów'', a także jego wykłady prowadzone na Uniwersytecie w Glasgow, gdzie w latach 1752-1764 był profesorem filozofii moralnej. Artykuł pokazuje, że zagadnienia etyczne znajdują się również w ekonomii politycznej Smitha, co bywa często niedostrzegane, zwłaszcza w neoliberalnych interpretacjach dzieł tego ''intelektualnego ojca kapitalizmu''. W ''Bogactwie narodów'' równie krytycznie odnosił się on do każdej z klas posiadających wtedy, jeśli jej interes uznawał za niezgodny z dobrem społeczeństwa jako całości. Potępiał monopolistyczne zakusy kupców i manufakturzystów, a właścicieli ziemskich nazywał "próżnymi egoistami". W tym kontekście opowiadał się też za uwzględnieniem interesu warstw uboższych. Smith uważał również, że interes producenta czy kupca należy popierać wtedy, gdy sprzyja interesowi konsumenta. Pragnienie posiadania i powiększania majątku należy rozpatrywać w aspekcie społecznym: jest ono dobre, jeśli przyczynia się do zwiększenia dobra wspólnego i dostarcza środków do rozmnażania gatunku.

Autor (1)