Abstrakt

Badania przeprowadzone w Katedrze Chemii Organicznej Wydziału Chemicznego Politechniki Gdańskiej na przestrzeni ostatnich kilku lat, pokazały wszechstronność pochodnych kwasu neopentylidenofosforoditiowego [32] w syntezie symetrycznie i niesymetrycznie podstawionego ugrupowania disulfidowego. Wyniki powyższych badań doprowadziły do opracowania nowej strategii syntetycznej, umożliwiającej otrzymywanie funkcjonalizowanych symetrycznych i niesymetrycznych trisulfidów bazując na pochodnych kwasu neopentylidenofosforoditiowego [32]. Symetryczne trisulfidy alkilowe [36a-d], arylowe [36f] oraz pochodną L-cysteiny [36e] otrzymano w reakcjach pochodnych [32] z O-tert-butyloditiowęglanem potasu, tioacetamidem oraz fluorkiem tetra-n-butyloamoniowym. Reakcje te prowadziły wyłącznie do symetrycznych funkcjonalizowanych trisulfidów z bardzo wysokimi wydajnościami. Użycie dichlorku siarki jako odczynnika sprzęgającego w reakcji kwasu neopentylidenofosforoditiowego [34] z dodekano-1-tiolem, w temperaturze -30°C prowadziło do otrzymania 5,5-dimetylo-2-tiokso-1,3,2-dioksafosforinanylo-2-trisulfanylo-1-dodekanu [42]. Reakcje związku [42] z tiolami w chlorku metylenu, w obecności trietyloaminy, w temperaturze pokojowej pozwoliły na otrzymanie niesymetrycznych trisulfidów [ 44a-i] z bardzo wysokimi wydajnościami. Reakcje pochodnych [32] kwasu neopentylidenofosforoditiowego z tiooctanem potasu pozwoliły otrzymać S-acetylowane disulfanylowe pochodne [45a-c]. Mieszanina pochodnej [32] z S-acetylowaną disulfanylową pochodną [45a-c], traktowana metanolanem sodu w temperaturze 0°C prowadziła do otrzymania niesymetrycznych, funkcjonalizowanych trisulfidów [44b-d,g,j-l] z wysokimi wydajnościami i czystością otrzymanych produktów.

Autor (1)