Związek Zawodowy Drukarzy i Pokrewnych Zawodów Oddział w Lublinie w latach 1918-1950. - Publikacja - MOST Wiedzy

Wyszukiwarka

Związek Zawodowy Drukarzy i Pokrewnych Zawodów Oddział w Lublinie w latach 1918-1950.

Abstrakt

Autorka w artykule opisuje działalność Związku Zawodowego Drukarzy i Pokrewnych Zawodów w Lublinie i drukarstwa lubelskiego w aspekcie przemian społeczno-gospodarczych w I poł. XX w., na podstawie szczegółowej analizy źródeł archiwalnych przechowywanych w zasobie Archiwum Państwowego w Lublinie i innych archiwów państwowych oraz źródeł drukowanych: czasopism branżowych, sprawozdań, regulaminów, prasy codziennej i in., które umożliwiają odtworzenie dziejów organizacji związkowej, chroniącej prawa „pracowników słowa”.

Autor (1)

Cytuj jako

Pełna treść

pobierz publikację
pobrano 65 razy
Wersja publikacji
Submitted Version
Licencja
Creative Commons: CC-BY otwiera się w nowej karcie

Słowa kluczowe

Informacje szczegółowe

Kategoria:
Inna publikacyjna praca zbiorowa (w tym materiały konferencyjne)
Typ:
Inna publikacyjna praca zbiorowa (w tym materiały konferencyjne)
Tytuł wydania:
Dziedzictwo archiwalne Lublina i Lubelszczyzny. Ludzie, instytucje, dokumentacja. strony 159 - 206
Rok wydania:
2022
Bibliografia: test
  1. Ibidem, s. 7. otwiera się w nowej karcie
  2. Według numerów zespołów -opis i zawartość zespołów, zob. Szukaj w Archiwach [dostęp: 27.11.2021]: 403/0 Urząd Wojewódzki Lubelski 1919-1939[1940-1944] <https://www.szukajwarchiwach. gov.pl/zespol/-/zespol/2566>; 410/0 Starostwo Powiatowe Lubelskie [1915-1918]1919-1939 <https://www. szukajwarchiwach.gov.pl/zespol/-/zespol/2572>; 411/0
  3. Komisarz Rządu RP na miasto Lublin 1920-1922 <https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/zespol/-/zespol/2573>; 412/0 Starostwo Grodzkie Lubelskie [1921-1927]1928-1939 <https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/zespol/-/zespol/2574>.
  4. Il. 3. Wklejka w czasopiśmie "Technik Lubelski" z 1929 r. informująca o opóźnieniach w druku w wyniku strajku zecerów. [Domena publiczna]
  5. Z J
  6. Il. 4. Tableau upamiętniające śmierć szesnastu lubelskich drukarzy w okresie II wojny światowej. [Domena publiczna] otwiera się w nowej karcie
  7. Informacja o zespole APL, 789/0 Wojewódzka Rada Związków Zawodowych w Lublinie 1944- 1980 zob. <https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/zespol/-/zespol/3195>, [dostęp: 31.08.2021]. otwiera się w nowej karcie
  8. APL, 789/0 Wojewódzka Rada Związków Zawodowych w Lublinie 1944-1980, sygn. 359, str. 277. W skład ówczesnego Zarządu Związku Zawodowego wchodzili: Słabczyński Feliks -przewodniczący, Boczek Józef -zastępca przewodniczącego, Sawicki Władysław -sekretarz (późn. wykreślony), Siebielec Tadeusz -skarbnik, Pluch Stanisław -przewodniczący Komisji Kultury, Polakowski Józef, Chęć Henryk, Lipiec Bolesław, Zabłocki Władysław, Skrzypczak H[elena]., Gołębiowski Jan, Rajngruber Eugeniusz, Ma- lewicz Sz[ymon] -członkowie zarządu, Zawisza Władysław, Fodemski [Stefan, uzup. autorki] -zastępcy. Później dopisani: Kończal Tadeusz -sekretarz, Stasiak Jan -zastępca przewodniczącego, Malinowski Zdzisław -sekretarz.
  9. Zob. m.in. AAN, 3042/0 Komisja Centralna Związków Zawodowych 1944-1949. Opis i zawartość zespołu zob. <https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/zespol/-/zespol/163037>, [dostęp: 31.08.2021].
  10. Do wybuchu II wojny światowej na łamach "Wiadomości Graficznych" nie znajdziemy już żadnej wzmianki o działalności lubelskiej organizacji związkowej zrzeszającej pracowników słowa. Także z informacji zawartych na łamach "Wiadomości…" dowiadujemy się, że po zakończeniu II wojny światowej "w miarę uwalniania naszego kra- ju spod okupacji, powstawać zaczęły już od roku 1944 placówki Związku. Pierwszymi były Lublin i Białystok" 106 . W 1944 r., gdy Lublin był przez pewien czas stolicą Odrodzonej Polski, rodziły się tu, jak przysłowiowe grzyby po deszczu, liczne czasopisma, np.: "Odrodzenie", "Wici", "Wieś", "Promyczek", "Polska Zbrojna", "Rzeczpospolita", "Robotnik", "Gazeta Lubelska", "Sztandar Ludu", "Kamena" i wiele innych. W pierwszych la- tach wyróżniają się 2 zakłady: Drukarnia Państwowa i drukarnia "Czytelnika 107 .
  11. Od 1945 r. lubelska organizacja związkowa weszła w skład ogólnopolskich, scentralizowanych struktur pod nową nazwą: "Związek Zawodowy Pracow- ników Przemysłu Poligraficznego w Polsce", choć należy podkreślić, że zwią- zek reaktywowany został pod "przedwojenną" nazwą Związku Zawodowego Drukarzy i Pokrewnych Zawodów R. P. -Okręg Lublin 108 . Znamienny jest fakt, że lubelscy drukarze, mimo dotkliwych strat wojen- nych i pomimo niezbyt udanych prób organizacyjnych z okresu przedwojen- nego, z dużą werwą przystąpili do odtworzenia struktur przy wsparciu Rady Związku Zawodowego. Pierwsze zebranie organizacyjne lubelskich druka- rzy odbyło się już 3 VIII 1944 r. Bez wątpienia tym działaniom sprzyjał fakt, że to w Lublinie powstawały zalążki państwowości polskiej po wyzwoleniu. Nie bez znaczenia jest też fakt, że to drukarze, mieszkańcy ziemi lubelskiej, 106 Ibidem, nr 1, 1946.
  12. R. Rosiak, Czterysta lat drukarstwa lubelskiego, "Kalendarz Lubelski", s. 4, zob. Ośrodek "Bra- ma Grodzka -Teatr NN", Biblioteka Multimedialna: <https://www.biblioteka.teatrnn.pl/dlibra/publica- tion/9348/edition/9227>, [dostęp: 11.11.2021].
  13. Świadczy o tym wydane drukiem Sprawozdanie Związku Zawodowego Drukarzy i Pokrewnych Zawodów R. P. Okręg Lublin za czas od dnia 1 października 1944 r. do dnia 31 grudnia 1945 r., Lublin 1946. W tekście zawartego tam ogłoszenia informacyjnego mowa już o Walnym Zgromadzeniu Członków Związku Zawodowego Przemysłu Poligraficznego Okręg Lublin, wyznaczonym na dzień 3 III 1946 r.
  14. Jako miejsce druku obwieszczenia podano Chełm. Szerzej o historii Manifestu lipcowego zob.
  15. T. Żenczykowski, Polska lubelska, Warszawa 1990. 110 "Wiadomości Graficzne", nr 1, 1946.
  16. Sekcja liczyła 10 członków, a w skład zarządu weszli: Wiktor Kulesza, Józef Boczek oraz Henryk Chęć. otwiera się w nowej karcie
  17. Zagadnienie wyposażenia lubelskich drukarni w park maszynowy na przestrzeni lat omawia czę- ściowo T. Pietrasiewicz, Przewodnik po historii słowa drukowanego w Lublinie. Lublin 2014, ss. 592. Zob. też Izba Drukarstwa -historia: <https://teatrnn.pl/domslow/historia-izby-drukarstwa/> lub Izba Dru- karstwa w Lublinie (2008): <https://teatrnn.pl/leksykon/artykuly/izba-drukarstwa-w-lublinie-2008/>, [dostęp: 20.11.2021].
  18. 113 "Wiadomości Graficzne", nr 12, 1946. otwiera się w nowej karcie
  19. S[portowy] "Drukarz" jako jedenasty klub związkowy drukarzy w Polsce 114 . Drukarze-piłkarze organizowali mecze piłki nożnej z drużynami spor- towymi innych organizacji zawodowych. Optymistycznie opisano sukcesy i porażki w jednej z notatek zamieszczonych na łamach "Wiadomości…" Powołany przed kilku miesiącami do życia ZKS "Drukarz" na terenie Okręgu Lu- blin rozwija się pomyślnie, przez systematyczne treningi. Trener Klubu kol. Rud- nicki Stanisław, jeden z czołowych graczy "Lublinianki", członek naszego Związ- ku, wkłada dużo inicjatywy, ażeby Klub postawić na poziomie. Mimo krótkiego istnienia, klub nasz rozegrał dwa mecze towarzyskie na prowincji i dwa o mistrzo- stwo klasy "C" na terenie Lublina, ulegając silniejszym drużynom. Dużą trudność w rozwoju Klubu napotykamy z powodu nieprzychylnego ustosunkowywania się klubów posiadających boiska o udzielanie ich do rozgrywek mistrzowskich 115 .
  20. Tego typu działania, które z perspektywy czasu możemy uznać za "wymu- szone" i czysto propagandowe, musiały wywrzeć jednak istotny wpływ na poziom zintegrowania pracowników, członków związku, co też z pewnością przekładało się na pozytywną formę współpracy, wymianę informacji pomię- dzy pracownikami różnych zakładów pracy, etc. Warto zaznaczyć, że równie znaczące jak "lubelskie źródła", rozumiane jako materiały archiwalne tu wytworzone i tu dostępne, mogą być zasoby innych archiwów państwowych, w których przechowywane są dokumenty dotyczące struktur związkowych działających w innych miastach i regio- nach lub te o charakterze ogólnopolskim -centralnym. Z racji ich ogólnego charakteru można z powodzeniem "nałożyć" je na obraz lubelskiego środo- wiska zawodowego drukarzy. Mowa tutaj m. in. o cytowanym na wstępie dokumencie pt. "Statut Pol- skiego Związku Zawodowego Drukarzy i Pokrewnych Zawodów na Rzecz- pospolitą Polską". Jego projekt oraz dokument obowiązujący, zatwierdzony 114 Ibidem, nr 12, 1947.
  21. Ibidem, nr 6/7, 1948. Drużyna piłkarska została także uwieczniona na fotografii w kolejnym nu- merze "Wiadomości…" z adnotacją o wynikach sportowych zmagań: "Drugi mecz towarzyski rozegrany został w dniu 29 sierpnia br. pomiędzy ZKS "Drukarz" i KS "Monopol" z Lublina. Mecz wygrała drużyna KS "Monopol" w stosunku 5:2. Rewanżowe spotkanie w dniu 5 września przyniosło zdecydowane zwy- cięstwo naszej drużynie. Mecz zakończył się wynikiem 7:2 (ibidem, nr 9, 1948).
  22. houses/shops, and printers, and examines the printed sources: periodicals of the trade, reports, regulations, as well as Lublin's daily press. Keywords: Trade Union of Printers and Related Professions in Lublin, printing profession, trade unions, printers, typographers, printing in- dustry, Lublin Bibliografia Źródła rękopiśmienne Archiwum Państwowe w Lublinie: Akta miasta Lublina 1317-1950[1951-1965]. otwiera się w nowej karcie
  23. C. i K. Komenda Powiatowa w Lublinie 1914-1918[1919]. otwiera się w nowej karcie
  24. Ekspozytura Policji Państwowej w Lublinie [1921-1923]1924-1926.
  25. Inspektor Pracy V Okręgu w Lublinie 1944-1950.
  26. Komenda Powiatowa Policji Państwowej w Lublinie [1918]1919-1939. otwiera się w nowej karcie
  27. Komenda Wojewódzka Policji Państwowej w Lublinie [1918]1919-1939. otwiera się w nowej karcie
  28. Komisarz Rządu RP na m. Lublin 1920-1922.
  29. Okręgowy Urząd Policji Politycznej w Lublinie [1919-1923]1924-1926[1927].
  30. Sąd Pracy w Lublinie 1930-1939[-1946].
  31. Starostwo Grodzkie Lubelskie [1921-1927]1928-1939.
  32. Starostwo Powiatowe Lubelskie [1915-1918]1919-1939.
  33. Urząd Gubernialny Lubelski do Spraw Stowarzyszeń 1906-1915. otwiera się w nowej karcie
  34. Urząd Wojewódzki Lubelski 1919-1939[1940-1944].
  35. Wojewódzka Rada Związków Zawodowych w Lublinie 1944-1980. otwiera się w nowej karcie
  36. Archiwum Państwowe w Poznaniu: Polskie partie polityczne, organizacje, stowarzyszenia i związki 1848-1963.
  37. Archiwum Państwowe w Szczecinie: Spuścizna Zofii (1907-1997) i Stanisława Kuglinów (1907-1983) 1928-1997. Źródła drukowane Cennik drukarski ustalony na zasadzie Układu Zbiorowego Pracy z dnia 30 września 1938 r. posiadający moc powszechnie obowiązującą dla wszystkich zakładów graficznych na ob- szarze miasta Krakowa, Kraków 1939.
  38. Sprawozdanie Związku Zawodowego Drukarzy i Pokrewnych Zawodów R. P. Okręg Lublin za czas od dnia 1 października 1944 r. do dnia 31 grudnia 1945 r., Lublin 1946.
  39. Sprawozdanie Związku Zawodowego Pracowników Przemysłu Poligraficznego Okręg Lublin za rok 1946, Lublin 1947. otwiera się w nowej karcie
  40. Sprawozdanie Związku Zawodowego Pracowników Przemysłu Poligraficznego Okręg Lublin za rok 1947, Lublin 1948. otwiera się w nowej karcie
  41. Statut i regulamin Związku Zawodowego Drukarzy i Pokrewnych Zawodów w Polsce, War- szawa 1929. otwiera się w nowej karcie
  42. Statut i Regulamin [Związku Zawodowego Drukarzy i Pokrewnych Zawodów w Polsce], War- szawa 1933.
  43. Statut i regulamin Związku Zawodowego Pracowników Przemysłu Poligraficznego, Kraków 1945. Statut i regulamin Związku Zawodowego Pracowników Przemysłu Poligraficznego, Kraków 1948. otwiera się w nowej karcie
  44. Statut i regulaminy według uchwał Zjazdu Delegatów w Poznaniu w dn. 8 i 9 1930, Warszawa 1930. Wydawnictwa ciągłe Dziennik Praw Państwa Polskiego, nr 15 z 1919 r., poz. 209. otwiera się w nowej karcie
  45. Dziennik Praw Państwa Polskiego, nr 17 z 1918, poz. 42.
  46. Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego, nr 6, 1932, poz. 32. "Głos Lubelski", roczniki za 1919, 1929 oraz 1935 r. "Technik Lubelski", nr 8, 1929. "Wiadomości Graficzne", roczniki za lata: 1923-1939, 1946-1948. "Ziemia Lubelska", roczniki za lata: 1919, 1929. Opracowania Galicki R., Reprezentatywność związków zawodowych w prawie polskim, Białystok 2013. Rozprawa doktorska.
  47. Gdula P., Drukarstwo lubelskie, "Annales UMCS", Sectio F, Vol. VIII, t. 2, s. 139-112.
  48. Malański J., Pracownicze związki zawodowe w Polsce, Warszawa 1934. otwiera się w nowej karcie
  49. Masewicz W., Położenie prawne związków zawodowych w Polsce w latach 1919-1939, War- szawa 1972.
  50. Mizera T., Rola związków zawodowych w przeobrażeniach społeczno-gospodarczych Lubel- szczyzny w latach 1944-1970, [w:] Dzieje Lublina i Lubelszczyzny, t. II, Warszawa 1979, s. 113-132.
  51. Pietrasiewicz T., Przewodnik po historii słowa drukowanego w Lublinie, Lublin 2014. Piętnaście lat Związku Zaw[odowego].
  52. Drukarzy i Pokr[ewnych].
  53. Zaw[odów] w Polsce -Od- dział Bydgoszcz 1920-1935, Bydgoszcz 1935.
  54. Rosiak R., Za cenę życia. W 15 rocznicę tragicznej walki lubelskich drukarzy, "Kamena", nr 6, 1959, s. 4.
  55. Szyndler B., Studia z dziejów drukarstwa w Lublinie w XIX i XX w., Lublin 1988.
  56. Święcicki M., Instytucje polskiego prawa pracy w latach 1918-1939, Warszawa 1960. otwiera się w nowej karcie
  57. Zackiewicz G., Ruch związkowy w Polsce 1918-1939, "Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ja- giellońskiego", Prace Historyczne, z. 4, 2020, s. 855-867. otwiera się w nowej karcie
  58. Żenczykowski T., Polska lubelska, Warszawa 1990.
Weryfikacja:
Brak weryfikacji

wyświetlono 63 razy

Publikacje, które mogą cię zainteresować

Meta Tagi