Abstrakt

W eseju usiłowałem rozświetlić zręby J. Rawlsa koncepcji (teorii) kontraktowej. Podjąłem analizę związku koncepcji kontraktu z tzw. sytuacją pierwotną określaną jako taki stan rzeczy, gdzie osoby-strony są na równi reprezentowane jako moralne osoby, a rezultat nie jest bynajmniej determinowany ani ich arbitralnymi przymiotami, ani relatywnym bilansem sił społecznych. Następnie uwypukliłem związek pojęcia "sytuacji pierwotnej" z zasadami sprawiedliwości w oparciu o fundamentalne dzieło J. Rawlsa "Teoria sprawiedliwości". Dokonałem zwięzłej analizy zwłaszcza warunków, które charakteryzują sytuację wyjściową, scil. pojęcie "otoczenie sprawiedliwości", pojęcie "słuszności", pojęcie "zasłony niewiedzy", a także pojęcie "racjonalności" osób/ stron zawierających "kontrakt". Z kolei uwypukliłem rolę Rawlsa teorii sprawiedliwości jako bezstronności, która określana jest jako szczególny przypadek teorii kontraktowej. Podkreśliłem, że conditio sine qua non zaistnienia teorii kontraktowej jest powodowanie się życzliwością czy też wzajemną dbałością o swe interesy jako osoby-strony. Z kolei dokonałem zwięzłej charakterystyki osoby racjonalnej. Pokazałem, że jako osoba-strona jest ona zdolna do poczucia sprawiedliwości i jest przy tym wolna od zawiści. Podkreśliłem, że tzw. racjonalność osób-stron gwarantuje, że zasady etyczne i koncepcje sprawiedliwości mają ogólną treść. Następnie pokazałem, że Rawlsa ogólna koncepcja sprawiedliwości jako bezstronności może stanowić wymóg, aby wszelkie pierwotne dobra społeczne (prawa, wolności, równe możliwości, dystrybucja dochodu, bogactwa) były równo rozdzielone, chyba że ich nierówny rozdział jest korzystny dla każdej z osób.

Autor (1)