Abstrakt

Wyniki wielu badań prowadzonych w przeciągu ostatnich lat mogą stanowić podstawę do stwierdzenia, że zanieczyszczenia emitowane do środowiska ze źródeł antropogennych mogą stanowić kolejny rodzaj zagrożenia, z którego nie zdawano sobie sprawy wcześniej. Zanieczyszczeniami takimi są substancje z grupy EDC definiowane jako jakikolwiek czynnik, który wpływa na syntezę, wydalanie, transport, wiązanie, działanie lub wydalanie hormonów naturalnych obecnych w organizmie a które są odpowiedzialne za utrzymanie homeostazy, rozmnażanie czy zachowanie. Związki z grupy EDC występują naturalnie w przyrodzie, lecz niestety wiele syntetycznych związków lub produktów powstających w trakcie procesu wytwarzania dóbr konsumpcyjnych różnego rodzaju również posiada właściwości hormononaśladowcze. Wiele czynników wpływa również na toksyczność zanieczyszczeń o charakterze endokrynnym, m. in. szybkość ich wchłaniania i przyswajania, rozkład w organizmach, biodostępność, mobilność, dopasowanie czasowe narażenia do stopnia rozwoju organizmu, dietę, zmienność osobniczą.Wykorzystane procedury zbierania próbek, przygotowania próbek do analizy, jak i rozwiązania metodyczne są efektem studiów literaturowych oraz własnych opracowań. Opracowana metodyka analityczna, która, w porównaniu z istniejącymi procedurami oznaczania analitów z grupy związków endokrynnie czynnych, stanowi nowość naukową ze względu na:· umożliwienie oznaczania związków endokrynnych w próbkach wód o różnym stopniu zanieczyszczenia na ultra-niskich poziomach stężeń (wyrażonymi niskimi wartościami liczbowymi parametru MQL),· małą ilością zużywanych odczynników,· wykorzystanie odczynników nietoksycznych,· duży odzysk analitów.Wykazano, że analiza LC/MS/MS jest najbardziej racjonalnym rozwiązaniem mającym na celu wykrycie związków powodujących zaburzenia endokrynne a obejmujących wiele kategorii i klas chemicznych. Jednym z ograniczeń monitoringu chemicznego jest jednak znacząca trudność w ocenie skutków współwystępowania wielu substancji na różnych poziomach stężeń i ich współoddziaływania. Zastosowanie biotestów jako wskaźników zanieczyszczenia środowiska, eliminuje te utrudnienia i umożliwia jednocześnie uzyskanie informacji o ostatecznym zagrożeniu wynikającym z rodzaju i poziomu zanieczyszczenia próbki, biodostępności zanieczyszczeń i ich współoddziaływania.

Autor (1)