Abstrakt

11 września 2015 r. weszła w życie ustawa z dnia 24 kwietnia 2015 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze wzmocnieniem narzędzi ochrony krajobrazu, zwana potocznie ustawą krajobrazową. Regulacja wyczekiwana była przez samorządowców, architektów i wszystkich tych, którym wygląd naszych miast nie pozostawał obojętny. Powstała z inicjatywy Kancelarii Prezydenta RP ustawa jest odpowiedzią na bezsilność samorządów, niewyposażonych dotychczas w skuteczne narzędzia przeciwdziałania takim uciążliwym zjawiskom jak wszechobecny chaos reklamowy. Ustawa wprowadza do systemu prawnego nowe definicje — np. tablicy czy urzą- dzenia reklamowego, a radom gmin daje możliwość uchwalenia zasad i warunków sytuowania obiektów małej architektury, tablic i urządzeń reklamowych oraz ogrodzeń, a także pobierania opłaty reklamowej. Czy te nowe instrumenty będą wystarczające? Czy przyczynią się do poprawy krajobrazu, czy też utrwalą aktualny stan rzeczy, nadając mu status legalności? Odpowiedź na te pytania zależy w dużej mierze od postawy władz jednostek samorządu terytorialnego — w szczególności gmin. Nawet najlepiej napisana ustawa może nie przynieść spodziewanego efektu, jeżeli zabraknie woli i determinacji ze strony organów i osób odpowiedzialnych za jej wdrażanie. Aby prawo działało efektywnie, należy również umiejętnie stosować jego instrumenty. Podstawową funkcją niniejszego przewodnika jest więc przybliżenie i omówienie — w przystępnej i atrakcyjnej formie — prawnych możliwości, które daje nowa ustawa, a także podanie konkretnych przykładów wytycznych, które można rozwinąć przy opracowywaniu gminnych regulacji. Jednak nie jest to jedyna rola tego opracowania. Być może wiele samorządów nie dostrzega potrzeby uporządkowania kwestii krajobrazowych na własnym terenie. W tekście przewodnika zostały więc zawarte argumenty przemawiające za tym, aby skorzystać z możliwości, które daje nowa ustawa. Są to także argumenty natury finansowej (opłata reklamowa). Jednak podstawową motywacją do efektywnego wdrażania instrumentów nowej ustawy powinna być chęć uporządkowania przestrzeni — tak aby w polskich gminach zapanował większy ład przestrzenny. Harmonijny krajobraz to w końcu jeden z czynników zwiększających atrakcyjność gminy — zarówno dla jej mieszkańców, jak i dla turystów.

Autorzy (9)