Abstrakt

Do największych zmian urbanistycznych i socjologicznych w Polsce po 1989 roku można zaliczyć koncentrację ludności w obszarach metropolitalnych oraz migracje wewnętrzne dotyczące głównie przemieszczania się ludności z miast centralnych do stref podmiejskich. Jedną z ważniejszych konsekwencji przemian w przestrzeni urbanistycznej był rozwój stref obrzeżnych miast, które przekształciły się w monofunkcyjne obszary. W następstwie koszty funkcjonowania dzisiejszego obszaru metropolitalnego drastycznie rosną, a jakość życia mieszkańców tych struktur mieszkaniowych jest obniżona. Towarzyszący temu procesowi chaos przestrzenny, związane z nim problemy środowiskowe, społeczne, ekonomiczne, transportowe oraz planistyczne, jak również braki w systemie planowania zaliczają się do zasadniczych powodów podjęcia w niniejszej publikacji zagadnienia przydatności nieformalnych (pozaustawowych) narzędzi urbanistycznych używanych w skali dzielnicy. Ze względu na wagę zjawiska i jego skutki praca została poświęcona sposobom kształtowania struktur obrzeżnych realizowanych we współczesnych miastach Polski. Dominująca funkcja mieszkaniowa jest często pozbawiona funkcji miastotwórczych. Świadczą o tym niedostateczna ilość usług, miejsc pracy, niezbędnej infrastruktury, dobrze zaplanowanych i urządzonych przestrzeni publicznych oraz zieleni, utrudniony dostęp do służby zdrowia, placówek oświatowych, kulturalnych i rozrywkowych. Konsekwencjami tych niedostatków są takie zjawiska, jak: ubogie życie publiczne miejskich ośrodków zurbanizowanych, niska jakość życia, trudności w nawiązywaniu więzi społecznych między mieszkańcami, brak poczucia wspólnoty oraz traktowanie tych struktur jak „sypialni”. W książce przedstawiono struktury obrzeżne lokowane na surowym korzeniu i kształtowane na podstawie kompleksowych wizji przestrzennych przy zastosowaniu pozaustawowych instrumentów planistycznych. W celu ukazania skutków stosowania podobnych instrumentów w przeszłości przytoczono kontekst historyczny składający się z przykładów całościowego planowania obszarów miejskich. Przytoczono też kontekst zastosowania podobnych instrumentów w innych krajach Unii Europejskiej, wskazując na zasadność tworzenia masterplanów również w Polsce. Dodatkowym opisywanym wątkiem jest zastosowanie tych instrumentów w procesie poprawy jakości istniejących struktur obrzeżnych, który wiąże się z ich dopełnianiem i uzupełnianiem o brakujące funkcje miejskie w taki sposób, aby doprowadzić do ich kompletności.

Autor (1)