Abstrakt

Pokrywa śniegowa stanowi medium bardzo dynamiczne. Zarówno fizyczne, jak i chemiczne procesy mogą wpływać na zmianę jej składu chemicznego, dlatego powinny być prowadzone wszechstronne badania składu zanieczyszczeń zawartych w śniegu. Skład chemiczny warstw śniegowych jest odbiciem składu rodzimych aerozoli atmosferycznych, suchego opadu oraz charakteru powierzchni adsorbującej. Akumulacja składników występujących w atmosferze w pokrywie śniegowej zależy od warunków pogodowych oraz od właściwości powierzchni, na której ta pokrywa leży. Znajomość składu chemicznego śniegu może być podstawą do uzyskania wielu przydatnych informacji na temat poziomu zanieczyszczeń atmosfery, zmian tych poziomów w czasie, a także na temat mechanizmu ich transportu i depozycji. Zmiany składu chemicznego atmosfery znajdują odbicie w zmianach składu chemicznego śniegu i należy powiązać je z różnymi źródłami emisji i ścieżkami transportu zanieczyszczeń.Obecny stan wiedzy na temat zanieczyszczeń atmosferycznych obecnych w próbkach śniegu, w których intensywność antropopresji jest znikoma (np. obszary polarne), budzi zainteresowanie wielu badaczy. W ramach pracy doktorskiej przeprowadzono studium literaturowe dotyczące oznaczeń szerokiej gamy związków obecnych w pokrywie śnieżnej na całym świecie (tereny: górskie, oddalone od działalności ludzkiej, miejskie) co może świadczyć o ważności tego zagadnienia.Do oznaczeń końcowych wybrano technikę chromatografii jonowej (IC) oraz spektrofotometrię. Na etapie przygotowań próbek do analizy sprawdzono ich przydatność i zakres stosowalności wyznaczając odpowiednie parametry walidacyjne, koszt aparatury oraz ich praco- i czasochłonność. Po wykonaniu badań z wykorzystaniem próbek roztworów wzorcowych (kalibracja, walidacja), przeprowadzono badania analityczne próbek rzeczywistych (510 próbek śniegu pobranych z szurfów). Próbki zbierano w okresie od grudnia 2008 do maja 2012 roku, na 3 stacjach pomiarowych zlokalizowanych na terenie Sudetów Zachodnich oraz wiosną roku 2010 i 2011 na Lodowcu Hansa (rejon Polskiej Stacji Polarnej, Południowy Spitsbergen), w celu oznaczenia w nich poziomu zawartości wybranych związków nieorganicznych (aniony, kationy, metale) i organicznych (TOC, formaldehyd, suma fenoli, suma surfaktantów anionowych, kationowych, niejonowych) oraz parametrów pH i przewodności. W wyniku przeprowadzonych badań stwierdzono, że: chemizm próbek śniegu pobranych z szurfów przed odwilżą i po odwilży różni się w istotnym stopniu. Skład zanieczyszczeń poszczególnych warstw śniegu zależy od czasu, w którym utrzymuje się pokrywa śnieżna. Jest to zależne nie tylko od ilości emitowanych zanieczyszczeń do atmosfery, ale również od warunków meteorologicznych. W celu uzyskania informacji o istniejących współzależnościach pomiędzy zawartością poszczególnych analitów, a miejscem pobierania poszczególnych próbek śniegu zastosowano techniki chemometryczne. Stwierdzono również, że szurfy śnieżne mogą stanowić doskonałe źródło informacji dotyczących składu ilościowego i jakościowego zanieczyszczeń deponowanych w środowisku górskim.

Autor (1)