Abstrakt

Największy udział w dostawie zanieczyszczeń z atmosfery do powierzchni ziemi w regionach położonych w znacznych odległościach od źródeł emisji ma depozycja mokra (opady i osady atmosferyczne). Wody opadowe i wody spływne (również powstające z osadów atmosferycznych) dostają się wraz z zawartymi w nich związkami toksycznymi do wód powierzchniowych i gruntowych, które stanowią źródło wody pitnej. Pojawiła się więc konieczność stałego monitorowania zachodzących w środowisku atmosferycznym zmian spowodowanych działalnością człowieka. Jednak z analityką tego typu próbek wiążą się różnorodne problemy. Do najważniejszych należy zaliczyć: różnorodność form opadów i osadów atmosferycznych; sezonowość występowania; specyficzny skład matrycy; niskie stężenia oznaczanych związków; małe objętości pobieranych próbek; niejednorodność próbki (zmiany składu w czasie występowania); interakcje po między obecnymi w próbkach zanieczyszczeniami.Skład zanieczyszczeń zawartych w próbkach opadów i osadów atmosferycznych może odzwierciedlać stan otaczającego środowiska. Przedstawione w literaturze dane potwierdzają obecność w opadach i osadach atmosferycznych różnorodnych zanieczyszczeń: kationy (K+, Na+, NH4+, Mg2+, Ca2+), aniony (Cl-, F-, NO2, NO3-, SO32-, SO42-, PO43-, HCOO-, CH3COO-), metale i związki organiczne. Związki te jednak często występują na bardzo niskich poziomach stężeń co utrudnia ich oznaczanie. Objętości pobieranych próbek opadów i osadów atmosferycznych są znacznie zróżnicowane (deszcz, śnieg - od kilkuset do kilku tysięcy cm3; szron, szadź, rosa - od kilku do 100 cm3). Ponieważ objętości pobranych próbek (przede wszystkim osadów) są często niewielkie (kilka cm3) w celu oznaczenia zanieczyszczeń w nich obecnych istnieje konieczność korzystania z metod, które umożliwiają oznaczanie wybranych składników w próbkach o małej objętości. Aby oznaczyć wyżej opisane jony (kationy i aniony) na niskich poziomach stężeń w próbkach o bardzo małych objętościach (osady atmosferyczne) i mocno zróżnicowanych matrycach (szczególnie wody spływne i osady atmosferyczne) niezbędna jest technika spełniająca te wszystkie wymagania. Do takich nielicznych technik spełniających te wymagania należy m.in. Chromatografia Jonowa (IC), która umożliwia przeprowadzenie oznaczeń (wybrane kationy i aniony) w próbkach o objętości od 1cm3. Dozowana do chromatografu objętość próbki to 5-10 µl. Najniższe oznaczane poziomy nie wymagające wzbogacania próbki to od 1 do 10 µg/dm3 w zależności od oznaczanego składnika. Dodatkowy atutem jest też krótki czas analizy - od 10 do 20min dla 8-10 składników.

Autor (1)