Abstrakt

celem ekspertyzy było zbadanie rzeczywistego zapotrzebowania małych i średnich przedsiębiorstw z rejonu morza bałtyckiego na wsparcie innowacyjności. wyniki z przeprowadzonego badania mają służyć sformułowaniu rekomendacji, mających w przyszłości przyczynić się do podniesieniu innowacyjności i tym samym konkurencyjności mśp w rejonie nadbałtyckim. do zadań wykonywanych w ramach tej ekspertyzy należały m.in.: ocena dotychczasowego poziomu innowacyjności przedsiębiorstw z rejonu morza bałtyckiego (typ i intensywność wprowadzanych zmian innowacyjnych, klimat innowacyjny, bariery we wdrażaniu innowacji w przedsiębiorstwach), zbadanie współpracy mśp z jednostkami naukowymi, sferą b+r oraz zidentyfikowanie potrzeb tych przedsiębiorstw w zakresie wzrostu ich zdolności innowacyjnej (zapotrzebowanie na szkolenia, doradztwo, współpracę z uniwersytetami i sferą b&r czy współpracę w ramach klastra).grupa badanych mśp z rejonu morza bałtyckiego obejmowała 542 przedsiębiorstwa, zlokalizowane w dziewięciu państwach rejonu nadbałtyckiego, z dużą nadreprezentatywnością podmiotów z branży usługowo-handlowej oraz dojrzałych małych i średnich firm (tj. takich, które są na rynku ponad 10 lat). z uwagi, że próba nie jest reprezentatywna, wyniki badania mają charakter sondażowy. w trakcie badania przedsiębiorcy z rejonu morza bałtyckiego poproszenie zostali o określenie rodzaju i intensywności wprowadzanych zmian innowacyjnych w swoich przedsiębiorstwach. okazuje się, że w badanych podmiotach najwięcej wdraża się innowacji marketingowych i produktowych. czynnikiem wspierającym wdrażanie innowacji w większości badanych przedsiębiorstw jest klimat innowacyjny tych firm, oparty w głównej mierzę na otwartości w kulturze organizacyjnej. zdecydowanie gorzej badane mśp oceniają klimat innowacyjny w kraju, w którym prowadzą działalność gospodarczą. wspólnym wąskim gardłem w budowaniu sprzyjającego innowacjom klimatu w każdym z badanych krajów jest trudny dostęp do finansowania działalności innowacyjnej z instytucji finansowych. z kolei do głównych barier napotykanych przez małe i średnie przedsiębiorstwa we wprowadzeniu innowacji należą niedostatek środków finansowych, zawiłe procedury prawne związane z wdrożeniem innowacji oraz brak odpowiednio wykształconych pracowników.z uwagi na specyfikę małych i średnich przedsiębiorstw, charakteryzujących się ograniczonymi zasobami ludzkimi i często niskim potencjałem finansowym, ważną rolę w podnoszeniu ich innowacyjności odgrywa współpraca z sferą nauki, badań oraz z innymi podmiotami. wyniki analizy dotychczasowej współpracy mśp w zakresie innowacji wskazują, iż głównym partnerem mśp we współpracy w zakresie innowacji jest samorząd gospodarczy (w tym izby gospodarcze, izby przemysłowo-handlowe oraz stowarzyszenia przedsiębiorców). jeśli chodzi o współpracę badanych przedsiębiorstw z instytucjami badawczo-rozwojowymi to rolę partnera-lidera odgrywają szkoły wyższe, a intensywność tej współpracy jest dość wysoka. odsetek firm współpracujących w chwili badania z ośrodkami naukowo-badawczymi w wyniósł 50% wśród niemieckich mśp, 64% dla norweskich firm, 75% wśród litewskich mśp i 90,9 % dla rosyjskich małych i średnich przedsiębiorstw. jedynie polskie małe i średnie przedsiębiorstwa charakteryzują się drastycznie niską intensywnością kontaktów z sferą b+r tj. zaledwie 16,37% badanych polskich przedsiębiorstw mogło pochwalić się takimi kontaktami. intensywność współpracy z instytucjami nie przekłada się jednak na prowadzenie prac badawczych w małych i średnich przedsiębiorstwach z rejonu morza bałtyckiego. w większości firm polskich, niemieckich i norweskich w chwili badania nie prowadzone były żadne prace badawcze. wyjątek stanowią rosyjskie i litewskie mśp, wśród których dziewięć na dziesięć badanych przedsiębiorstw zaangażowanych było w prace b+r. dominującym rodzajem prac badawczych, prowadzonych przez małe i średnie firmy z rejonu morza bałtyckiego są prace w zakresie usprawnień w wytwarzaniu produktów i usług. ponadto, w badaniu tym ustalono, że około 90% badanych mśp dostrzega bariery we współpracy z instytucjami naukowymi. główną barierą leżącą po stronie przedsiębiorstw są zbyt małe środki własne przedsiębiorstw na wspólne badania, jak i trudności w pozyskaniu finansowania zewnętrznego na prace badawczo-rozwojowe. jednak wg mśp przyczyny zbyt słabej intensywności współpracy ze sferą badawczo-rozwojową leżą głownie po stronie instytucji naukowych tj. mśp odczuwają trudności w nawiązywaniu współpracy z instytucjami naukowymi, brak zainteresowania ze strony instytucji naukowych nawiązaniem takiej współpracy oraz nieznajomość problematyki gospodarczej przez przedstawicieli sfery nauki.w kontekście oceny innowacyjnego potencjału małych i średnich firm z rejonu morza bałtyckiego i ich dotychczasowej współpracy ze sferą b+r w badaniu podjęto próbę określenia zapotrzebowania na wsparcie innowacji wśród mśp. okazuje się, iż przedsiębiorstwa z wszystkich badanych krajów wykazują wysoki popyt na prowadzenie prac badawczo-rozwojowych. wyjątek stanowią polskie mśp, wśród których zaledwie co trzecie badane przedsiębiorstwo dostrzega potrzebę na prowadzenie prac b+r. niestety wysoki popyt na pracebadawczo-rozwojowe nie idzie w parze w zamiarem prowadzenia tych prac przez mśp w przyszłości. badania wskazują na dużą niepewność wśród badanych firm odnośnie realizacji swoich potrzeb w zakresie b+r.w trakcie badania starano się określić potrzeby mśp w zakresie wsparcia innowacji ze strony instytucji naukowych. zapotrzebowanie na poszczególne rodzaje wsparcia ze strony szkól wyższych było znacznie mniejsze niż powyżej analizowany popyt na prowadzenie prac badawczo-rozwojowych. przedsiębiorcy najbardziej byli zainteresowani cyklicznymi szkoleniami i warsztatami dla firm przygotowujących i realizujących projekty innowacyjne oraz spotkaniami informacyjnymi na temat konkretnych typów i rodzajów innowacji. tak niski stopień zapotrzebowania na wsparcie ze strony szkół wyższych wynika z tego, iż większość badanych małych i średnich przedsiębiorstw nie dostrzegania korzyści wynikających z współpracy z instytucjami naukowymi. jedynie "wprowadzenie nowych produktów i usług" to dostrzegany efekt współpracy z uczelniami przez znaczący procent badanych firm we wszystkich analizowanych krajach. natomiast badane przedsiębiorstwa zadeklarowały bardzo wysoki popyt na szkolenia i doradztwo z zakresu współpracy ze środowiskiem naukowym. pożądanymi obszarami współpracy z jednostkami naukowymi są współpraca w zakresie usług, towarów jak i w zakresie najnowszych technologii.ostatnim badanym obszarem wsparcia innowacyjności msp było określenie, w jakim stopniu małe i średnie firmy z rejonu morza bałtyckiego są zaangażowane lub mają zamiar być zaangażowane we współpracę w formie klastrowej o tematyce innowacyjnej. okazuje się, że większość badanych firm jak dotychczas nie mogło pochwalić się członkowstwem w inicjatywie klastrowej. co gorsze, znaczna większość badanych mśp nie ma zamiaru podjęcia współpracy w ramach klastra. powyższe wyniki wskazują na konieczność podjęcia intensywnych działań zmierzających do zwiększenie świadomości wśród mśp z rejonu morza bałtyckiego, co do korzyści wynikających ze współpracy instytucjami naukowymi, jak również z uczestnictwa w inicjatywie klastrowej. ponadto wskazane są działania mające na celu likwidację zidentyfikowanych w badaniu barier (głównie finansowych) ograniczających zarówno proces wdrażania innowacji jak i współpracę mśp z sferą badawczo-naukową

Autor (1)