Abstract

W ostatnich dekadach miały miejsce istotne zmiany w gospodarce i to zarówno w skali globalnej jak i regionalnej oraz lokalnej. W sposób istotny wzrosło zapotrzebowanie na energię, transport ludzi i towarów. Tym zmianom w coraz większym stopniu towarzyszy wzrost dbałości o stan środowiska. Dlatego też coraz więcej uwagi zwraca się na coraz dokładniejszy monitoring i kontrolę poziomu zanieczyszczenia poszczególnych elementów środowiska i procesów, które w nich zachodzą. Do niedawna ocena stopnia zanieczyszczenia środowiska dokonywana była wyłącznie w oparciu o wyniki pomiarów zawartości zarówno parametrów sumarycznych takich jak: CHZT, BZT, BTEX, OWO, VOC, jak i wyników oznaczeń szerokiego spektrum ksenobiotyków należących do takich indywiduów i grup związków chemicznych jak na przykład: NH4+, NO3-, związki Hg, związki Cd, związki Fe, związki Ca. Pomimo, że wyniki analizy próbek środowiskowych pochodzących z monitoringu chemicznego dostarczają szczegółowych informacji na temat danego zanieczyszczenia, to nie są wystarczające do pełnej oceny stopnia zanieczyszczenia badanego elementu środowiska, ze względu na:  brak informacji o możliwych wzajemnych oddziaływaniach substancji toksycznych (synergizm addycyjny, synergizm hiperaddycyjny, antagonizm),  niemożność oznaczenia związków chemicznych, które nie podlegają uregulowaniom prawnym, do których należą nowe związki pojawiające się w środowisku oraz związki dotychczas niezidentyfikowane. W związku z tym zaczęto na coraz większą skalę wykorzystywać metodyki, w których do oceny stanu poszczególnych elementów środowiska wykorzystuje się organizmy żywe traktowane jako organizmy biowskaźnikowe lub biomonitory. W literaturze można znaleźć informacje o możliwości wykorzystania do tego celu szerokiej gamy organizmów żywych. Takim przykładem mogą być określone gatunki roślin zdolnych do pobierania i kumulowania dużych ilości zanieczyszczeń w organach nadziemnych. Szczególną predyspozycję do akumulacji metali ciężkich w górnych częściach wykazują warzywa. Warzywa wykorzystywane są w biomonitoringu środowiska głównie jako narzędzie do oceny stopnia zanieczyszczenia gleby. Oznaczenie zawartości metali ciężkich zaakumulowanych w warzywach może stanowić źródło informacji na temat źródła i zasięgu oddziaływania emisji zanieczyszczenia.

Authors (4)