Abstrakt

Architekturę sakralną XX wieku cechowała niespotykana wcześniej różnorodność formuł artystycznych. Przyczyną takiego stanu rzeczy było pojawienie się na przełomie XIX i XX wieku nowych idei teologicznych i koncepcji artystycznych, które pozostawały w sprzeczności z bardziej tradycyjnymi ujęciami. Jednym z ważnych zjawisk ideowych, które naruszyły dotychczasowe podstawy budownictwa kościołów, było wystąpienie wśród teologów tezy o pozytywnym sensie zjawiska desakralizacji. Pogląd taki zrodził postulat odrzucenia rozróżniania sfer bytu na część sakralną i świecką, a w architekturze doprowadził do zaistnienia dwóch wykluczających się obyczajów: zachowywania niezwykłości charakteru jednych kościołów i odbierania wszelkiej nadzwyczajności innym. Podobnych sprzecznych koncepcji, które rozbijały właściwą poprzednim epokom jednolitość obiektów sakralnych, było więcej. Dotyczyły one między innymi stosunku do piękna i symbolu, przemian w liturgii oraz możliwości zastosowania architektonicznego modernizmu do tworzenia miejsc kultu. Część architektów podtrzymywała kanoniczne wartości dawnej architektury sakralnej, podczas gdy coraz większa grupa innych twórców próbowała stosować radykalnie nowe formy. Wraz z biegiem lat logika i konsekwencja w obu grupach twórców zaczęła słabnąć, a sprzeczność między „tradycjonalistami” i „modernistami” straciła swoją wyrazistość. Opisywana historia przemian w architekturze sakralnej przebiega zatem od wyostrzania sprzeczności między wartościami modernistycznymi i tradycyjnymi, przez stan czasowej dominacji modernizmu, okres postmodernistycznej kontrrewolucji, aż do aktualnej aprobaty dla wartości irracjonalnych, która przejawia się między innymi w subtelnie artykułowanym kulcie transcendencji.

Cytowania

Autor (1)