Filters
total: 412
filtered: 299
Search results for: BRD NA DROGACH KRAJOWYCH
-
Ocena stanu bezpieczeństwa ruchu na drogach krajowych
PublicationPierwszym etapem przygotowywanego Programu Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego na Drogach Krajowych ''GAMBIT Drogi Krajowe'' była diagnoza bezpieczeństwa ruchu drogowego. Diagnoza zawierała analizę oraz ocenę stanu i systemu bezpieczeństwa ruchu drogowego na drogach. W niniejszym artykule przedstawiono najważniejsze elementy oceny stanu bezpieczeństwa ruchu na drogach krajowych w Polsce w latach 2001-2005.
-
Atlas ryzyka na drogach krajowych w Polsce
PublicationEuropejski ''Program oceny ryzyka na drogach'' jest jedną z inicjatyw wspierających realizację ''wizji zero''. Program ma na celu przeprowadzenie badań ryzyka panującego na drogach krajów Unii Europejskiej, korzystając z jednolitej metodyki. Wyniki tych badań mają posłużyć do metodycznej oceny poziomu zagrożenia zdrowia i życia w ruchu drogowym. W chwili obecnej program ten realizuje ponad 30 krajów Europy, a kilka nastepnych zamierza...
-
Program bezpieczeństwa ruchu na drogach krajowych do roku 2013
PublicationMimo dotychczas podejmowanych wielu działań na rzecz poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego na sieci dróg krajowych w Polsce, rezultaty są dalekie od oczekiwań i zadań postawionych przez krajowych program GAMBIT 2005. W artykule przedstawiono zarys tego programu, koncentrując się głównie na: roli strategii brd, zasadach doboru celów, wyborze wiodących strategii zwiększania bezpieczeństwa oraz na charakterystyce programów funkcjonalnych.
-
Analiza wpływu zmęczenia kierowców na ryzyko wypadków na drogach krajowych
PublicationPrzedstawiono charakterystykę czynników wpływających na zmęczenie kierowców. Zidentyfikowano przyczyny, okoliczności i konsekwencje wypadków spowodowanych zmęczeniem kierowców. Wykorzystując wyniki badań opracowano model objaśniający intensywność wypadków i ofiar wypadków w zależności od pory doby. Określono poziom względnego ryzyka wypadków w porze nocnej w stosunku do pory dziennej oraz mapę ryzyka wypadków z ofiarami śmiertelnymi...
-
Strategia zmniejszania liczby i skutków zderzeń czołowych na drogach krajowych
PublicationZderzenia czołowe należą do najbardziej ofiarochłonnych wypadków w Polsce. Ryzyko śmierci jest prawie dwukrotnie większe niż w przypadku innych rodzajów zderzeń. W artykule opisano strategię ograniczenia tego typu zderzeń, poprzez różnego typu działania w głównej mierze inżynierskie (np. rozdzielenie jezdni, budowa pasów do wyprzedzania, efektywność tych rozwiązań i dalsze kierunki działań.
-
Strategia zmniejszania liczby i skutków wypadków w nocy na drogach krajowych
PublicationW porze ograniczonej widoczności w wypadkach drogowych na drogach krajowych ginie ponad połowa ofiar śmiertelnych. Głównymi ofiarami tych wypadków są piesi i rowerzyści. W artykule zaproponowano strategię działań na drogach krajowych zmierzającą do redukcji liczby ofiar śmiertelnych w wypadkach nocą na drogach krajowych.
-
Strategia zmniejszania skutków wypadków z pieszymi i rowerzystami na drogach krajowych
PublicationPoziom ryzyka niechronionego uczestnika ruchu drogowego bycia ofiarą wypadku drogowego w Polsce jest bardzo wysoki i należy do najwyższych w krajach UE. Na drogach krajowych występuje największa gęstość ofiar smiertelnych wśród pieszych i rowerzystów. W artykule zaproponowano strategię działań na drogach krajowych zmierzającą do redukcji liczby ofiar śmiertelnych.
-
Strategia redukcji liczby i skutków zderzeń bocznych i tylnych na drogach krajowych
PublicationZderzenia boczne i tylne należą do najczęściej wystepujących wypadków na drogach krajowych w Polsce. Najwięcej takich zderzeń jest na skrzyżowaniach i na odcinkach prostych. W artykule opisano strategię ograniczenia tego typu zdarzeń, poprzez różnego typu działania, jak na przykład: ograniczanie dostępności, zmniejszanie kolizyjności na skrzyżowaniach, monitorowanie skrzyżowań.
-
Analysis of factors influencing the density of fatalities on national roads in poland = Analiza czynników wpływających na gęstość ofiar śmiertelnych na drogach krajowych w Polsce
PublicationW referacie przedstawiono doświadczenia innych krajów i wstępne wyniki badań wpływu wybranych czynników na gęstość i liczbę ofiar śmiertelnych wypadków drogowych na drogach krajowych w Polsce.
-
Ocena dróg krajowych położonych w obszarze województwa pod względem bezpieczeństwa ruchu drogowego
PublicationOcena poziomu brd na drogach krajowych, liczba wypadków, ich ofiary i wskaźniki brd.
-
Przyjęta procedura oceny bezpieczeństwa ruchu na drogach
PublicationOcena poziomu brd na drogach krajowych i wojewódzkich na podstawie przyjętej procedury.
-
Road safety strategy on national roads
PublicationMimo podejmowanych wielu działań w zakresie brd na sieci dróg krajowych w Polsce, rezultaty są dalekie od oczekiwań i zadań postawionych przez Krajowy Program BRD GAMBIT 2005. Można by to tłumaczyć dużym przyrostem liczby pojazdów i wzrostem pracy przewozowej szczególnie na drogach krajowych. Ale porównanie ryzyka występującego na sieci dróg krajowych w Polsce do ryzyka występującego na drogach krajowych najbliższych krajów europejskich...
-
Ocena ryzyka na sieci dróg krajowych w Polsce - program EURORAP
PublicationEuropejski Atlas BRD jest narzędziem ułatwiającym: klasyfikację dróg z uwzględnieniem ryzyka, porównanie stopnia ryzyka na sieci dróg poszczególnych krajów, województw, wybór działań poprawiających stan bezpieczeństwa ruchu na drogach, szerokie komunikowanie o ryzyku na drogach za pomocą map, stron internetowych itp.Zaprezentowane wyniki oceny ryzyka na drogach krajowych są przydatne: kierowcom planującym bezpieczna podróż po kraju,...
-
Ocena bezpieczeństwa ruchu drogowego na wybranych odcinkach dróg krajowych z punktu widzenia określonych rodzajów wypadków drogowych
PublicationAnaliza wybranych rodzajów wypadków na drogach krajowych: zderzenia czołowe, wypadnięcia z drogi, najechania na pieszego, zderzenia boczne.
-
Ocena bezpieczeństwa ruchu drogowego na wybranych odcinkach dróg krajowych
PublicationOcena brd na odcinkach dróg krajowych, liczba wypadków i ich ofiar, wskaźniki wypadków.
-
Szacowanie miar bezpieczeństwa ruchu drogowego dla potrzeb oceny efektywności inwestycji drogowych
PublicationKoszty wypadków drogowych to jeden z elementów składowych kosztów, które stanowią podstawę do analiz efektywności ekonomicznej inwestycji drogowych. Obok kosztów eksploatacji pojazdów, czasu podróży i czasu pracy oraz kosztów emisji spalin i hałasu, koszty wypadków drogowych decydują o tym czy dana inwestycja będzie opłacalna z punktu widzenia efektywności ekonomicznej. Prawidłowe wyliczenie kosztów wypadków dla planowanych inwestycji...
-
Highway engineering risk assessment
PublicationNa drogach krajowych w Polsce rocznie ginie ponad 2000 osób w wypadkach drogowych, co stanowi ponad 37% ogółu ofiar śmiertelnych w wypadkach. Do poprawy stanu bezpieczeństwa na tych drogach muszą byc podjęte działania zmierzające do systematycznego dostosowania poszcz. odcinków dróg do standardów bezpieczeństwa. Jednym z narzędzi pomocnych do wyboru odcinków dróg o największym potencjale mozliwych do uratowania od śmierci uczestników...
-
Policja Ruchu Drogowego ważnym ogniwem systemu brd w województwie
PublicationW pierwszej części referat opisuje rolę, jaką odgrywa Policja Ruchu Drogowego w kształtowaniu bezpiecznych zachowań uczestników ruchu. Jej obszar działań w wojewódzkich programach poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego Gambit. W dalszej części zostały opisane główne problemy brd i grupy ryzyka na drogach kraju oraz nowoczesne metody kontroli zachowań kierowców.
-
Zagrożenia w ruchu drogowym na sieci dróg powiatów ziemskich.
PublicationZróżnicowanie stanu bezpieczeństwa na drogach w powiatach.Charakterystyka zagrożeń na drogach powiatów ziemskich.Identyfikacja problemów i grup ryzyka.Klasyfikacja powiatów ziemskich ze względu na stan brd.
-
Czynniki wpływające na gęstość ofiar wypadków na odcinkach dróg krajowych w Polsce
PublicationW referacie przedstawiono wstepne wyniki badań wpływu wybranych czynników na gęstość wypadków drogowych oraz ich ofiar (rannych i śmiertelnych) na drogach krajowych w Polsce w latach 2006-2008. Efektem tych badań sa wybrane modele prognozowania wypadków.
-
Ocena ryzyka na sieci dróg w Europie.
PublicationProgram oceny ryzyka na drogach w Europie. Metody oceny ryzyka. Ocena ryzyka na drogach krajowych w Polsce.
-
Strategia zmniejszania liczby i skutków wypadków związanych z nadmierną prędkością
PublicationNadmierna prędkość na drogach krajowych jest bezpośrednią lub pośrednią przyczyną wypadków z ofiarami. W artykule opisano strategię ograniczenia tego typu zdarzeń i zachowań kierowców, poprzez różne środki zarzadzania prędkością. Szczególną uwagę poświęcono intensyfikacji nadzoru nad ruchem z wykorzystaniem automatycznego nadzoru nad prędkością, a także efektywność tych rozwiązań i ogólne uwarunkowania wdrażania zarządzania prędkością...
-
Metody zarządzania ryzykiem na sieci dróg
PublicationMetoda zarządzania ryzykiem w inżynierii drogowej. Przykłady zarządzania ryzykiem w inżynierii drogowej. Koncepcja metody zarządzania ryzykiem na drogach krajowych w Polsce.
-
Zarządzanie ryzykiem w inżynierii drogowej
PublicationKażdego roku na polskich drogach ginie ponad 5000 osób. Jednym z narzędzi do wyboru odcinków najbardziej niebezpiecznych jest ocena potencjału redukcji ofiar śmiertelnych wypadków drogowych na tych odcinkach. W artykule przedstawiono przykłady zastosowania zarządzania ryzykiem w inżynierii drogowej. Przedstawiono także koncepcję ogólną metody zarządzania ryzykiem na drogach krajowych w Polsce.
-
Analiza zagrożeń na jednorodnych odcinkach dróg
PublicationPrzedstawiono założenia do oceny zagrożeń w ruchu drogowym z wykorzystaniem inspekcji bezpieczeństwa ruchu drogowego. Opisano modele wpływu wybranych czynników na gęstość ofiar śmiertelnych i liczbę ofiar śmiertelnych na drogach krajowych
-
Inspekcje bezpieczeństwa ruchu drogowego
PublicationInspekcja drogowa prowadzona pod kątem bezpieczeństwa ruchu drogowego jest narzędziem pozwalającym na identyfikowanie mankamentów sieci drogowej. W artykule przedstawiono ogólne założenia wykonywania inspekcji i jej cele oraz wskazano inspekcję jako element oceny zagrożenia na drogach. Na podstawie inspekcji drogi wojewódzkiej przedstawiono przykłady problemów dotyczących jakości sieci drogowej oraz opisano procedurę wyboru najbardziej...
-
Wpływ stosowania usług Inteligentnych Systemów Transportowych na poziom bezpieczeństwa ruchu drogowego
PublicationW artykule opisano założenia projektu pt. "Wpływ stosowania usług Inteligentnych Systemów Transportowych na poziom bezpieczeństwa ruchu drogowego". Projekt jest realizowany w ramach programu Rozwój Innowacji Drogowych (RID) zorganizowanego i finansowanego przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju i Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad (umowa nr DZP/RID-I-41/7/NCBR/2016). Celem projektu jest opracowanie narzędzi , które umożliwią...
-
Efekty zmiany limitu prędkości na obszarach miejskich - ocena wstępna
PublicationW referacie przedstawiono główne zadania Krajowego Programu BRD GAMBIT 2005, związane z zarządzaniem prędkością. Nastepnie zaprezentowano wybrane wy6niki badań prędkości na polskich drogach i ulicach dla okresu przed zmianą limitu prędkości na terenach zabudowy. Przedstawiono także metodykę i wyniki badań skuteczności obniżenia limitu prędkości z 60 do 50 km/h na terenach zabudowy. Badania te odnoszą się do dwujezdniowych ulic...
-
Strategia zmniejszania liczby i skutków wypadnięcia pojazdu z drogi
PublicationWypadnięcie z drogi, czyli wywrócenie się pojazdu lub najechanie na drzewo lub słup to jedna z głównych przyczyn wypadków drogowych. Wypadki tego typu charakteryzują się bardzo wysoką ciężkością. Przyczynia się do tego brak stref bezpieczeństwa w otoczeniu dróg. W artykule opisano strategie ograniczenia tego typu zdarzeń. Przedstawiono również efektywność tych rozwiązań oraz ogólne uwarunkowania zmniejszania ciężkości wypadków...
-
Cele, koncepcja i założenia Krajowego Systemu Zarządzania Ruchem
PublicationW pracy przedstawiono historię prac zmierzających do opracowania jednolitego standardu FRAME. Opisano założenia i cele Krajowego Systemu Zarządzania Ruchem. Przedstawiono 17 modułów wdrożeniowych, które będą wdrażane na drogach sieci TEN-T, sieci dróg krajowych nie należących do tej sieci i na nowo - budowanych odcinkach dróg, w zakresie kontraktów budowlanych. W artykule przedstawiono obszary funkcjonalne KSZR i bazy danych, które...
-
Ocena wpływu projektów infrastruktury drogowej na bezpieczeństwo ruchu w sieci dróg
PublicationRegulacje UE dążą do wprowadzenia jednolitej metodyki zarządzania bezpieczeństwem ruchu drogowego i zobowiązują państwa członkowskie do przeprowadzenia ocen wpływu na bezpieczeństwo ruchu drogowego oraz audytu bezpieczeństwa ruchu drogowego projektów infrastruktury drogowej. Na drogach krajowych w Polsce obowiązuje już wykonywanie takich ocen w ramach studiów korytarzowych. Pilną potrzebą staje się opracowanie i wdrożenie instrukcji...
-
Analiza rocznych zmian w ruchu ciężkim na podstawie danych ze stacji ważenia pojazdów (WIM) w Polsce
PublicationW niniejszym artykule przedstawiono wyniki analiz rozkładu ruchu ciężkiego w kolejnych miesiącach roku na dziewięciu wybranych polskich drogach krajowych i jednej autostradzie. Pomiary przeprowadzono w przedziale lat od 2010 r. do 2013 r. na stacjach ważenia pojazdów w ruchu WIM (ang. „weighing in motion”). Ważenie pojazdów w ruchu umożliwia prowadzenie ciągłego pomiaru ruchu i obciążeń osi pojazdów. Określenie rocznego rozkładu...
-
Diagnoza stanu i kierunków rozwoju usług Inteligentnych Systemów Transportu w Polsce na podstawie badań ankietowych interesariuszy
PublicationNa przestrzeni ostatnich lat możemy obserwować intensyfikację wdrożeń z zakresu Inteligentnych Systemów Transportowych (ITS) w polskich miastach. Trwają również prace nad wdrożeniami środków ITS na drogach krajowych w ramach Krajowego Systemu Zarządzania Ruchem (KSZR). W przedsięwzięciu Rozwój Innowacji Drogowych, w projekcie RID-4D „Wpływ stosowania usług Inteligentnych Systemów Transportowych na poziom bezpieczeństwa ruchu drogowego”...
-
Makroskopowe modele ruchu potoku pojazdów na odcinkach międzywęzłowych autostrad i dróg ekspresowych
PublicationAutostrady i drogi ekspresowe stanowią rdzeń sieci drogowej kraju, zapewniając podstawowe międzynarodowe i międzyregionalne połączenia transportowe. Dynamiczny rozwój sieci tych dróg w Europie i USA w drugiej połowie XX wieku spowodował. że inżynierowie ruchu drogowego i naukowcy zaczęli obserwować ruch pojazdów na tych drogach poszukując: modeli opisujących ruch potoku pojazdów, metod szacowania przepustowości i metod oceny warunków...
-
Częstość i konsekwencje wypadnięcia pojazdu z drogi na przykładzie województwa pomorskiego
PublicationWypadnięcie pojazdu z drogi jest nadal jednym z nierozwiązanych problemów bezpieczeństwa ruchu drogowego, gdyż skutkiem tego zdarzenia są wtórne wypadki kończące się: wywróceniem pojazdu lub uderzeniem pojazdu w obiekt znajdujący się w pobliżu drogi. Tego rodzaju zdarzenia wciąż stanowią ponad jedną czwartą cześć wypadków na drogach zamiejskich, a ich skutki są tragiczne, gdyż liczba ofiar śmiertelnych przekracza trzecią część...
-
Wpływ barier ochronnych na poziom bezpieczeństwa ruchu drogowego
PublicationWypadki drogowe wciąż stanowią znaczną przyczynę zgonów, dlatego bardzo ważnym jest odpowiednie kształtowanie otoczenia drogi – by mogło ono uzyskać miano „wybaczającego”. Artykuł stanowi wprowadzenie do tematyki drogowych barier ochronnych, i jest częścią pracy dyplomowej realizowanej na Politechnice Gdańskiej, w ramach której autorzy analizują zależności pomiędzy wypadkami a omawianymi urządzeniami BRD. W artykule przedstawiono...
-
Nowy program brd Unii Europejskiej
PublicationDobiega końca realizacja III Programu BRD Unii Europejskiej. Niestety rezultaty tego programu odbiegają od oczekiwań - szczególnie w nowych krajach członkowskich, wśród których negatywnie wyróżnia się Polska. W celu intensyfikacji działań na rzecz brd przygotowano równie wymagający IV Program BRD obejmujący kolejną dekadę.
-
Audyt brd w Polsce - stan istniejący i perspektywy rozwoju
PublicationPrezentacja przeźroczy. Istota audytu brd, cele audytu, zalozone etapy audytu brd w Polsce, dotychczasowe działania na rzecz wprowadzenia audytu brd, dalsze działania.
-
Pojazdy przeciążone na polskich drogach
PublicationW artykule opisano problem występowania pojazdów przeciążonych na polskich drogach. Zaprezentowano polskie i europejskie przepisy dotyczące dopuszczalnej masy i obciążenia pojazdów. Przedstawiono wyniki analiz udziału pojazdów przeciążonych w ruchu, wykonanych na podstawie danych z 5 stacji ważenia pojazdów w ruchu, zlokalizowanych na polskich drogach. Artykuł zakończono praktycznymi wnioskami
-
Przygotowanie i wdrażanie Krajowego Programu BRD GAMBIT 2005
PublicationKrajowy Program BRD GAMBIT 2005 jest spójny z najwazniejszymi dokumentami dotyczącymi rozwoju systemu transportu w Polsce (Polityka Transportowa, Strategia Rozwoju Transportu). Jest też spójny z III Planem BRD Unii Europejskiej. Program ten daje możliwość zintensyfikowania działań prewencyjnych, prowadzonych w celu ochrony zycia i zdrowia uczestników ruchu drogowego. Efektem tego programu będzie uratowanie życia kilkunastu tysiącom...
-
Metody uspokajania ruchu na drogach.
PublicationArtykuł dotyczy zagadnienia uspokajania ruchu drogowego na drogach tranzytowych. Przedstawione zostały zagrożenia dla życia i zdrowia użytkowników tych dróg i sposoby rozwiązania tego problemu. Omówiono rodzaje uspokajania ruchu oraz warunki ich zastosowania.
-
Sczepność warstw asfaltowych w wielowarstwowych układach nawierzchni drogowych
PublicationSczepność warstw asfaltowych w konstrukcji nawierzchni drogowej ma kluczowe znaczenie dla zachowania się nawierzchni pod obciążeniem od pojazdów samochodowych. W tym celu przeprowadzono badania sczepności międzywarstwowej w schemacie Leutnera przy obciążeniu monotonicznym dla określenia maksymalnej siły ścinającej, przemieszczenia ścinającego, wytrzymałości ścinania, sztywności ścinania, energii ścinania. Dla wybranych przypadków...
-
Zastosowanie geosyntetyków w drogach szynowych
PublicationW drogach szynowych, wyroby geosyntetyczne mogą pełnić jedną (lub w przypadku odpowiednio dobranego wyrobu, równocześnie kilka) z poniższych funkcji: wzmocnienie, separacja, filtracja i drenaż oraz ochrona antyerozyjna skarp i przeciwskarp nasypów kolejowych. Zasadniczo geosyntetyki muszą pełnić przypisane im funkcje nieprzerwanie w projektowanym okresie użytkowania, dlatego szczególnie ważne jest dobranie wyrobów o odpowiedniej...
-
Prędkość na polskich drogach - próba diagnozy
PublicationW referacie przedstawiono wybrane wyniki z dotychczasowych badań prędkości wykonywanych w ramach opisanego projektu. Wyniki te odnoszą się do stanu prędkości na drogach w zależności od ich przekroju poprzecznego oraz do opisu zmienności zachowań kierujących w czasie badań.
-
Europejski atlas ryzyka na drogach
PublicationW maju 2008r. FRIL, PZM i PG włączyły się w realizację 3-letniego Projektu ''Europejski atlas bezpieczeństwa ruchu drogowego'' realizowanego w ramach Programu Euro-RAP przy wsparciu Komisji Europejskiej. Pod przewodnictwem EuroRAP zespoły z 10 państw opracowują krajowe Mapy ryzyka na drogach: Niemiec, Hiszpanii, Holandii, Belgii, szwecji, Wielkiej Brytanii, Włoch, Słowacji, Czech i Polski. Mapy krajowe po połączeniu utworzą Europejski...
-
Systemy wykrywania zdarzeń niepożądanych na autostradach i drogach ekspresowych
PublicationPierwsze systemy automatycznego wykrywania zdarzeń niebezpiecznych pojawiały się na amerykańskich drogach już w drugiej połowie ubiegłego wieku. Obecnie obserwujemy wiele przykładów wdrożeń metod Inteligentnych Systemów Transportu w Polsce, które także stwarzają szanse na zarządzanie zdarzeniami niebezpiecznymi i ich wykrywanie zarówno na drogach zamiejskich, jak i w sieciach ulicznych obszarów zurbanizowanych. W artykule przedstawiono...
-
Inteligentne systemy transportu ITS na drogach szybkiego ruchu [Rozdział 12]
PublicationPrzedstawiono charakterystykę Inteligentnych Systemów Transportowych, architekturę ITS, funkcje systemów ITS na drogach szybkiego ruchu oraz efektywność wdrożenia rozwiązań z zakresu ITS.
-
Zagrożenia uczestników ruchu drogowego na drogach regionalnych
PublicationReferat zawiera analizę bezpieczeństwa ruchu drogowego na sieci dróg wojewódzkich. Przedstawiono poziom bezpieczeństwa na tle całej sieci drogowej oraz charakterystykę poszczególnych województw. Przedstawiono ranking województw ze względu na liczby wypadków i ich ofiar oraz wybrane wskaźniki. Zaprezentowano, jakie są najczęściej występujące rodzaje wypadków na drogach wojewódzkich oraz przedstawiono lokalizację wypadków pod kątem...
-
Preparation and implementation of the National Road Safety Programme GAMBIT 2005
PublicationKrajowy Program BRD GAMBIT 2005 jest spójny z najwazniejszymi dokumentami dotyczącymi rozwoju systemu transportu w Polsce (Polityka Transportowa, Strategia Rozwoju Transportu). Jest też spójny z III Planem BRD Unii Europejskiej. Program ten daje możliwość zintensyfikowania działań prewencyjnych, prowadzonych w celu ochrony zycia i zdrowia uczestników ruchu drogowego. Efektem tego programu będzie uratowanie życia kilkunastu tysiącom...
-
Możliwości rozwoju powiązań drogowych portu gdańskiego z siecią dróg krajowych.
PublicationAnaliza powiązań transportowych portu gdańskiego oraz układu uliczno-drogowego aglomeracji Trójmiasta i powiązań z siecią dróg krajowych.