Search
Filters
total: 3588
-
Catalog
- Publications 1816 available results
- People 114 available results
- Inventions 9 available results
- Projects 29 available results
- Laboratories 4 available results
- Research Teams 10 available results
- Research Equipment 3 available results
- e-Learning Courses 582 available results
- Events 42 available results
- Open Research Data 979 available results
displaying 1000 best results Help
Search results for: PRZETWARZANIE DANYCH MUZYCZNYCH
-
Aktywna Termografia Dynamiczna - przetwarzanie serii obrazów w diagnostyce medycznej
PublicationAktywna termografia dynamiczna (ATD) jest metodą obrazowania zmian temperatury na powierzchni badanego obiektu w czasie jako odpowiedź na zastosowane pobudzenie zewnętrzne (ogrzewanie lub chłodzenie). Celem badania jest określenie właściwości obiektu w czasie trwania termicznych procesów przejściowych, takich jak grzanie lub chłodzenie. Obiekt badany jest pobudzany sygnałem cieplnym (zewnętrznie) lub farmakologicznie (wewnętrznie)....
-
Komputerowy system do rejestrowania danych obrazowych
PublicationNiniejsza praca zawiera opis komputerowego systemu do rejestrowania danych obrazowych. Przedstawione w niej są podstawowe założenia, jakie należy przyjąć, a także problemy, które należy rozwiązać w procesie projektowania systemu takiego typu. Większość uwagi poświęcono technologiom umożliwiającym wykorzystanie bezprzewodowej transmisji danych. Na przykładzie komputerowego modelu systemu do rejestrowania danych obrazowych opisano...
-
Zrównoważona karta wyników dla hurtowni danych.
PublicationArtykuł przedstawia koncepcję Zrównoważonej karty wyników, dostosowanej do potrzeb badania efektywności technologii informatycznych (IT) w firmie oraz jej szczególny przypadek zaprojektowany dla hurtowni danych. Hurtownie danych są systemami informatycznymi, których zadaniem jest gromadzenie i dostarczanie informacji wspomagającej zarządzanie. Dlatego zaproponowane perspektywy uwzględniają rolę informacji w organizacji.
-
Metoda OptD do redukcji danych w opracowaniu wyników pomiarów linii elektroenergetycznych
PublicationSkaning laserowy to technologia dostarczająca we względnie krótkim czasie dużą ilość danych pomiarowych. Jest to zarazem pozytywna jak i negatywna cecha tej technologii. Z jednej strony w wyniku skaningu otrzymuje się dane, które szczegółowo odzwierciedlają pomierzony obiekt. Z drugiej strony trudność sprawia przetwarzanie takiej ilości danych i nie zawsze wszystkie dane ze skaningu są niezbędne do realizacji wybranego zadania....
-
Przegląd technologii baz danych - stan obecny
PublicationW rozdziale przedstawiono sposoby klasyfikowania baz danych. Ponadto przeprowadzono ogólny przegląd dostępnych obecnie na rynku rozwiązań, z uwzględnieniem podziału na zastosowania małe i duże oraz na bazy komercyjne i bezpłatne. Powyższy przegląd pokazuje, że technologia baz danych stale się rozwija i próbuje dostosować do zmieniających się oczekiwań potencjalnych użytkowników. Kierunki rozwoju to coraz częstsze próby wykorzystania...
-
Sterowanie kamerami i wizualizacja danych radarowych w rozproszonym systemie dyspozytorskim STRADAR dla straży granicznej
PublicationSTRADAR to rozproszony system danych multimedialnych, przeznaczony do monitorowania granic morskich kraju, co jest ważnym zadaniem Morskiego Oddziału Straży Granicznej. System umożliwia przechowywanie, wyszukiwanie i wyświetlanie danych dotyczących zdarzenia będącego obiektem zainteresowania dla Straży Granicznej. Przedstawiono kolejny etap rozwoju projektu STRADAR (Strumieniowa transmisja danych czasu rzeczywistego w rozproszonych...
-
Bezpieczeństwo poufności i integralności danych w Radiowym Systemie Monitorowania i Akwizycji Danych z Urządzeń Fotoradarowych (RSMAD)
PublicationW referacie przedstawiono koncepcję rozwiązań bezpieczeństwa kryptograficznego w Radiowym Systemie Monitorowania i Akwizycji Danych z Urządzeń Fotoradarowych (RSMAD). Opisano budowę wykorzystanego algorytmu kryptograficznego AES oraz trybu CBC, w jakim ma pracować ten algorytm w systemie RSMAD. Zaprezentowano również zastosowaną metodę uwierzytelnienia i kontroli integralności przesyłanych w systemie danych wykorzystującą funkcje...
-
Wyszukiwanie obrazów w multimedialnych bazach danych.
PublicationW pracy przedstawiono problem wyszukiwania obrazów w multimedialnych bazach danych. Wskazano na istniejące w tej dziedzinie problemy oraz metody ich rozwiązywania. Przedstawiono wybrane algorytmy wyszukiwania obrazów, zaprezentowano prototypowy system wyszukiwania oraz wstępne wyniki badań.
-
Transmisja danych w kanałach rozmównych systemów komórkowych.
PublicationW niniejszym referacie opisano budowę i dzialanie modemu, przeznaczonego do transmisji danych w kanałach rozmównych systemów komórkowych. Wykonano testy funkcjonalne poprawności działania zbudowanego modemu w kanale rozmównym TCH/FS systemu GSM. Przedstawiono również zastosowane protokoły komunikacyjne wymiany informacji pomiędzy modem a komputerem oraz podczas transmisji danych poprzez łącze radiokomunikacyjne.
-
Metoda wyboru informacji z dedykowanych zbiorów danych
PublicationPoszukiwanie skutecznych metod wyboru informacji wynika z obserwowanego obecnie nadmiaru danych. W artykule opisana jest metoda GQM wykorzystywana w informatyce między innymi do budowy wielowymiarowej funkcji jakości oprogramowania. W artykule wykazano, że metoda ta może być również wykorzystana do poszukiwania i wyboru danych z dedykowanych zbiorów informacji dziedzinowych.
-
Wybrane metody ochrony danych w systemie RSMAD
PublicationW artykule omówiono wybrane metody kryptograficznej ochrony danych zastosowane w Radiowym Systemu Monitorowania i Akwizycji Danych z Urządzeń Fotoradarowych, głównie na poziomie warstw: sieciowej, transportowej, sesji oraz aplikacyjnej tego systemu. Dokonano ponadto identyfikacji potencjalnych zagrożeń oraz przedstawiono wybrane sposoby ochrony przed nimi, jakie zostały zastosowane w tym systemie.
-
Przetwarzanie sygnałów - zima 2022/23
e-Learning CoursesWykład i ćwiczenia z przedmiotu Przetwarzanie sygnałów na sem.3 st. inż. kierunków AiR, IBm i EiT
-
Przetwarzanie Sygnałów - laboratorium 2022/2023
e-Learning CoursesMateriały pomocnicze do przedmiotu Przetwarzanie Sygnałów - laboratorium kierunki: AiR, IBM, EiT stopień I, semestr 4
-
Przetwarzanie Sygnałów - Laboratorium 2023/2024
e-Learning CoursesMateriały pomocnicze do przedmiotu Przetwarzanie Sygnałów - laboratorium kierunki: AiR, IBM, EiT stopień I, semestr 4
-
Estymacja częstotliwości podstawowej sygnałów muzycznych w środowisku Matlab
PublicationEstymacja częstotliwości podstawowej dźwięków wydaje się stosunkowo mało złożonym zagadnieniem z dziedziny cyfrowego przetwarzania sygnałów, niemniej jednak w celu uniknięcia dość licznie występujących w praktyce błędów estymacji konieczne jest stosowanie wiedzy o charakterystyce analizowanych sygnałów i o zakresie występowania dopuszczalnych częstotliwości. W referacie zaprezentowano praktyczne aspekty implementacji algorytmu...
-
Bezpieczeństwo transmisji danych w systemie KNX
PublicationW artykule przedstawiono wymagania dotyczące bezpieczeństwa transmisji danych w rozproszonych systemach automatyki budynków oraz wskazano potrzebę wprowadzenia mechanizmów ochrony informacji w protokole komunikacyjnym standardu KNX. Zaprezentowano trzy różne metody ochrony informacji opracowane dla systemu KNX: EIBsec, KNX Data Security oraz metodę autorską. Porównano ich właściwości oraz przedstawiono potencjalne obszary zastosowań.
-
Bezpieczeństwo transmisji danych w systemie KNX
PublicationW artykule przedstawiono wymagania dotyczące bezpieczeństwa transmisji danych w rozproszonych systemach automatyki budynków oraz wskazano potrzebę wprowadzenia mechanizmów ochrony informacji w protokole komunikacyjnym standardu KNX. Zaprezentowano trzy różne metody ochrony informacji opracowane dla systemu KNX: EIBsec, KNX Data Security oraz metodę autorską. Porównano ich właściwości oraz przedstawiono potencjalne obszary zastosowań.
-
Odkrywanie reguł asocjacyjnych z transakcyjnych baz danych
PublicationW metodologii drążenia danych ekstrakcja reguł asocjacyjnych z dużych baz danych jest popularną i wysoko rozwiniętą metodą odkrywania nieznanych związków pomiędzy zmiennymi. Zaprezentowany w niniejszej pracy algorytm Apriori jest przeznaczony do znalezienia powiązań pomiędzy produktami zarejestrowanymi przez systemy transakcyjne w sklepach wielkopowierzchniowych. Posiadanie takiej wiedzy może być z powodzeniem wykorzystane do zarządzania...
-
Interakcyjna baza danych - Internetowa Biblioteka Etyki Informatycznej
PublicationArtykuł przedstawia opis zrealizowanej internetowo dostępnej biblioteki etyki komputerowej. Omówiono rodzaje przechowywanych danych, ontologie, funkcje dostępu i wyszukiwania oraz przyjęte rozwiązania technologiczne konstrukcji.
-
Algorytmy obróbki danych dla diagnostyki ran pooperacyjnych w kardiochirurgii
PublicationDo oceny procesu gojenia ran pooperacyjnych wykorzystana została koncepcja aktywnej termografii dynamicznej (ATD) z pobudzeniem w postaci nawiewu mieszaniny powietrza i rozprężonego CO2. Specyficzne dla aplikacji oceny gojenia ran jest przetwarzanie uzyskanych sekwencji termogramów polegające na analizie rozkładów parametrów modelu dwueksponencjalnego wzdłuż linii cięcia w kolejnych dwóch badaniach - w trzeciej i szóstej dobie...
-
Bazy Danych
e-Learning CoursesBazy danych, pojęcia podstawowe, modele danych , obsługa baz danych, j. SQL , kodowanie interfejsu do baz danych
-
Uzupełnianie brakujących danych w macierzach porównań parami.
PublicationMetoda porównywania parami jest jednym z popularnych narzędzi stosowanych w wieloatrybutowych zagadnieniach podejmowania decyzji. W metodzie tej otrzymuje się macierze ocen jako rezultat porównywania parami skończonej, zazwyczaj niewielkiej liczby wariantów. Czasami jednak zdarza się, że ekspert nie jest w stanie wyrazić swojej opinii dotyczącej pewnej pary wariantów. W takiej sytuacji macierze ocen są niekompletne i pojawia...
-
Przetwarzanie zapytań w rozproszonej bazie wiedzyopartej na logice opisowej
PublicationRozdział prezentuje podstawy algorytmu Spider przetwarzania zapytań asercjonalnych (typu ABox) w rozproszonej bazie wiedzy opartej na logice opisowej. Algorytm Spider może być stosowany w celu integracji wiedzy z różnych źródeł. W rozdziale pokrótce przedstawiono zasadę kartograficznej reprezentacji wiedzy, sposób odwzorowywania terminologii różnych źródeł oraz oszacowano złożoność obliczeniową przedstawianego algorytmu.
-
Przetwarzanie zapytań do terminologii ontologiiniepewnych opartych na logice opisowej
PublicationSystemy informatyczne oparte na bazach wiedzy stają się coraz bardziej popularne. Znacząca ilość istniejących systemów do opisu wiedzy wykorzystuje ontologie. Budując ontologie, bardzo często zakłada się, że informacje w nich przechowywane są pewne. W niektórych jednak zastosowaniach takie założenie może nie być do końca prawdziwe. Niniejszy Rozdział wprowadza w tematykę ontologii niepewnych oraz prezentuje propozycje rozszerzenia...
-
Dystrybucja, archiwizacja i przetwarzanie strumieni multimedialnych na platformie KASKADA
PublicationZaprezentowano metody przetwarzania strumieni multimedialnych na platformie KASKADA. Przedstawiono koncepcję dystrybucji strumieni do zadań obliczeniowych wykonywanych na poszczególnych węzłach klastra komputerowego. Zaprezentowano w jaki sposób dane strumieni są konwertowane i dostosowywane do wykorzystywania przez algorytmy obudowane w tzw. Ramkę KASKADA. Przedstawiono projekt i implementację archiwum strumieni multimedialnych...
-
Przetwarzanie wyrażeń języka naturalnego w wyrażenia logiczne - system Denise
PublicationPo krótkim wprowadzeniu do systemów reprezentacji wiedzy i wnioskowania omówiono eksperymentalny system przetwarzania zdań w języku polskim w wyrażenia rachunku zdań i logiki pierwszego rzędu.
-
Przetwarzanie i analiza obrazów sonarowych powierzchni dna basenu portowego
PublicationW artykule przedstawiono problemy związane z poszukiwaniem obiektów zalegających na dnie basenu portowego.
-
Bazy danych
e-Learning CoursesPodstawy baz danych - modele danych, obsługa systemów baz danych w SQL
-
Układ akwizycji danych pomiarowych wykorzystujący pamięć FIFO.
PublicationW pracy omówiono zagadnienia związane z akwizycją danych w pomiarach masy pojazdów w ruchu przy pomocy sensorów światłowodowych. Przedstawiono projekt dwukanałowego układu akwizycji sygnału analogowego wykorzystującego pamięć FIFO. Zaprezentowano wyniki charakteryzacji wykonanego układu.
-
Metody wnioskowania kontekstowego z danych zapisanych w zewnętrznych źródłach
PublicationW poprzednich pracach autorów został przedstawiony system wnioskowania z danych zapisanych w zewnętrznych źródłach - KL (Knowledge Layer). Metody SED (Semantic Enrichment of Data) i RED (Reasoning over External Data) zastosowane w tym systemie umożliwiają wzbogacenie danych o semantykę oraz wnioskowanie z tych danych analogicznie jak z ontologicznego opisu świata. Dane zapisane w źródłach zewnętrznych są wzbogacone o terminologię...
-
Projekt i wdrożenie bazy danych w przedsiębiorstwie branży stoczniowej
PublicationObecnie działalność firm nie jest możliwa, bez szybkiego dostępu do dużej liczby danych. Niezbędne stają się komputerowe bazy danych, które wspomagają zarządzanie w przedsiębiorstwach. W artykule przedstawiono projekt relacyjnej bazy danych, który zaimplementowano w środowisku Microsoft Access. System wdrożono w przedsiębiorstwie Baltim, działającym w branży stoczniowej.
-
Przetwarzanie sygnałów - zima 2023/24 - Nowy
e-Learning CoursesWykład i ćwiczenia z przedmiotu Przetwarzanie sygnałów na sem.3 st. inż. kierunków AiR, IBm i EiT
-
Wykorzystanie taksonomii do integracji danych w zasobach Internetu
PublicationRozproszony zbiór danych internetowych można zintegrować i efektywnie zorganizować wykorzystując możliwości usług sieciowych i taksonomii. W artykule przedstawiono wyniki pomiarów nakładu pracy niezbędnej do budowy usług sieciowych publikujących zorganizowane zbiory danych. Omówiono zasady ręcznej i automatycznej budowy taksonomii. Przeanalizowano problemy optymalizacji takiej struktury oraz korzyści z kolorowania nazw wyróżnionych...
-
Przetwarzanie dźwięków i obrazów
e-Learning CoursesCyfrowy tor foniczny i wizyjny. Elementy grafiki komputerowej i jej przetwarzania. Zniekształcenia dźwięku i obrazu, ich przyczyny i podstawowe metody ograniczania. Przetwarzanie brzmienia i synteza dźwięku. Podstawowe metody przetwarzania obrazu wizyjnego. Kodowanie dźwięku w procesie zapisu. Filtracja cyfrowa i metody projektowania filtrów cyfrowych. Podstawowe metody przetwarzania obrazu wizyjnego. Specjalne metody przetwarzania...
-
Dedykowane sieciowe technologie SIP dla prezentacji pseudodynamicznych danych geoprzestrzennych
PublicationSieciowe technologie prezentacji danych przestrzennych przeżywają aktualnie rozkwit spowodowany między innymi spadającymi cenami sprzętu komputerowego. Wynikający z tego wzrost wydajności domowych i biurowych stacji roboczych pozwala na praktyczne zastosowanie czasochłonnych algorytmów wizualizacji i przetwarzania skomplikowanych danych rastrowych i wektorowych. Niniejszy artykuł omawia wybrane technologie sieciowej prezentacji...
-
Musical instrument sound separation methods supported by artificial nueural network decision system
PublicationRozprawa doktorska (27 czerwica 2006).Celem prowadzonych prac badawczych było opracowanie algorytmów separacji dźwięków instrumentów muzycznych. Dodatkowo dobrano zestaw parametrów tak aby możliwe było wytrenowanie sztucznej sieci neuronowej w celu automatycznego rozpoznawania odseparowanych sygnałów. Zaproponowano również aby algorytm decyzyjny odpowiedzialny za klasyfikacje dźwięków pełnił funkcję automatycznej metody oceny algorytmów...
-
DEDYKOWANY SYSTEM MONITORINGU WARUNKÓW KLIMATYCZNYCH W CENTRUM DANYCH
PublicationKoszty utrzymania centrum danych istotnie zależą od kosztów zużycia energii elektrycznej. Zapotrzebowanie na energię elektryczną w tego typu obiektach można optymalizować poprzez monitoring warunków klimatycznych oraz odpowiednie sterowanie czasem pracy urządzeń je utrzymujących. W pracy przedstawiono analizę czynników wpływających na zużycie energii elektrycznej w centrach danych oraz ich wpływ na koszty zużycia energii. Przedstawiono...
-
DRONY - Nowy sposób na rejestrację danych fotogrametrycznych
PublicationDrony wyposażone w lekkie aparaty fotograficzne lub kamery umożliwiają skanowanie, pomiary i generowanie modeli 3D danego obszaru na podstawie zdjęć rejestrowanych z powietrza. Zapewniają przy tym większą elastyczność oraz niższe koszty eksploatacji i obciążane są mniejszym ryzykiem niż pilotowe samoloty i helikoptery. Artykuł przedstawia możliwości wykorzystania dronów pracach związanych z rejestracją danych fotogrametrycznych.
-
Zagrożenia poufności transmisji danych w wybranych systemach łączności satelitarnej
PublicationW pracy przedstawiono zagrożenia zachowania poufności transmisji danych i głosu w wybranych systemach łączności satelitarnej. Zwrócono uwagę na możliwość odtworzenia treści prowadzonych rozmów telefonicznych lub przesyłanych danych. Przedstawiono sposób analizy zdemodulowanego sygnału, zweryfikowany na podstawie przeprowadzonych badań sygnałów rzeczywistych.
-
Analiza przydatności wybranych systemów transmisji danych w systemie RSMAD
PublicationW pracy dokonano analizy przydatności wybranych systemów radiokomunikacyjnych, aktualnie wykorzystywanych lub możliwych do wykorzystania w przyszłości, do transmisji danych w Radiowym Systemie Monitorowania i Akwizycji Danych z Urządzeń Fotoradarowych (RSMAD). Przedstawiono wady i zalety każdego z systemów, zwracając szczególną uwagę na cechy, które w sposób bezpośredni decydują o przydatności danego rozwiązania w systemie RSMAD....
-
Zastosowanie metod eksploracji danych do analizy odpowiedzi czujników gazu
PublicationZagadnienia poruszane w niniejszej rozprawie dotyczą zastosowania metod eksploracji danych do analizy odpowiedzi czujników gazu, umożliwiających poprawną identyfikację składu mieszaniny gazowej w elektronicznych systemach rozpoznawania gazu. Elektroniczne systemy rozpoznawania gazu to urządzenia wykorzystujące czujniki gazu oraz odpowiednio dobrane metody analizy danych pomiarowych, zdolne do określenia składu mierzonej mieszaniny...
-
Wykorzystanie ontologii wzbogaconych o reguły logiczne w systemach integracji danych.
PublicationCelem systemów integracji danych jest dostarczenie jednolitego interfejsu do wielu, dostępnych w sieci heterogenicznychźródeł informacji. Wraz z rozwojem Internetu opracowanie metodologii zarządzania wiedzą poprzez systemy integracji danych stało się jednym z fundamentalnych problemów zarządzania informacją. W ramach inicjatywy semantic Web powstał język OWL (Web Ontology Language) umożliwiający opisywanie semantyki różnych danych....
-
Modelowanie ciągów danych z użyciem sieci neuronowych
PublicationRozdział opisuje problematykę przetwarzania ciągów danych. Opisane zostały typy ciągów danych: dane sekwencyjne, sekwencje czasowe oraz przebiegi czasowe. Przedstawiona została architektura sieci rekurencyj
-
Wykorzystanie wymiennych kart pamięci Flash w mikroprocesorowych rejestratorach danych pomiarowych
PublicationW artykule przedstawiono możliwość wykorzystania kart pamięci Flash w mikroprocesorowych urządzeniach rejestracji danych pomiarowych. Dokonano przeglądu najpopularniejszych kart oraz omówiono ich właści-wości. Na przykładzie kart MMC i SD opisano sposób odczytu i zapisu danych przy wykorzystaniu interfejsu SPI. Rozważono różne struktury zapisu danych. W oparciu o wykonany prototyp rejestratora oszacowano zapotrzebowanie na zasoby...
-
Searching for metric structure of musical files
PublicationCelem opisywanych prac jest porównanie efektywności wybranych metod sztucznej inteligencji w wyznaczaniu rytmu dla zapisu symbolicznego muzyki. Opisano sposób wykorzystania sztucznych sieci neuronowych i zbiorów przybliżonych do poszukiwania właściwej struktury rytmicznej utworu. Analizowane są fizyczne atrybuty dźwięku, które są najbardziej znaczące dla określenia położenia dźwięku na pozycji akcentowanej lub nieakcentowanej....
-
Metody przetwarzania danych pochodzących z sonarów wielowiązkowych dla potrzeb kompresji
PublicationJednym z najczęściej używanych urządzeń służących do szeroko rozumianego telemonitoringu morskiego są sonary wielowiązkowe (ang. Multibeam systems - MBS). Ich wysoka wydajność w tworzeniu informacji o obiektach znajdujących się pod wodą skutkuje w dużych ilościach danych pozyskiwanych podczas rejsów badawczych i pomiarowych. W tym kontekście, proces przechowywania i zarządzania takim magazynem danych staje się istotnym problemem...
-
Badania parametrów QoS dla usług transmisji danych w systemie RSMAD
PublicationW referacie przedstawiono analizę wymagań jakościowych, określonych poprzez atrybuty QoS, dla usług transmisji danych obrazowych zwykorzystaniem Radiowego Systemu Monitorowania i Akwizycji Danych z Urządzeń Fotoradarowych (RSMAD). Podano także wyniki pomiarów i badańprzeprowadzonych w celu określenia przydatności różnych systemów radiokomunikacyjnych do transmisji danych w tym systemie z wymaganą jakością.
-
Filtracja danych TDOA w filtrze UKF w systemie multilateracyjnym
PublicationW artykule przedstawiono implementację metody filtracji danych pomiarowych w systemie MLAT(Multilateration), która ma na celu zwiększenie dokładności estymacji położenia poruszającego się statku powietrznego poprzez kompensację błędów pomiarowych. Opisano sposób implementacji algorytmu bezśladowego filtru Kalmana dla danych pomiarowych TDOA (Time Difference of Arrival), a następnie na podstawie zarejestrowanych rzeczywistych tras...
-
Analiza wymagań jakościowych dla usług przesyłania danych w systemie RSMAD
PublicationW referacie przedstawiono analizę wymagań jakościowych (określonychpoprzez atrybuty QoS) dla usług transmisji danych obrazowych z wykorzystaniem Radiowego Systemu Monitorowania i Akwizycji Danych z Urządzeń Fotoradarowych (w skrócie RSMAD). Ponadto przedstawiono wyniki badań symulacyjnych przeprowadzonych w celu określenia przydatności różnych systemów radiokomunikacyjnych do transmisji danych w tym systemie z wymaganą jakością.
-
Internetowy system prezentacji danych geodezyjnych dla jednostek samorządu terytorialnego
PublicationArtykuł przedstawia projekt i realizację internetowego systemu prezentacji danych geodezyjnych przeznaczonego dla jednostek samorządu terytorialnego.