Search
Search results for: USZCZELNIENIA FERROFLUIDALNE
-
Nowoczesne technologie uszczelniania wałów przeciwpowodziowych.
PublicationOpisano zastosowanie wąskoszczelinowych przesłon przeciwfiltracyjnych wykonywanych w technologii WIPS wibracyjnie iniektowana przesłona szczelinowa oraz DSM ( ang. deep soil mixing - mieszanie wgłębne gruntu). Przedstawiono przykłady zastosowania w Polsce.
-
Wysokociśnieniowe uszczelnienia ruchu obrotowego wału hydraulicznych maszyn wyporowych
PublicationW artykule przedstawiono wyniki badań mające na celu wytypowanie węzła uszczelniającego wał silnika hydraulicznego zapewniającego najwyższą trwałość przy smarowaniu wodą. Parametry pracy: ciśnienie 2 MPa i minimalna prędkość poślizgu uszczelek 2 m/s. Opisano również nowatorski przyrząd, na którym przeprowadzono pomiary wszystkich parametrów węzła uszczelniającego.
-
Badania niestacjonarnych przepływów w uszczelnieniu nadbandażowym stopnia turbinowego.
PublicationPrzedstawiono wyniki obliczeń numerycznych metodami CFD rozkładu ciśnienia i prędkości w uszczelnieniu nadbandażowym stopnia turbinowego. Rezultaty przeanalizowano pod kątem zjawisk niestacjonarnych występujących w przepływach stopni turbinowych. Wyniki porównano z rezultatami badań eksperymentalnych.
-
Siły aerodynamiczne powstające w uszczelnieniu nadbandażowym stopni turbinowych
PublicationOmówiono zagadnienia powstawania wymuszeń aerodynamicznych w uszczelnieniu nadbandażowym stopni turbinowych, prowadzących do drgań samowzbudnych układów wirnikowych. Przedstawiono rezultaty badań eksperymentalnych i obliczeń numerycznych
-
Badania wpływu podstawowych parametrów konstrukcyjnych na pracę promieniowego uszczelnienia ślizgowego
PublicationW referacie przedstawiono zasadę działania promieniowych uszczelnień ślizgowych oraz pokazano istotny wpływ podstawowych parametrów konstrukcyjnych na skuteczność i jakość ich pracy. Uszczelnienia te stosowane są w instalacjach okrętowych śrub nastawnych i w turbinach wodnych typu Kaplana. Umożliwiają one wprowadzenie oleju pod ciśnieniem do wnętrza obracającego się wału. Jakość ich pracy może być zasadniczo różna, zależnie od...
-
Proces degradacji uszczelnienia asfaltobetonowego zbiornika górnego elektrowni szczytowo-pompowej Żarnowiec.
Publication.
-
Straż graniczna w procesie uszczelniania zewnętrznej granicy Unii Europejskiej.
PublicationWejście Polski do UE wymusiło wprowadzenie standartów ochrony granicy państwowej według norm unii. Podstawę prawną stanowi traktat z Schengen z 14.06.1985 oraz krajowe akty prawne (np. Polska Strategia Zintegrowanego zarządzania Granicą). Akty prawne normują cały szereg zjawisk: przekraczanie granicy, jej szczelność, dostosowanie prawa w tej kwestii do wymogów Unii Europejskiej, odpowiednia kadra i rozszerzone uprawnienia straży....
-
Zmiana parametrów termodynamicznych panujących w uszczelnieniu labiryntowym, a upust strumienia masy
PublicationUszczelnienia labiryntowe są istotnym elementem konstrukcji turbozespołu parowego. Dzięki zastosowaniu upustu diagnostycznego istnieje możliwość nadzorowania pracy dławnicy, poprzez określenie parametrów termodynamicznych panujących na długości uszczelnienia. Duży wpływ na zmianę parametrów, ilość upuszczanego strumienia masy przez upust diagnostyczny. Praca przedstawia zależność ciśnienia panującego w szczelinie za upustem oraz...
-
Experimental research on effectiveness of the magnetic fluid seals for rotary shafts working in water
PublicationUszczelnianie wałów obrotowych, łożysk i innych zespołów mechanicznych, za pomocą cieczy magnetycznej, tworzącej przegrodę uszczelniającą utrzymywaną siłami pola magnetycznego jest techniką uszczelniania, stosowaną z powodzeniem w urządzeniach pracujących w środowisku gazowym przy ciśnieniu do około 1,0 MPa. Uszczelnienia te umożliwiają również skuteczne rozwiązywanie problemu szczelności przepustów stałych i ruchowych w urządzeniach...
-
Wzmacnianie i uszczelnianie gruntu metodą mieszania in situ (Soil Mixing).
PublicationAktualny stan rozwoju różnych metod mieszania gruntu, łącznie z charakterystyką używanych maszyn i stosowanego wykonawstwa oraz podsumowaniem doświadczeń. Główne obszary zastosowania oraz podejście projektowe. Aplikacje związane z posadowieniem obiektów drogowych i budowlanych oraz uszczelnianiem gruntu Wybrane przykłady realizacji.
-
Explanation of Reduction of Pressure Forces in Turbine Chamber Seals
PublicationThe paper describes a chamber seal reducing the aerodynamic forces created in shroud seals. Asymmetrical pressure distribution (due to rotor-stator eccentricity) in the blade tip clearance leads to the creation of pressure forces acting on the blade shroud. By increasing the volume above the shroud, the pressure distribution becomes more uniform on the whole shroud circumference and the effect of rotor eccentricity is reduced....
-
Badania przenoszenia się pulsacji ciśnienia w uszczelnieniu nadbandażowym stopnia turbinowego. Część II. Pulsacje ciśnienia
PublicationPrzedstawiono rezultaty eksperymentalnych badań rozchodzenia się pulsacji ciśnienia w uszczelnieniu nadbandażowym stopnia turbiny modelowej i jej części przepływowej. Zaobserwowano zmiany amplitudy niskocyklicznych fluktuacji wraz ze spadkiem ciśnienia w uszczelnieniach.
-
Badanie przenoszenia się pulsacji ciśnienia w uszczelnieniu nadbandażowym stopnia turbinowego. Cz. I. Stoisko badawcze
PublicationOpisano stanowisko powietrznej turbiny modelowej do badań rozkładu ciśnienia w uszczelnieniu turbinowym oraz trajektorii wirnika. Przedstawiono przykłady rezultatów przeprowadzonych badań eksperymentalnych.
-
Eksperymentalne badania sił aerodynamicznych w stopniu turbinowym
PublicationRozprawa skupia się na zjawiskach związanych z tzw. siłami ciśnieniowymi, które działają na uszczelnienie nadbandażowe stopnia turbinowego. Siły te są opisywane liniowym modelem wiążącym je z przemieszczeniem turbiny oraz trzema rodzajami współczynników: sztywności, tłumienia i inercji. Praca ma charakter eksperymentalny. Badania prowadzono na jednostopniowej turbinie akcyjnej zasilanej sprężonym powietrzem. Wykonano pomiary dla...
-
Wpływ mimośrodowego przemieszczenia wału względem korpusu na wymuszenia aerodynamiczne generowane w uszczelnieniu nadbandażowym wirnika turbinowego. Część I: Stanowisko badawcze
PublicationZagadnienia poruszone w pracy dotyczą badań eksperymentalnych wymuszeń aerodynamicznych generowanych w uszczelnieniach nadbandażowych stopni turbinowych. Referat składa się z trzech części. W pierwszej opisano stanowisko powietrznej turbiny modelowej typu tarczowego z cylindrycznymi łopatkami, która odwzorowuje typowy stopień części wysokoprężnej turbiny parowej oraz omówiono układ pomiarowy pozwalający na wyznaczenie rozkładu...
-
The influence of rotor-stator axial gap on the aerodynamic forces generatedin the shroud clearance of a turbine stage. Part I: Pressure field
PublicationPrzedstawiono wyniki badań doświadczalnych wpływu zmiany luzu osiowego na rozkład ciśnienia w uszczelnieniu nadbandażowym stopnia powietrznej turbiny modelowej. Wykazano, że w przypadku uszczelnienia promieniowego zmiana luzu osiowego nieznacznie zmienia rozkład ciśnienia w szczelinie nadbandażowej w porównaniu ze zmianą mimośrodowości czy skośnego ustawienia osi wirnika względem osi korpusu.
-
Wpływ mimośrodowego przemieszczenia wału względem korpusu na wymuszenia aerodynamiczne generowane w uszczelnieniu nadbandażowym wirnika turbinowego. Część II: Pole ciśnienia
PublicationZagadnienia poruszone w pracy dotyczą badań eksperymentalnych wymuszeń aerodynamicznych generowanych w uszczelnieniach nadbandażowych stopni turbinowych. W pierwszej części referatu opisano stanowisko doświadczalne, a w drugiej przedstawiono pomierzone rozkłady ciśnień w uszczelnieniu nadbandażowym stopnia turbiny modelowej. Badania przeprowadzono dla różnego mimośrodowego przemieszczenia osi wirnika względem osi korpusu. Zaobserwowano...
-
Analiza możliwości wpływania na pracę promieniowego uszczelnienia ślizgowego poprzez deformowanie jego panwi = Analysis of possibility of influence on the radial sliding seals operating by deformation of the bearing sleeve
PublicationW referacie przedstawiono zasadę działania promieniowych uszczelnień ślizgowych oraz ukazano istotny wpływ podstawowych parametrów konstrukcyjnych na skuteczność i jakość ich pracy. Uszczelnienia te stosowane są w instalacjach okrętowych śrub nastawnych, w turbinach wodnych typu Kaplana i maszynach górniczych do drążenia tuneli. Umożliwiają one wprowadzenie oleju pod ciśnieniem do wnętrza obracającego się wału. Zapewnienie stabilnej...
-
The influence of rotor-stator axial gap on the aerodynamic forces generatedin the shroud clearance of a turbine stage. Part II: Forces and moments
PublicationPrzedstawiono wyniki badań doświadczalnych wpływu zmiany luzu osiowego na wymuszenia aerodynamiczne powstające w uszczelnieniu nadbandażowym stopnia powietrznej turbiny modelowej. Wykazano, że w przypadku uszczelnienia promieniowego zmiana luzu osiowego odgrywa niewielką rolę w generowaniu sił i momentów aerodynamicznych w szczelinie nadbandażowej w porównaniu ze zmianą mimośrodowości czy skośnego ustawienia osi wirnika względem...
-
Aerodynamic excitations generated in turbine shroud clearance determined bymeans of neural networks
PublicationSiły aerodynamiczne generowane w uszczelnieniach turbinowych z reguły opisywane są modelem liniowym. Przy dużych drganiach wirnika sposób ten daje niezbyt dokładne wyniki. Zaproponowano wykorzystanie sieci neuronowych do określania sił ciśnieniowych powstających w uszczelnieniu. Wyniki porównano z badaniami eksperymentalnymi.
-
Wpływ mimośrodowego przemieszczenia wału względem korpusu na wymuszenia aerodynamiczne generowane w uszczelnieniu nadbandażowym wirnika turbinowego. Część III: Siły i momenty
PublicationZagadnienia poruszone w pracy dotyczą badań eksperymentalnych wymuszeń aerodynamicznych generowanych w uszczelnieniach nadbandażowych stopni turbinowych. W pierwszej części referatu opisano stanowisko doświadczalne, w drugiej przedstawiono pomierzone rozkłady ciśnień w uszczelnieniu nadbandażowym stopnia turbiny modelowej. W części III przedstawiono zagadnienie wpływu mimośrodowego przemieszczenia osi wirnika względem osi korpusu...
-
Wpływ wartości upustu masy na zmianę parametrów panujących w dławnicy labiryntowej
PublicationUszczelnienia labiryntowe są istotnym elementem konstrukcji turbozespołu parowego. Stosując upust diagnostyczny istnieje możliwość kontrolowania pracy dławnicy, poprzez znajomość parametrów termodynamicznych panujących na długości uszczelnienia. Wpływ na zmianę parametrów ma ilość strumienia masy upuszczanego przez upust diagnostyczny oraz wartość nominalnego luzu uszczelnienia S_n.
-
The Method of Reduction of Aerodynamic Forces Generated in Turbine Blade Seals
PublicationOpisano metodę zmniejszania sił wymuszających drgania aerodynamiczne poprzez zastosowanie nowego uszczelnienia nadbandażowego typu komorowego. Efektywność stosowania uszczelnienia komorowego potwierdzono obliczeniami numerycznymi i badaniami eksperymentalnymi.
-
Eksperymentalne badania rozkładu ciśnienia w uszczelnieniu nadbandażowym stopnia turbinowego.**2002, 127 s. 86 rys. bibliogr. 164 poz. + zał. ma- szyn. Rozprawa doktorska /25.06.2002/ WOiO PG. Promotor: dr hab. inż. K. Kosowski, prof. nadzw. PG.
Publication.
-
Theoretical investigations into flows in rotor blade shroud clearance
PublicationPrzedstawiono wyniki obliczeń programem Fluent przepływów w uszczelnieniu nadbandażowym stopnia turbinowego przy różnym mimośrodowym położeniu osi wirnika względem osi korpusu. Wyznaczone numerycznie rozkłady ciśnienia w uszczelnieniu i generowane tam siły aerodynamiczne porównano z rezultatem badań przeprowadzonych na powietrznej turbinie modelowej.
-
Ekspertyza dotycząca ustalenia przyczyn nieszczelności ścian szczelinowych oraz płyty fundamentowej wraz z propozycją rozwiązania naprawczego mającego na celu skuteczne uszczelnienie (likwidację przecieków) kondygnacji podziemnych budynku biurowego LPP FASHION LAB zlokalizowanego w Gdańsku przy ulicy Łąkowej 35/26 i 37/38
PublicationZlecenie firmy Mostostal SA z siedzibą w Warszawie przy ulicy Konstruktorskiej 12A na wykonanie ekspertyzy technicznej dotyczącej ustalenia przyczyn nieszczelności ścian szczelinowych oraz płyty fundamentowej wraz z propozycją rozwiązania naprawczego mającego na celu skuteczne uszczelnienie (likwidacje przecieków) kondygnacji podziemnych budynku biurowego LPP FASHION LAB zlokalizowanego w Gdańsku przy ulicy Łąkowej 35/36 i 37/38.
-
Influence of the steam within seals and glands of the turbine on its rotor motion stability.
PublicationPrzedstawiono metodę obliczania charakterystyk dynamicznych wpływu parowych uszczelnień turbin na ich dynamikę i stateczność ruchu wirników. Zarysowano model ''masowy'' uszczelnienia. Podano przykłady zastosowań.
-
The ring propeller with conical electromagnetic bearings and magneto fluid sealing system.
PublicationW przedstawionej koncepcji nowego zespołu napędowego najbardziej znamiennym rozwiązaniem jest zastosowanie nowoczesnych łożysk elektromagnetycznych dla pędnika śrubowego w prototypowej wersji silnika pierścieniowego synchronicznego z magnesami z ziem rzadkich. W artykule przedstawiono konstrukcję stożkowych łożysk magnetycznych. Technika uszczelniania cieczami magnetycznymi jest nową koncepcją pozwalającą na rozwiązywanie wielu...
-
Ocena konstrukcji dławnicy mosiężnej przewodu elektrycznego gazomierza
PublicationW pracy przeanalizowano wady i zalety uszczelnienia przewodu elektrycznego gazomierza za pomocą mosiężnej dławnicy. Wykonano obliczenia wytrzymałościowe oraz przeanalizowano wpływ ważniejszych parametrów konstrukcyjnych dławnicy na jej szczelność. Sformułowano wnioski i zalecenia.
-
Adam Bolt dr hab. inż.
People -
Propozycje w zakresie projektowania alternatywnej kanalizacji wód opadowych. Część I.
PublicationOmówiono konsekwencje uszczelniania się zlewni w czasie. Przedstawiono aspekt techniczny i ekologiczny kanalizowania wód opadowych. Podano założenia ilościowe dla projektowania instalacji alternatywnej
-
Some problems of self-excited vibrations of turbine rotors. Part I: The theoretical method
PublicationPrzedstawiono teoretyczną metodę określania uszczelnienia nadbandażowego lub dławicy zupełnej, które odgrywa największą rolę w generowaniu samowzbudnych drgań typu aerodynamicznego wirników turbinowych. Drgania harmoniczne układu wirnika turbiny opisane są macierzowym równaniem, a wymuszenia aerodynamiczne określane metodą współczynników wpływu.
-
BADANIE REAKTYWNOŚCI CZYNNIKA ORGANICZNEGO W STOSUNKU DO WYBRANYCH STOPÓW
PublicationPrzeprowadzono badanie odporności korozyjnej stali konstrukcyjnej zwykłej jakosci, stali ferrytycznej oraz stopu łozyskowego i próbek uszczelnienia gumowego na działanie oleju silikonowego o sciśle zdefiniowanych właściwościach fizyko-chemicznych. Stwierdzono praktycznie brak znaczących ubytków korozyjnych przekazanych do badań materiałów.
-
Research into flows in turbine blade seals. Part III: Numerical calculations versus experiment
PublicationPrzedstawiono wyniki badań doświadczalnych przepływów w uszczelnieniu nadbandażowym stopnia turbinowego, przeprowadzonych na powietrznej turbinie modelowej. Rezultaty te porównano z wynikami badań numerycznych z zastosowaniem programu Fluent.
-
Research into flows in turbine blade seals. Part I: Research methods
PublicationOpisano numeryczną i doświadczalną metodę badania przepływu w uszczelnieniu nadbandażowym stopnia turbinowego. Badania numeryczne przeprowadzono programem Fluent, a badania doświadczalne wykonano na powietrznej turbinie modelowej. Zamieszczono przykładowe wyniki.
-
Some problems of self-excited vibrations of turbine rotors. Part II: Experimental identification of rotordynamic coefficients
PublicationPrzedstawiono wyniki eksperymentalnego wyznaczania współczynników sił aerodynamicznych generowanych w uszczelnieniu nadbandażowym, które powodują drgania wirników turbinowych. Badania przeprowadzono na powietrznej turbinie modelowej dla różnej częstości obrotów wału i różnego obciążenia turbiny.
-
Flows in turbine blade seals: CFD calculations versus experiment
PublicationPrzedstawiono wyniki numerycznej analizy przepływu w uszczelnieniu nadbandażowym stopnia turbinowego. Rezultaty obliczeń porównano z danymi doświadczalnymi. Eksperymenty przeprowadzono na modelowej turbinie powietrznej przy różnych częstościach obrotów wału i różnym obciążeniu turbiny.
-
3D calculations of aerodynamic forces causing self-excited vibrations of turbine rotor systems. Part II: Pressure forces
PublicationPrzedstawiono wyniki badań numerycznych sił generowanych w uszczelnieniu nadbandażowym stopnia turbinowego przeprowadzone metodą Fluent. Uwzględniono niecentryczne położenie osi wirnika względem osi korpusu. Rozpatrzono bandaże o różnej geometrii. Niektóre wyniki zweryfikowano doświadczalnie.
-
Experimental and theoretical investigation of pressure field in a shroudclearance. Part II: Theoretical results
PublicationPrzedstawiono wyniki obliczeń teoretycznych metodami CFD rozkładu ciśnienia w uszczelnieniu nadbandażowym stopnia powietrznej turbiny modelowej. Badania przeprowadzono stosując metody: Miltiple Reference Frame, Mixing Plane iSliding Mesch. Wyniki porównano z rezultatami badań eksperymentalnych.
-
Research into flows in turbine blade seals. Part II: Numerical analysis
PublicationPrzedstawiono wyniki badań numerycznych programem Fluent przepływów w uszczelnieniu nadbandażowym stopnia turbinowego. Badania wykonano przy zastosowaniu różnych typów siatek obliczeniowych, różnych rodzajów "zszywek" oraz różnych metod obliczeniowych (Mixing Plane, Sliding Mesh, Multiple ReferenceFrame).
-
Wykorzystanie sieci neuronowych do identyfikacji sił aerodynamicznych w stopniu turbinowym.
PublicationPrzedstawiono metodę wyznaczania współczynników sił aerodynamicznych, generowanych w uszczelnieniu nadbandażowym, które powodują drgania wirników turbinowych za pomocą sieci neuronowych. Rezultaty porównano z metodą współczynników macierzowych równań liniowych opisujących wymuszenia aerodynamiczne w konwencjonalny sposób.
-
Experimental and theoretical investigation into pressure field in a shroud clearance. Part I: Experimental research
PublicationPrzedstawiono wyniki badań eksperymentalnych rozkładu ciśnienia w uszczelnieniu nadbandażowym stopnia powietrznej turbiny modelowej. Badania przeprowadzono dla różnej częstości obrotowej wirnika i różnego obciążenia turbiny. Wyniki porównano z rezultatami obliczeń teoretycznych w II części artykułu.
-
Renowacja systemu drenażowego w elektrowni wodnej Podgaje
PublicationDysfunkcja systemów drenażowych jest najczęściej efektem kolmatacji, która powoduje "uszczelnienie" drenażu. W artykule przedstawiono problemy ze zjawiskiem cyklicznej kolmatacji drenaży w elektrowni wodnej Podgaje na rzece Gwdzie oraz przeprowadzoną w 2012 roku renowację systemu drenażowego.
-
ANALIZA KRYTYCZNA METOD OBLICZANIA USZCZELNIEŃ LABIRYNTOWYCH W MASZYNACH CIEPLNYCH WIRNIKOWYCH
PublicationUszczelnienia labiryntowe są ważnym elementem budowy maszyn cieplnych wirnikowych. Istnieje wiele metod obliczeniowych, pozwalających określić parametry termodynamicznych gazu na długości dławnicy labiryntowej W niniejszej pracy przedstawiona zostanie krytyczna analiza metod obliczania uszczelnień labiryntowych dostępnych w literaturze oraz przykładowe wyniki obliczeń wykonanych metodą wyznaczania linii Fanno i zasady De Saint...
-
3D calculations of aerodynamic forces causing self-excited vibrations of turbine rotor systems. Part I: Shroud seal flow inwestigations
PublicationOpisano numeryczną i doświadczalną metodę badania przepływu w uszczelnieniu nadbandażowym stopnia turbinowego. Badania numeryczne przeprowadzono programem Fluent, a badania doświadczalne wykonano na powietrznej turbinie modelowej. Uwzględniono niesymetryczny rozkład szczeliny nadbandażowej na skuteknie centrycznego położenia osi wirnika względem osi cylindra. Zamieszczono przykładowe wyniki.
-
Use of CPTU and DMT in rehabilitation of flood embankments
PublicationZastosowanie badań CPTU i DMT do oceny stanu wałów przeciwpowodziowych Żuław Wiślanych oraz do koncepcji projektowania ich wzmocnienia i uszczelnienia. Wyznaczenie wytrzymałości gruntów słabych pod wałem z oszacowaniem wskaźnika prekonsolidacji. Uwzględnienie kształtu krzywej dyssypacji nadwyżki ciśnienia wody w porach gruntu generowanej podczas wciskania końcówki CPTU do oceny współczynnika filtracji oraz historii naprężenia w...
-
Podstawy napędów i urządzeń okrętowych, W, OCE, sem.2, lato 22/23 (PG_00056279)
e-Learning CoursesRodzaje napędów okrętowych, ich klasyfikacja. Rozwiązania siłowni spalinowej - napęd bezpośredni, pośredni. Elementy głównego układu napędowego (przekładnie, sprzęgła, łożyska, uszczelnienia). Podstawy współpracy silnik-pędnik-kadłub. Urządzenia okrętowe
-
Ochrona betonu przed korozją olejową przez impregnację polimerami.
PublicationDługoletnie odziaływanie oleju na beton w konstrukcjach budynkow jest zjawiskiem stosunkowo częstym. Badania takiego betonu poprzez wykonanie odwiertów lub metodami nieniszczącymi wykazywały obniżenie wytrzymałości na ściskanie. Przeprowadzono badania betonu zabezpieczonego przed wnikaniem oleju poprzez impregnację kompozytami żywicznymi oraz poprzez uszczelnienie struktury przez zastosowanie mikrokrzemionki.
-
Przegląd metod obliczeniowych dla uszczelnień labiryntowych
PublicationLuzy pomiędzy elementami wirnika i kadłuba są związane z przeciekami czynnika roboczego. Straty można zmniejszyć stosując uszczelnienia labiryntowe. W literaturze istnieje wiele sposobów obliczania dławnic labiryntowych, które są oparte na teoretycznych przemianach zachodzących podczas przepływu czynnika przez labirynt. Metody te zostały zbadane eksperymentalnie i wzbogacone o współczynniki zbliżające wynik do rzeczywistości. Praca...
-
Ruch na granicy polsko-rosyjskiej po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej
PublicationArtykuł ukazuje spadek w ruchu osobowym i towarowym na przejściach granicznych polsko-rosyjskich po 2004 r., tj. wejściu Polski do UE, co wiąże się z uszczelnieniem granic z państwami nie należącymi do UE.