Department of Algorithms and Systems Modelling - Administrative Units - Bridge of Knowledge

Search

Department of Algorithms and Systems Modelling

Filters

total: 517

  • Category
  • Year
  • Options

clear Chosen catalog filters disabled

Catalog Publications

  • Aplikacja wspomagająca przetwarzanie sekwencji dna: moduł dopasowań

    Biologia molekularna jest obecnie bardzo dynamicznie rozwijającą się dziedziną nauki. Wzrost mocy obliczeniowej komputerów pozwala na coraz szybszą i dokładniejszą analizę wielocząsteczkowych biologicznych polimerów. Poniższy artykuł przedstawia jeden z modułów programu AlignGator - modułowego systemu przeznaczonego do analizy DNA. Omawiany moduł pozwala na tworzenie, oraz edycję wielodopasowań. W początkowej części artykułu opisane...

    Full text to download in external service

  • The circular chromatic index of some class 2 graphs
    Publication

    W artykule został wyznaczony cyrkularny indeks chromatyczny dla dwóch rodzin grafów klasy 2. Co więcej, podano nie trywialne oszacowania tego parametru dla snarków Isaacsa i Goldberga. Na koniec artykułu rozważana jest złożoność obliczeniowa problemów związanych z cyrkularnym kolorowaniem krawędzi.

    Full text to download in external service

  • Witryna inrenetowa w funkcjonowaniu szkoły
    Publication

    - Year 2007

    W artykule przedstawiono problematykę funkcjonowania witryn internetowych w środowisku edukacyjnym. Przeanalizowano aspekty zarówno natury technologicznej jak i informacyjnej. Zaprezentowano technologie informatyczne i internetowe zorientowane na tworzenie witryn www. Przeanalizowano potrzeby funkcjonalne dla witryn szkolnych i edukacyjnych. Zwrócono uwagę na ich ukierunkowanie na grupy odbiorcze. Pokazano reprezentatywne przykłady...

  • Kształcenie umiejętności pracy w zespole wśród studentów informatyki
    Publication

    - Year 2007

    W pracy zaprezentowano przedmiot ''Projekt grupowy'' prowadzony na Wydziale ETI Politechniki Gdańskiej, którego celem jest przekazanie studentom wiedzy i wykształcenie umiejętności w zakresie: pracy zespołowej, prowadzenia rozmów z klientem zlecającym pracę projektowania i wytwarzania produktów z wykorzystaniem najnowszych technologii informacyjnych i telekomunikacyjnych oraz wytwarzania i utrzymania dokumentacji projektowej. W...

  • Kolorowanie końcówkowe multidrzew

    W pracy przedstawiono nowy model kolorowania grafów, mianowicie kolorowanie końcówkowe. Naszkicowano związki łączące ten model z klasycznymi modelami kolorowania oraz przedstawiono wielomianowy algorytm optymalnie końcówkowo kolorujący multidrzewa.

  • Zwarte końcówkowe kolorowanie grafów

    Praca dotyczy jednego z nowych modeli kolorowania grafów, tzw. zwartego końcówkowego kolorowania. Praca zawiera definicję modelu, informacje o jego zastosowaniach, dolne i górne oszacowania na liczbę kolorów oraz wartości dokładne zwartego końcówkowego indeksu dla wybranych klas grafów: ścieżek, cykil, gwiazd, kół, grafów pełnych i innych.

  • Modelowanie zagrożeń w sieciach komputerowych
    Publication

    - Year 2007

    W artykule przedstawiono problematykę zagrożeń w sieciach komputerowych. Dokonano przeglądu obszarów zastosowań Internetu ze szczególnym zwróceniem uwagi na zagadnienia bezpieczeństwa. Przedstawiono szereg strategii oraz rozwiązań o charakterze praktycznym w obszarach polityki bezpieczeństwa realizowanych przez różnego typu organizacje. Wyszczególniono zasady szeroko pojętej polityki bezpieczeństwa. Sklasyfikowano ataki oraz nielegalne...

  • Model formalny dla problemu lokalizacji błędów w kodzie programu

    Istnieje szereg sposobów badania poprawności programów komputerowych. W niniejszym referacie podejmujemy problem automatycznego testowania oprogramowania przy założeniu, iż dany jest zbiór testów (asercji) dla poszczególnych fragmentów kodu. Dla uproszczenia analizy zakładamy, że badany fragment kodu zawiera dokładnie jeden błąd, co nie zmniejsza ogólności rozważań. W artykule analizujemy praktyczne aspekty powyższego problemu...

    Full text available to download

  • Application of an online judge & contester system in academic tuition
    Publication

    Praca zawiera opis systemu typu ''Online judge & contester'' o nazwie SPOJ, wykorzystywanego do zdalnej nauki programowania. Został on pomyślnie wdrożony w nauczaniu informatyki na Politechnice Gdańskiej. Omówiono zasadę działania i mechanizmy bezpieczeństwa systemu SPOJ. Przedstawiono wnioski z doświadczeń przy stosowaniu tego typu systemów w nauczaniu na etapie studiów 1. i 2. stopnia w ciągu ostatnich czterech lat.

  • Application of an online judge & contester system in academic tuition
    Publication

    Praca zawiera opis systemu typu ''Online judge & contester'' o nazwie SPOJ, wykorzystywanego do zdalnej nauki programowania. Został on pomyślnie wdrożony w nauczaniu informatyki na Politechnice Gdańskiej. Omówiono zasadę działania i mechanizmy bezpieczeństwa systemu SPOJ. Przedstawiono wnioski z doświadczeń przy stosowaniu tego typu systemów w nauczaniu na etapie studiów 1. i 2. stopnia w ciągu ostatnich czterech lat.

  • Heurystyczne algorytmy szeregowania zadań wieloprocesorowych na procesorach dedykowanych

    Problem szeregowania zadań wieloprocesorowych na procesorach dedykowanych można zaprezentować przy pomocy modelu kolorowania krawędzi hipergrafów. Hipergrafem nazywamy pewne uogólnienie grafu, w którym krawędzie mogą zawierać dowolnie wiele wierzchołków. Model taki pozwala symulować rozmaite zjawiska praktyczne oraz teoretyczne. Kolorowanie hiperkrawędzi hipergrafów jest uogólnieniem kolorowania krawędzi grafów, zatem jest problemem...

  • Porównanie heurystyk dla problemu szeregowania zadań czasowo-zależnych o wspólnym podstawowym czasie wykonywania

    W pracy rozważany jest następujący, jednoprocesorowy problem szeregowania zadań czasowo-zależnych. danych jest n+1 zadań o czasach wykonywania postaci pi = a + bisi, gdzie si oznacza czas rozpoczęcia wykonywania i-tego zadania, a > 0, bi > 0, i = 0, 1, ..., n. wszystkie zadania są niepodzielne i dostępne w chwili t0 = 0. należy znaleźć harmonogram minimalizujący łączny czas zakończenia. w pracy przedstawiono algorytm, który, o...

  • Hiperheurystyki w kolorowaniu grafów

    Hiperheurystyki to jeden z nowych trendów w technice obliczeniowej. Można je zdefiniować jako algorytmy, które wykorzystują zdefiniowany zbiór prostych heurystyk do znalezienia przybliżonego rozwiązania. Celem algorytmu jest znalezienie takiej sekwencji uruchamiania tych prostych operacji, która będzie dawała najlepsze rozwiązanie dla danej instancji problemu lub danej klasy instancji problemu. W pracy zdefiniowano heurystyki dla...

  • Zastosowania trójkątnych płytek w grafice komputerowej

    Praca opisuje metody pokrywania trójkątnymi płytkami dowolnych powierzchni trójwymiarowych reprezentowanych przez siatki trójkątne. Omówione są znane metody konstruowania i układania trójkątnych płytek oraz ich optymalizacja algorytmami kolorowania grafów. Zaproponowana jest ulepszona hybrydowa metoda, umożliwiająca pokrycie dowolnej powierzchni wzorem, który wymaga kierunkowego uporządkowania.

    Full text to download in external service

  • Generating fractal tiles using Voronoi diagrams
    Publication

    - Year 2007

    Praca opisuje szczególną klasę podziałów powierzchni n-wymiarowego torusa na komórki o fraktalnym brzegu. Zbiór komórek przejawia nietypowe własności samopodobieństwa, może zostać użyty do wypełnienia przestrzeni R^n w sposób periodyczny lub aperiodyczny ze zmienną gęstością podziałów. Zaproponowany został algorytm do generowania takich podziałów używając diagramów Woronoja. Opisana metoda może mieć zastosowania w grafice komputerowej.

    Full text to download in external service

  • Efficient list cost coloring of vertices and/or edges of some sparse graphs
    Publication

    - Year 2007

    Rozważane jest kolorowanie wierzchołków i krawędzi grafów w modelach klasycznym, totalnym i pseudototalnym z uwzględnieniem dodatkowego ograniczenia w postaci list dostępnych kolorów. Proponujemy wielomianowy algorytm oparty na paradygmacie programowania dynamicznego dla grafów o strukturze drzewa. Wynik ten można uogólnić na grafy o liczbie cyklomatycznej ograniczonej z góry przez dowolnie wybraną stała.

  • Proceduralne modelowanie stworów w Suboceanic
    Publication

    - Year 2007

    Suboceanic to niewielki program wykonywalny zajmujący 50 kilobajtów. Został zaprezentowany na party demoscenowym Assembly 2005 w kategorii intro 64k. Efektem działania programu jest multimedialna animacja, w której zarówno obraz jak i dźwięk generowany jest w czasie rzeczywistym. Ta praca opisuje szczegółowo algorytmy opracowane podczas produkcji tego intra do generowania proceduralnych stworów i roślin. Opisana metoda polega na...

    Full text to download in external service

  • A polynomial algorithm for some preemptive multiprocessor task scheduling problems.

    .

    Full text to download in external service

  • Efficient list cost coloring of vertices and/or edges of bounded cyclicity graphs

    W artykule rozważamy listowo-kosztowe kolorowanie wierzchołków i krawędzi grafu w modelu wierzchołkowym, krawędziowym, totalnym i pseudototalnym. Stosujemy programowanie dynamiczne w celu otrzymania algorytmów wielomianowych dla drzew. Następnie uogólniamy to podejście na dowolne grafy z ograniczonymi liczbami cyklomatycznymi i na ich multikolorowania.

    Full text available to download

  • Preface of guest editors
    Publication

    - Discussiones Mathematicae Graph Theory - Year 2009

    A special issue of Discussiones Mathematice Graph Theory (DMGT) is dedicated to selected papers presented at the 12th Workshop on Graph Theory: Colourings, Independence and Domination (CID) held on 16-21 September 2007 in Karpacz, Poland. It continues a series of international workshops: 1993-1997 in Lubiatów, 1998-2001 in Gronów, 2003 and 2005 in Karpacz. About 70 participants formed the audience of six invited lectures and 68...

    Full text available to download

  • Dynamic F-free Coloring of Graphs
    Publication

    - GRAPHS AND COMBINATORICS - Year 2018

    A problem of graph F-free coloring consists in partitioning the vertex set of a graph such that none of the resulting sets induces a graph containing a fixed graph F as an induced subgraph. In this paper we consider dynamic F-free coloring in which, similarly as in online coloring, the graph to be colored is not known in advance; it is gradually revealed to the coloring algorithm that has to color each vertex upon request as well...

    Full text available to download

  • On-line Search in Two-Dimensional Environment
    Publication

    We consider the following on-line pursuit-evasion problem. A team of mobile agents called searchers starts at an arbitrary node of an unknown network. Their goal is to execute a search strategy that guarantees capturing a fast and invisible intruder regardless of its movements using as few searchers as possible. As a way of modeling two-dimensional shapes, we restrict our attention to networks that are embedded into partial grids:...

    Full text to download in external service

  • ANALIZA MOŻLIWOŚCI WYKORZYSTANIA TRANSFORMACJI FALKOWEJ DO DETEKCJI NIEZAJĘTYCH PASM CZĘSTOTLIWOŚCI
    Publication
    • K. Bronk
    • D. Rutkowski
    • B. Wereszko
    • K. Wereszko
    • K. Żurek

    - Przegląd Telekomunikacyjny + Wiadomości Telekomunikacyjne - Year 2018

    Celem pracy była implementacja oraz wykonanie badań efektywności wybranej metody wykrywania niezajętych zasobów częstotliwości, opartej na wyznaczaniu entropii sygnału z wykorzystaniem analizy falkowej. W referacie przedstawiono podstawy teoretyczne rozważanych zagadnień, wyniki przeprowadzonych badań laboratoryjnych i ich analizę oraz wnioski.

    Full text to download in external service

  • Brief Announcement: Energy Constrained Depth First Search
    Publication

    - Year 2018

    Depth first search is a natural algorithmic technique for constructing a closed route that visits all vertices of a graph. The length of such route equals, in an edge-weighted tree, twice the total weight of all edges of the tree and this is asymptotically optimal over all exploration strategies. This paper considers a variant of such search strategies where the length of each route is bounded by a positive integer B (e.g. due...

    Full text to download in external service

  • Metody oceny jakości łączy bezprzewodowych wykorzystywanych w systemie netBaltic
    Publication

    Przedstawiono metodę oceny jakości łączy, opracowaną w ramach projektu netBaltic, która powstała w wyniku analizy danych zgromadzonych podczas wielu kampanii pomiarowych na wodach Morza Bałtyckiego oraz badań i testów prowadzonych w środowisku laboratoryjnym. Przedstawiono definicję parametru LQI (Link Quality Indicator) oraz sposób jego wyznaczania dla sieci komórkowych 3G i LTE oraz dla łączy bezprzewodowych WiFi. Zaprezentowano...

    Full text to download in external service

  • Oxygen sensitivity of hydrogenesis’ and methanogenesis’
    Publication

    In the chapter, results of dark fermentation of sour cabbage in presence of oxygen with concentrations 2-9% are presented. The presence of oxygen in such concentration inhibits methanogesis (and methane production more than 2 times) and increases hydrogen production 6 times. It also shortens the fermentation process above 40%.

    Full text to download in external service

  • Restricted open shop scheduling

    In the real applications the open shop scheduling models often require some additional constraints and adequate models. We concern the restrictions in the open shop scheduling related to an instance of the problem and to a feasible solution. Precisely, we require that each jobs consists of the bounded number of operations and each machine has a bounded load (i.e., the total number of operations executed on this machine in a schedule)....

    Full text to download in external service

  • Szeregowanie zadań dwuprocesorowych w systemach otwartych

    W pracy rozważany jest problem szeregowania zadań dwuoperacyjnych w systemie otwartym (open-shop), z kryterium minimalizacji długości harmonogramu oraz sumy czasów zakończenia wszystkich zadań. Zakładając jednostkowe czasy wykonywania operacji można stosować efektywne metody chromatyczne rozwiązywania problemu, poprzez sprowadzenie go do modelu grafowego oraz zastosowanie w nim wybranego modelu kolorowania, które pozwala uzyskać...

    Full text to download in external service

  • The Snow Team Problem
    Publication

    - Year 2017

    We study several problems of clearing subgraphs by mobile agents in digraphs. The agents can move only along directed walks of a digraph and, depending on the variant, their initial positions may be pre-specified. In general, for a given subset~$\cS$ of vertices of a digraph $D$ and a positive integer $k$, the objective is to determine whether there is a subgraph $H=(\cV_H,\cA_H)$ of $D$ such that (a) $\cS \subseteq \cV_H$, (b)...

    Full text to download in external service

  • Realizacja zadań w grafie przez grupę mobilnych jednostek
    Publication

    Grupa mobilnych jednostek, nazywanych także agentami, jest umiejscowiona w jednym lub wielu wierzchołkach grafu nazywanych bazami. Stamtąd poruszając się po z góry znanym (offline) lub nieznanym (online) grafie muszą wykonać powierzone im zadanie, takie jak przeszukanie grafu, spotkanie, dekontaminacja grafu czy wybór lidera. Celem jest znalezienie optymalnej, rozproszonej, deterministycznej strategii (sekwencji ruchów jednostek),...

    Full text available to download

  • No-Wait & No-Idle Open Shop Minimum Makespan Scheduling with Bioperational Jobs
    Publication

    In the open shop scheduling with bioperational jobs each job consists of two unit operations with a delay between the end of the first operation and the beginning of the second one. No-wait requirement enforces that the delay between operations is equal to 0. No-idle means that there is no idle time on any machine. We model this problem by the interval incidentor (1, 1)-coloring (IIR(1, 1)-coloring) of a graph with the minimum...

    Full text available to download

  • Szybkość przeszukiwania grafu
    Publication

    - Year 2017

    Przeszukiwanie grafu pojawiło się jako problem matematyczny ponad 40 lat temu i w najogólniejszej wersji zajmuje się odszukiwaniem jednostki-uciekiniera niezależnie od jego poczynań. Od tamtej pory uzyskano wiele wyników odpowiadających na pytanie o minimalną ilość poszukujących jednostek w różnorodnych modelach, czyli odpowiednią liczbę przeszukiwawczą (ang. serach number) grafu. Popularne warianty problemów przeszukiwania obejmują...

  • Unicyclic graphs with equal total and total outer-connected domination numbers
    Publication

    - ARS COMBINATORIA - Year 2015

    Let G = (V,E) be a graph without an isolated vertex. A set D ⊆ V (G) is a total dominating set if D is dominating and the in- duced subgraph G[D] does not contain an isolated vertex. The total domination number of G is the minimum cardinality of a total domi- nating set of G. A set D ⊆ V (G) is a total outer–connected dominating set if D is total dominating and the induced subgraph G[V (G)−D] is a connected graph. The total outer–connected...

    Full text to download in external service

  • The Backbone Coloring Problem for Small Graphs

    In this paper we investigate the values of the backbone chromatic number, derived from a mathematical model for the problem of minimization of bandwidth in radio networks, for small connected graphs and connected backbones (up to 7 vertices). We study the relationship of this parameter with the structure of the graph and compare the results with the solutions obtained using the classical graph coloring algorithms (LF, IS), modified...

    Full text to download in external service

  • Graph security testing

    Set S ⊂ V is called secure set iff ∀ X ⊂ S | N [ X ] ∩ S | ≥ | N ( X ) \ S | [3]. That means that every subset of a secure set has at least as many friends (neighbour vertices in S) as enemies (neighbour vertices outside S) and will be defended in case of attack. Problem of determining if given set is secure is co −NP -complete, there is no efficient algorithm solving it [3]. Property testers are algorithms that distinguish inputs...

    Full text to download in external service

  • On practical application of Shannon theory to character recognition and more
    Publication

    - Year 2014

    Let us consider an optical character recognition system, which in particular can be used for identifying objects that were assigned strings of some length. The system is not perfect, for example, it sometimes recognizes wrongly the characters "Y" and "V". What is the largest set of strings of given length for the system under consideration, which can be mutually correctly recognized, and the corresponding objects correctly identified?...

  • Algorithms for testing security in graphs

    In this paper we propose new algorithmic methods giving with the high probability the correct answer to the decision problem of security in graphs. For a given graph G and a subset S of a vertex set of G we have to decide whether S is secure, i.e. every subset X of S fulfils the condition: |N[X] \cap S| >= |N[X] \ S|, where N[X] is a closed neighbourhood of X in graph G. We constructed a polynomial time property pseudotester based...

    Full text available to download

  • On some Zarankiewicz numbers and bipartite Ramsey Numbers for Quadrilateral
    Publication

    - ARS COMBINATORIA - Year 2015

    The Zarankiewicz number z ( m, n ; s, t ) is the maximum number of edges in a subgraph of K m,n that does not contain K s,t as a subgraph. The bipartite Ramsey number b ( n 1 , · · · , n k ) is the least positive integer b such that any coloring of the edges of K b,b with k colors will result in a monochromatic copy of K n i ,n i in the i -th color, for some i , 1 ≤ i ≤ k . If n i = m for all i , then we denote this number by b k ( m )....

    Full text available to download

  • Towards the boundary between easy and hard control problems in multicast Clos networks

    In this article we study 3-stage Clos networks with multicast calls in general and 2-cast calls, in particular. We investigate various sizes of input and output switches and discuss some routing problems involved in blocking states. To express our results in a formal way we introduce a model of hypergraph edge-coloring. A new class of bipartite hypergraphs corresponding to Clos networks is studied. We identify some polynomially...

    Full text available to download

  • A Task-Scheduling Approach for Efficient Sparse Symmetric Matrix-Vector Multiplication on a GPU

    In this paper, a task-scheduling approach to efficiently calculating sparse symmetric matrix-vector products and designed to run on Graphics Processing Units (GPUs) is presented. The main premise is that, for many sparse symmetric matrices occurring in common applications, it is possible to obtain significant reductions in memory usage and improvements in performance when the matrix is prepared in certain ways prior to computation....

    Full text to download in external service

  • KOALA Graph Theory Internet Service
    Publication

    KOALA has been created with the idea of C++ library templates, implementing a broad set of procedures in the fields of algorithmic graph theory and network problems in discreate optimization. During the C2NIWA project, a library has been greatly ectended, the code refactored and enclosed with the internet service available in the public repository of thr project. Today it contains interconnected educational materials in the form...

    Full text available to download

  • A bound on the number of middle-stage crossbars in f-cast rearrangeable Clos networks
    Publication

    - Year 2015

    In 2006 Chen and Hwang gave a necessary and sufficient condition under which a three-stage Clos network is rearrangeable for broadcast connections. Assuming that only crossbars of the first stage have no fan-out property, we give similar conditions for f-cast Clos networks, where f is an arbitrary but fixed invariant of the network. Such assumptions are valid for some practical switching systems, e.g. high-speed crossconnects....

  • On trees attaining an upper bound on the total domination number

    A total dominating set of a graph G is a set D of vertices of G such that every vertex of G has a neighbor in D. The total domination number of a graph G, denoted by γ_t(G), is the minimum cardinality of a total dominating set of G. Chellali and Haynes [Total and paired-domination numbers of a tree, AKCE International Journal of Graphs and Combinatorics 1 (2004), 69-75] established the following upper bound on the total domination...

    Full text to download in external service

  • On the hardness of computing span of subcubic graphs

    In the paper we study the problem of finding ξ-colorings with minimal span, i.e. the difference between the largest and the smallest color used.

    Full text to download in external service

  • Scheduling of identical jobs with bipartite incompatibility graphs on uniform machines. Computational experiments

    We consider the problem of scheduling unit-length jobs on three or four uniform parallel machines to minimize the schedule length or total completion time. We assume that the jobs are subject to some types of mutual exclusion constraints, modeled by a bipartite graph of a bounded degree. The edges of the graph correspond to the pairs of jobs that cannot be processed on the same machine. Although the problem is generally NP-hard,...

    Full text available to download

  • Równowaga strategiczna dla zbiorów defensywnych w drzewach
    Publication

    W pracy rozważany jest problem defensywnej równowagi strategicznej dla zbiorów defensywnych w drzewach (spójnych grafach acyklicznych), który polega na znalezieniu dwóch rozłącznych globalnych zbiorów defensywnych. Zagadnienie to znajduje zastosowanie w modelo- waniu problemów komunikacyjnych w sieciach. Dla danego grafu G podzbiór jego wierzchołków S jest zbiorem defensywnym, jeśli dla każdego wierzchołka v należącego do S spełniony...

    Full text to download in external service

  • Gdańska Międzynarodowa Szkoła Letnia na WETI
    Publication

    - Pismo PG - Year 2017

    W dniach 5-12 września 2017 roku Katedra Algorytmów i Modelowania Systemów23, przy wydatnej pomocy,WETI, zorganizowała Międzynarodową Szkołę Letnią poświęconą algorytmom dla problemów optymalizacji dyskretnej.

  • Decontaminating Arbitrary Graphs by Mobile Agents: a Survey

    A team of mobile agents starting from homebases need to visit and clean all nodes of the network. The goal is to find a strategy, which would be optimal in the sense of the number of needed entities, the number of moves performed by them or the completion time of the strategy. Currently, the field of distributed graph searching by a team of mobile agents is rapidly expanding and many new approaches and models are being presented...

    Full text to download in external service

  • Non-monotone graph searching models

    Graph searching encompasses a variety of different models, many of which share a property that in optimal strategies fugitive can never access once searched regions. Monotonicity, as it is called, is vital in many established results in the field however its absence significantly impedes the analysis of a given problem. This survey attempts to gather non-monotone models, that are less researched in effort of summarizing the results...

  • Jak transportować produkty chemiczne, czyli przypadek wsadowego szeregowania zadań kompatybilnych
    Publication

    Pokazano, że pewien problem transportu produktów chemicznych może być sprowadzony do problemu szeregowania identycznych zadań kompatybilnych na wsadowych maszynach jednorodnych i rozwiązany metodami kolorowania grafów. Ponieważ problem ten jest NP-trudny, zbadano przypadki szczególne, które dają się rozwiązać w czasie kwadratowym. Rozważania ogólne są wsparte doświadczeniami komputerowymi zebranymi w trakcie implementacji wybranych...