Search
Filters
total: 773
-
Catalog
- Publications 588 available results
- Journals 4 available results
- Publishing Houses 2 available results
- People 1 available results
- Inventions 4 available results
- Projects 14 available results
- Laboratories 1 available results
- Research Teams 7 available results
- e-Learning Courses 150 available results
- Events 2 available results
Search results for: przestrzen
-
Rewitalizacja obiektów pobrowarnych i jej wpływ na rozwój przestrzeni miejskiej
Publication.....
-
Rola przestrzeni publicznej w odnowie i kształtowaniu miejskiego środowiska mieszkaniowego
PublicationWielkie osiedla mieszkaniowe doby modernizmu stanowią istotny zasób polskich mieszkaniowy będąc jednocześnie dominującą formą miejskiego środowiska mieszkaniowego. Odnowa miasta w realiach polskich (wschodnioeuropejskich) oznacza reurbanizację powojennych struktur. Osia tego procesu jest kwestia jakości przestrzeni publicznej rozpatrywana w skali ogólnomiejskiej a wręcz regionalnej. Ochrona przed rozwojem syndromu wielkiego osiedla...
-
Współczesne strategie przekształceń przestrzeni portów w kontekście przemian współczesnego miasta
PublicationArtykuł zawiera generalny opis współczesnego procesu przeobrażeń miast portowych. W szczególności omówiono w nim przekształcenia i ewolucję portu oraz skutki przestrzenne tego procesu.
-
Rola małej architektury w tworzeniu tożsamości przestrzeni publicznej współczesnego miasta
Publication -
Gmach Europejskiego Centrum Solidarności - geneza przestrzeni, w poszukiwaniu tożsamości miejsca
PublicationBudynek Europejskiego Centrum Solidarności został wzniesiony jako istotny element przestrzeni pamięci – historycznych terenów Stoczni Gdańskiej. W procesie formułowania autorskiego programu architektury szczególną uwagę poświęcono więc odniesieniom do szeroko rozumianego kontekstu kulturowego. Dla dokonania analizy swoistości lokalizacji, jako koniecznego punktu odniesienia dla kreowanej architektury, jej twórca podjął próbę posłużenia...
-
Woda jako element przyrodniczy w przestrzeni zamieszkiwania. Ideowe formy architektoniczne
PublicationMożna obecnie zaobserwować nasilające się zjawisko pozamiejskich migracji. Sprzyja im dogodność warunków zamieszkiwania poza miastem. Pojezierze Kaszubskie to obszar, gdzie powstaje wiele pozamiejskich, czasowo zamieszkiwanych domów. Często lokowane są one pobliżu jezior i rzek. Wydaje się, że woda stanowi szczególny walor tych miejsc. Nawiązywane poprzez nią relacje i poczucie współuczestnictwa skłoniły do poszukiwania szczególnych...
-
Transformacja tożsamości miejsca jako efekt interwencji artystycznych w przestrzeni publicznej
PublicationThe subject of a paper is connected with art in public space as an element of shaping identity of a place. This issue is related to finding out new and effective urban regeneration’s tools, rebuilding the identity of degraded areas by art. In the article, the idea of an American “creative placemaking” is presented and compared with polish urban regeneration case study. The specific issues discussed in the article are: the role...
-
Strategie tworzenia dobrej przestrzeni publicznej w małych i średnich miastach
PublicationW ostatnich latach można zaobserwować intensyfikację wysiłków władz małych i średnich miast na rzecz podniesienia jakości ich przestrzeni publicznych. Coraz częściej nowe lub odnowione przestrzenie publiczne tych miast stają się kluczowym elementem marketingu terytorialnego. Artykuł przedstawia różnorodność strategii inwestycyjnych mających służyć stworzeniu przestrzeni integracji o wysokiej jakości. Podstawowe różnice dotyczą...
-
Metoda analizy syntaktycznej przestrzeni (space syntax analysis) jako narzędzie planistyczne
PublicationArtykuł dotyczy zastosowania analizy syntaktycznej przestrzeni (space syntax analysies) w procesie analiz planistycznych i planowania przestrzeni. Jest to narzędzie pozwalające na planowanie miasta, którego konfiguracja przestrzenna będzie sprzyjać interakcjom społecznym wewnątrz niego. Metoda analizy syntaktycznej przestrzeni stojąca na styku dziedzin pozwala na kompleksową analizę składni przestrzeni. Metodologia przydatna jest...
-
Od zrównoważonego rozwoju do dewzrostu - paradygmaty krytyczne wobec wzrostu i ich implikacje dla planowania przestrzennego
PublicationPomimo ponad trzech dekad wdrażania koncepcji zrównoważonego rozwoju środowisko Ziemi ulega dalszej degradacji i destabilizacji. Sytuacja ta przekłada się na ożywienie antycypowanej już w latach 70. XX w. krytyki założeń leżących u podstaw koncepcji zrównoważonego rozwoju – spośród których kluczowe wydaje się założenie możliwości rozłączenia (decoupling) wzrostu gospodarczego i negatywnego oddziaływania na środowisko. W niniejszym...
-
WYBRANE PROBLEMY BADAWCZE Z ZAKRESU MODELOWANIA PRZEPŁYWÓW POWIETRZA, ROZKŁADU TEMPERATUR ORAZ PRZESTRZENNEGO PLANOWANIA CENTRÓW DANYCH
PublicationW pracy opisano wybrane problemy z zakresu modelowania przepływów powietrza, rozkładu temperatur oraz przestrzennego planowania serwerowni centrów danych. Dodatkowo, omówiono szczegółowo wybrane kierunki badań związane z szeroko pojętą problematyką obniżania kosztów zużycia energii w nowoczesnych serwerowniach poprzez odpowiednie zarządzenie przepływem ciepła w tego typu obiektach. Przedstawiono także trendy rozwojowe w zakresie...
-
Przemiany przestrzenne w obrębie średniowiecznego założenia klasztornego karmelitów przy kościele św. Józefa w Gdańsku w świetle wykopalisk archeologicznych
PublicationArtykuł dotyczy prac archeologicznych prowadzonych w latach 2017-2019 oraz opracowań architektonicznych wykonywanych w latach 2018-2019. Wprowadza nowe ustalenia na temat przekształceń zespołu karmelickiego w późnym średniowieczu tj. dla okresu po 1464 - ok. 1520. Ponadto wskazuje na możliwe usytuowanie zabudowań szpitala św. Jerzego (przed 1335 - przed 1464).
-
Osiedla za bramą a ciągłość kulturowa i społeczna w kształtowaniu przestrzeni miejskiej
PublicationEsencjš miasta nie jest już ono samo w swojej zmiennoci, różnorodnoci, odkrywczoci i swobodnej twórczoci oraz zdolnoci przycišgania ludzi, lecz jego imitacje w postaci zwartych i zamkniętych przestrzeni (wištyń konsumpcji, osiedli strzeżonych). Narodzinom społeczeństwa wspólnot o statusie przejciowym towarzyszy poszukiwanie nowych podstaw tożsamoci, balansujšcych między przeszłociš a przyszłociš, kontynuacjš a zerwaniem,...
-
Rola konsultacji społecznych w procesie tworzenia planów zagospodarowania przestrzennego i rewitalizacji struktur miejskich na przykładzie Wiednia
PublicationW artykule omówiono politykę przestrzenną i społeczną Wiednia, porównano zaawansowanie demokratyzacji procesu planowania przestrzennego w Austrii i w Polsce, przedstawiono projekty i realizacje wiedeńskie.
-
Dokumentacja planistyczna przy programowaniu infrastruktury wodno - kanalizacyjnej. Różnie rozumiane opracowanie - studium uwarunkowań i kierunku rozwoju przestrzennego
PublicationWodociągi i kanalizacja w dokumentacji fazy studium uwarunkowań i kierunku rozwoju przestrzennego. Oczekiwania i rzeczywistość. Problem wariantowania, względność ocen.
-
Rekonstrukcja ewolucji układu przestrzennego średniowiecznego miasta i portu Szczecin Reconstruction of the Spatial Evolution of the Medieval City and Port of Szczecin
PublicationPraca rekonstruuje ewolucję układu osadniczego Szczecina w okresie od połowy VIII w. do początku XIV w., w oparciu o interpretację dostępnej literatury naukowej dotyczącej historii i archeologii Szczecina oraz metodę analizy planistycznej. Bardzo istotnym elementem opisu struktury urbanistycznej wczesnośredniowiecznego Szczecina było określenie roli i położenia portu. W wyniku analizy zmian układu przestrzennego miasta w omawianym...
-
Monitorowanie programowania i zmian w przestrzeni jako instrument zarządzania rozwojem regionalnym
PublicationZ analizy potrzeb stałej obserwacji zmian wynikają założenia monitoringu. Określono cele monitoringu, jego funkcje i zadania. Rozwinięto założenia kontrolingu jako formy monitoringu decyzyjnego, służącego weryfikacji poziomu realizacji celów rozwoju regionalnego i działań przestrzennych.
-
Przestrzeń publiczna nocą - udział światła sztucznego w procesie odnowy przestrzeni publicznej
PublicationW artykule opisano współczesne oświetlenie miasta z punktu widzenia urbanistycznego. Przytoczono przykłady gdzie nowoczesne technologie oświetleniowe były częścią programów rewitalizacji śródmieścia miast i przyczyniły się do ich odnowy.
-
Metody i instrumenty zrównoważonej odnowy przestrzeni miejskiej o znaczeniu ponad lokalnym
PublicationCelem rozprawy doktorskiej jest ocena metod i instrumentów odnowy przestrzeni miejskiej o oddziaływaniu ponadlokalnym i warunkowanych równoważeniem rozwoju oraz porównanie ich wykorzystania w wybranych krajach Unii Europejskiej. W wyniku badań stworzony został model transformacji przestrzeni miejskiej ze wskazaniem priorytetów działań przestrzennych uwarunkowanych równoważeniem rozwoju w skali regionalnej i lokalnej. Analiza porównawcza...
-
Rewitalizacja poprzemysłowych i poportowych przestrzeni przywodnych ze wsparciem środków Unii Europejskiej
PublicationArtykuł prezentuje poprzemysłowe przestrzenie przywodne (waterfronty) i ich rolę w przekształcaniu struktur miejskich i odnowie krajobrazu wielu miast europejskich. Ważny aspekt stanowi też problem analiz ryzyka powodziowego i środowiskowego w projektach urbanistycznnych realizowanych w przestrzeniach przywodnych.
-
Tematyzacja przestrzeni publicznej jako wyraz dywersyfikacji struktury urbanistycznej miasta doby globalizacji
PublicationW artykule przedstawiono skrótowo pojęcie tematyzacji przestrzeni miejskiej. Na tym tle zaprezentowano przedmiotowy proces jako jeden z elementów procesu przemian miasta doby globalizacji
-
Obiekty sportowe jako czynnik stymulujący transformacje i powstawanie nowych przestrzeni miejskich
PublicationPowstawanie wielkich obiektów widowiskowo sportowych zawsze wywiera silny wpływ na otoczenie, niezależnie od tego czy lokowane są one w centrum miast, czy też poza obszarem zurbanizowanym. Wpływ ten polega na licznych wielopłaszczyznowych przemianach w życiu ośrodków miejskich, zarówno pod względem urbanistycznym i infrastrukturalnym, jak też ekonomicznym i społecznym. Aby pozytywne procesy, takie jak rewitalizacja czy ożywienie...
-
Garnizon w Gdańsku przykładem kształtowania atrakcyjnych przestrzeni miejskich na terenach powojskowych
PublicationCelem artykułu jest przedstawienie polskiego przykładu działań rewitalizacyjnych na terenach „odzyskiwanych” w mieście. Opisywany proces dotyczy Garnizonu w Gdańsku Wrzeszczu. Tereny te były dawniej zajmowane przez wojsko, obecnie od kilku lat prowadzone są na nich prace budowlane mające na celu stworzenie kompleksowego zespołu mieszkalno-usługowego z bogatą ofertą usług towarzyszących. Rewitalizacja tego obszaru umożliwia włączenie...
-
Ocena klimatu akustycznego w przestrzeni pasażerskiej elektrycznego zespołu trakcyjnego serii EN57
PublicationW pracy przedstawiono wyniki badań poziomów dźwięku w przestrzeni pasażerskiej elektrycznego zespołu trakcyjnego (EZT) serii EN57 podczas postoju, rozruchu, jazdy oraz hamowania. Badania przeprowadzono na podstawie autorskiej metodyki badawczej bazując na normie PNEN ISO 3381:Kolejnictwo. Akustyka. Pomiar hałasu wewnątrz pojazdów szynowych. Badania przeprowadzono na linii kolejowej nr 250 od przystanku Gdańsk Śródmieście do stacji...
-
Modelowanie wpływu bezdechu na zmiany szerokości przestrzeni podpajęczynówkowej u zdrowych ochotników
PublicationDiagnostyka głowy oraz stanu mózgu jest jedną z najtrudniejszych w medycynie. Ze względu na skomplikowaną budowę i dużą wrażliwość mózgu na uszkodzenia, ważne jest rozwijanie metod diagnostycznych. Obecnie stosowane metody, takie jak rezonans magnetyczny czy tomograf komputerowy dają znakomite efekty, ale nie pozwalają na ciągły monitorowania zmian, które, na przykład po wypadku bądź po urazie mechanicznym, mogą być kluczowe dla...
-
Wpływ zaburzeń geometrii na proces wypierania w przestrzeni pierścieniowej otworów wiertniczych
PublicationIzolacja stref zbiornikowych, przenoszenie części naprężeń oraz spowolnienie tempa erozji rur okładzinowych to główne zadania płaszcza cementacyjnego. Powstaje on na skutek stopniowego wyparcia płuczki przez ciecze buforowe, a następnie cieczy buforowych przez zaczyn cementowy. Niepowodzenie tej operacji skutkować może katastrofą na miarę wycieku ropy w Zatoce Meksykańskiej w 2010 roku. Mimo że problem niewystarczającego związania płaszcza...
-
Wskaźnik przedsiębiorczości w jednostkach terytorialnych Polski – zróżnicowanie w czasie i przestrzeni
PublicationPrzedmiotem artykułu jest analiza zjawiska prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby fizyczne, mierzonego poprzez wskaźnik liczby tych osób na 100 osób w wieku produkcyjnym. Wskaźnik ten nazywany jest nieraz wskaźnikiem przedsiębiorczości, mimo, że mierzy tylko jeden z jej przejawów. Badania prowadzono w układzie podregionów, powiatów i gmin (według ich rodzaju, z wyodrębnieniem miast w gminach miejsko-wiejskich). Celem...
-
Sztuka w przestrzeni publicznej na przykładzie wnętrz budynku kolejowego w Gdyni
PublicationCelem niniejszego rozdziału jest zwrócenie uwagi na znaczenie sztuk plastycznych i działań artystycznych we wnętrzach obiektów użyteczności publicznej w kontekście przebudowy budynków, a także na rolę artysty wpisującego się w przestrzeń miejską i współtworzącego wyraz z architektem charakter danego miejsca - jego klimat i nastrój.
-
Gdański student- to znaczy kto? Rzecz o tożsamości młodych w przestrzeni miejskiej
PublicationArtykuł opisuje poczucie tożsamości gdańskich studentów z przestrzenią miejską. Opisuje odczucia oraz postawy względem najbliższej im przestrzeni zamieszkiwanego terenu miejskiego.
-
Obiekty sztuki i działania artystyczne w procesach transformacji zabytkowych przestrzeni reprezentacyjnych
PublicationPrzedmioty sztuki i działania artystyczne w procesach transformacji historycznych przestrzeni reprezentacyjnych. Obecność sztuki w reprezentacyjnych budynkach historycznych jest szeroka i powszechna. Nic więc dziwnego, że jest to częste narzędzie wykorzystywane w procesach transformacji tych struktur. Niespodzianką może być jednak sytuacja, w której zamiast sztuki z okresu tworzenia danego zabytku pojawiają się współczesne, multimedialne...
-
ZAPOWIEDŹ SPEKTAKLU I SPEKTAKL W PRZESTRZENI - ROLA I ODBIÓR ARCHITEKTURY MEDIALNEJ
PublicationRozpatrzono problematykę roli i odbioru architektury medialnej (AM). AM stanowiąca zagadnienie interdyscyplinarne (jako synergia architektury, sztuki, i technologii) rozpatrywano w kontekście biznesu (rola AM w obrębie przestrzeni komercyjnych) oraz psychologii środowiskowej (uwzględniając percepcję użytkownika). Podkreślono specyficzny profil użytkownika współczesnych przestrzeni publicznych wywodzącego się ze „społeczeństwa spektaklu”...
-
Zastosowanie wskaźników krajobrazowych w kompleksowym procesie oceny możliwości przekształceń przestrzeni miejskiej
PublicationKrajobraz i badania nad nim stanowią przedmiot zainteresowania wielu autorów z różnych dziedzin naukowych. Tym samym dotyczą szerokiego spektrum pojęciowego oraz metodologicznego. W zależności od indywidualnych preferencji w badaniach nad krajobrazem mamy dostęp do okazałego wachlarza narzędzi pozwalających na opisywanie różnego rodzaju typów, struktur krajobrazów i ich poszczególnych komponentów. Dotyczy to wskaźników geograficznych,...
-
Możliwości integracji projektów sztuki nowych mediów w procesy odnowy przestrzeni miejskiej
PublicationZadaniem badawczym podjętym w rozprawie było wykazanie możliwość integracji projektów sztuki nowych mediów w procesy odnowy przestrzeni miejskiej. Wyodrębniono cztery etapy procesów odnowy miast: diagnozę, planowanie, realizację oraz ewaluację. Wskazano, że na etapie diagnozy sztuka nowych mediów może między innymi wspierać proces zbierania i wizualizacji danych, informować mieszkańców o stanie środowiska miejskiego. Na etapie...
-
Wpływ ustroju politycznego i nastrojów społecznych na przemiany funkcjonalno-przestrzenne założeń pałacowo-parkowych dawnych Prus Wschodnich po 1944 roku
PublicationZałożenia pałacowo-parkowe zawsze stanowiły ważny element krajobrazu kulturowego regionu. II wojna światowa jednak nieodwracalnie zmieniła ich funkcję. Skutkiem tego m.in. założenia w dawnych Prusach Wschodnich utraciły swoich właścicieli i przestały odgrywać dotychczasową rolę rezydencji rodowych.Niektóre z tych obiektów zostały spalone przez Armię Czerwoną w 1945r. (Słobity) lub ograbione przez miejscową ludność i w rezultacie...
-
Audiosfera środowiska pracy w przestrzeni biurowej na planie otwartym. Wyniki zwiadu badawczego
Publication -
Audiosfera środowiska pracy w przestrzeni biurowej na planie otwartym. Wyniki zwiadu badawczego
Publication -
Internet w służbie historii. Zbiory muzealne Sekcji Historycznej BPG w przestrzeni internetowej
PublicationChoć liczne są funkcje, jakie mogą pełnić strony internetowe –zadania informacyjne, marketingowe, kontaktowe (komunikacyjne),społecznościowe, płatnicze czy rezerwujące – każda witryna WWWzostała przede wszystkim stworzona do przekazywania informacji. Zatakie możemy również uznać informacje na temat posiadanych przezmuzea zbiorów, a dynamiczny rozwój Internetu jako globalnego mediumwymusza...
-
Przekształcenia przestrzeni publicznej miasta średniej wielkości w warunkach gospodarki rynkowej w Polsce
Publication -
Projektowanie ulic i przestrzeni publicznych przyjaznych osobom starszym i niepełnosprawnym : wybrane zagadnienia.
PublicationW artykule przedstawione zostaną wybrane zagadnienia związane z udostępnianiem miasta osobom starszym i o ograniczonej sprawności, w kontekście terapeutycznej roli krajobrazu. Zaprezentowane zostaną kwestie projektowania ulic i przestrzeni publicznych przyjaznych tym grupom społecznym. Omówione będą sposoby przeciwdziałania skutkom upośledzenia pamięci, związane z projektowaniem przestrzeni. Takie działania wychodzą naprzeciw oczekiwaniom...
-
Wpływ kontekstu na efektywność wykonania interaktywnych aplikacji iteracyjnych w dedykowanej przestrzeni usług
PublicationTematyka rozprawy dotyczy aplikacji kontekstowych wykonywanych w środowisku czasu rzeczywistego typu *pervasive computing*. To środowisko nazywane jest przestrzenią inteligentną a aplikacje w niej wykonywane określane są jako Interaktywne Aplikacje Iteracyjne (IAI). IAI analizuje w sposób ciągły sytuacje (wyrażone przez kontekst) zachodzące w przestrzeni i w zależności od bieżącego kontekstu podejmuje określone działania. W skład...
-
Architekt, urbanista, planista, zarządca przestrzeni - różne zawody, różne wymogi w zakresie kształcenia
PublicationW artykule omówiono różnego rodzaju profile kształcenia w zakresie urbanistyki i gospodarki przestrzennej, wiążące się z odmienością specyfiki wykonywanych rodzajów działalności urbanistycznej
-
BADANIE ENDOSKOPOWE PRZESTRZENI ROBOCZEJ SILNIKA O ZAPŁONIE SAMOCZYNNYM Z WSTĘPNĄ KOMORĄ SPALANIA
PublicationW artykule podjęto zagadnienie diagnostyki endoskopowej przestrzeni roboczych tłokowych silników spalinowych. Scharakteryzowano endoskopową aparaturę diagnostyczną będącą na wyposażeniu bazy laboratoryjnej Katedry Siłowni Morskich i Lądowych Wydziału Oceanotechniki i Okrętownictwa Politechniki Gdańskiej. Przybliżono metodykę realizacji badań endoskopowych na przykładzie laboratoryjnego silnika o zapłonie samoczynnym z wstępną komorą...
-
Kształtowanie przestrzeni Kwartału 21 w Szczecinie na tle doświadczeń europejskich i północnoamerykańskich
PublicationPublikacja obejmuje podsumowanie studiów prowadzonych nad możliwościami przekształceń przestrzennych i społeczno - ekonomicznych kwartału 21 w Szczecinie. Zawarto w niej także omówienie kontekstu międzynarodowego przekształceń obszarów o podobnym charakterze.
-
Zdrowie i jakość życia w przestrzeni publicznej
EventsWykład wygłoszą: prof. dr hab. Lidia Wolska, GUMed, dr hab. Magdalena Błażek, GUMed oraz dr hab. Maciej Nyka, prof. GUMed, prof. UG
-
Wariantowa koncepcja architektoniczno-urbanistyczna programu funkcjonalno-przestrzennego adaptacji zespołu dawnej fabryki Wigencja w Łodzi na centrum dla dzieci.
PublicationKoncepcja obejmowała wariantowe studia możliwości zrealizowania w zespole dawnej przędzalni i tkalni fabryki Wigencja w Łodzi (ul. Sienkiewicza 75/77) nowej siedziby Teatru Pinokio wraz z funkcjami uzupełniającymi. Obiekt rozpatrywano w kategoriach narzędzia powierzchniowej rewitalizacji śródmieścia Łodzi
-
Ekspertyza dla Rady Dzielnicy Gdańsk Osowa - w sprawie wniosku do Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta Gdańska
PublicationEkspertyza posłużyła jako podstawa do sporządzenia Uchwały Rad Dzielnic do Studium nr XI/24/2015 z dnia 9 grudnia 2015 w sprawie wniosków do Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta Gdańska
-
Koncepcja urbanistyczno-architektoniczna zagospodarowania rejonu dworca kolejowego w Białymstoku w ramach programu funkcjonalno-przestrzennego węzła multimodalnego w Białymstoku
Publicationekspertyza projektowa dotyczyła opracowania wariantowej, urbanistycznej koncepcji reorganizacji przestrzeni miejskiej w rejonie dworca PKP/PKS w kontekście poprawy integracji środków transportu
-
Planowanie przestrzenne i kształtowanie krajobrazu miasta w kontekście terenów zalewowych na przykładzie Drezdenka / Spatial planning and landscaping of the city in the context of the floodplains on the example of Drezdenko
Publication -
Symptomy zdrowia czy oznaki choroby czyli próba diagnozy nadmorskiej przestrzeni publicznej uzdrowiska Sopot
Publication -
O potrzebie piękna w przestrzeni publicznej miasta = About the need of beauty in the public space of a city
PublicationPrzestrzeń odgrywa ważna role w realizowaniu różnorodnych potrzeb współczesnego mieszkańca miasta. Jedną z nich, o której nie należy zapominać ani bagatelizować, jest potrzeba piękna. Tkwi ona głęboko w naturze człowieka. Artykuł wskazuje na wagę piękna w otaczajacej przestrzeni i sygnalizuje kierunki działań, które mogłyby przyczynić się do zaistnienia tej wartości w miejskim środowisku zamieszkania.