Search
Filters
total: 2670
-
Catalog
- Publications 1756 available results
- Journals 1 available results
- People 319 available results
- Inventions 1 available results
- Projects 27 available results
- Laboratories 8 available results
- Research Teams 35 available results
- Research Equipment 1 available results
- e-Learning Courses 505 available results
- Events 17 available results
displaying 1000 best results Help
Search results for: WYDAJNOŚĆ SYSTEMÓW GRAFICZNYCH
-
Pomiar wydajności systemów grafiki trójwymiarowej.
PublicationTworząc interakcyjny system graficzny należy mieć na uwadze wydajność zarówno sprzętu, jak i obsługującego go oprogramowania. Zaniedbanie analizy możliwości hardware'u i software'u grozi brakiem wydolności systemu i w efekcie koniecznością kosztownej modyfikacji sprzętu lub pracochłonnej (ze względu na przebudowę kodu) wymiany biblioteki graficznej. Oszacowanie wydajności systemu graficznego wydaje się zatem niezbędne w początkowym...
-
Dariusz Świsulski dr hab. inż.
People -
Andrzej Czyżewski prof. dr hab. inż.
PeopleProf. zw. dr hab. inż. Andrzej Czyżewski jest absolwentem Wydziału Elektroniki PG (studia magisterskie ukończył w 1982 r.). Pracę doktorską na temat związany z dźwiękiem cyfrowym obronił z wyróżnieniem na Wydziale Elektroniki PG w roku 1987. W 1992 r. przedstawił rozprawę habilitacyjną pt.: „Cyfrowe operacje na sygnałach fonicznych”. Jego kolokwium habilitacyjne zostało przyjęte jednomyślnie w czerwcu 1992 r. w Akademii Górniczo-Hutniczej...
-
The data exchange between smart glasses and healthcare information systems using the HL7 FHIR standard
PublicationIn this study we evaluated system architecture for the use of smart glasses as a viewer of information, as a source of medical data (vital sign measurements: temperature, pulse rate, and respiration rate), and as a filter of healthcare information. All activities were based on patient/device identification procedures using graphical markers or features based on visual appearance. The architecture and particular use cases were implemented...
-
Stanisław Szczepański prof. dr hab. inż.
People -
Klasyfikator Adaboost w detekcji i rozpoznawaniu obiektów graficznych
PublicationW pracy opisano metode Adaboost w zastosowaniu do detekcji obiektów graficznych, takich jak twarze lub rozpoznawania np. osób na podstawie obrazu twarzy. Przedstawiono podstawy algorytm, wersje kaskadowa, schemat przepływu danych i sterowania w zadaniu detekcji twarzy oraz sposoby adaptacji tej metody do problemów wieloklasowych. Opisano równiez zbiory cech obrazów, takie jak HAAR, LBP czy HOG stosowane w zadaniach detekcji i rozpoznawania...
-
Detekcja obiektów graficznych i ekstrakcja ich parametrów
PublicationW rozdziale przedstawiono wybrane metody wykrywania obiektów na obrazach, a także sposoby ich opisywania za pomocą parametrów umożliwiających późniejszą klasyfikację. Zaprezentowano algorytmy analizy obrysu obiektu (podział linii brzegowej na tokeny, wykorzystanie symetrii) oraz analizy tekstury (NxM-gramy, lokalne wzorce, filtry Gabora), omówiono także wykrywanie obiektów metodą AdaBoost.
-
Badania wpływu efektu kapilarnego na wydajność parownika obiegowej rurki ciepła
PublicationBadania wpływu efektu kapilarnego na wydajność parownika obiegowej rurki ciepła
-
Wydajność pracy a dynamika płac na przykładzie Polski i Niemiec
PublicationWydajność pracy stanowi jeden z głównych czynników kształtujących poziom płac. W pierwszej części opracowania dokonano krótkiego przypomnienia podstaw teorii płac. Główną składową pracy stanowi część empiryczna. W opracowaniu dokonano analizy opartej na zbadaniu dynamiki płac realnych i nominalnych oraz dynamiki wydajności pracy. Korzystając z danych urzędów statystycznych porównane zostały dwa państwa: Polska oraz Niemcy. Analizy...
-
Use of Daylight and Aesthetic Image of Glass Facades in Contemporary Buildings
PublicationThe paper deals with the architecture of contemporary buildings in respect to their aesthetic image created by the use of natural light. Sustainability is regarded as a principle of contemporary architecture, where daylighting is an important factor as it affects energy consumption and environmental quality of the space inside a building. Environmental awareness of architecture, however, involves a much wider and more holistic...
-
Wstępna analiza systemów pneumatycznych i hydraulicznych w obiektach do pozyskiwania energii fal morskich
PublicationW pracy przedstawiono przegląd i analizę systemów hydraulicznych i pneumatycznych w elektrowniach wykorzystujących energię falowania mórz i oceanów. Zaprezentowano także uproszczone schematy przekładni hydrostatycznych do transmisji energii stosowanych w tego typu obiektach
-
Wybrane zagadnienia adsorpcyjnych systemów klimatyzacyjnych.
PublicationPraca przedstawia bieżące trendy w wykorzystaniu adsorpcyjnych systemów. Szczególną uwagę zwraca się na systemy niskotemperaturowe adsorpcyjne pracujące w układach otwartych. Wydajność chłodnicza adsorpcyjnego systemu klimatyzacyjnego znacząco zależy od efektywności osuszacza, która to efektywność związana jest z dynamiką sorpcji oraz pojemnością adsorbera. Przedstawiono stanowisko do badań wymiany ciepła w procesie adsorpcji,...
-
Zdzisław Kowalczuk prof. dr hab. inż.
PeopleZdzislaw Kowalczuk received his M.Sc. degree in 1978 and Ph.D. degree in 1986, both in Automatic Control from Technical University of Gdańsk (TUG), Gdańsk, Poland. In 1993 he received his D.Sc. degree (Dr Habilitus) in Automatic Control from Silesian Technical University, Gliwice, Poland, and the title of Professor from the President of Poland in 2003. Since 1978 he has been with Faculty of Electronics, Telecommunications and Informatics...
-
Wydajność pracy w przemyśle w Polsce w latach 2007-2013
PublicationWydajność pracy traktowana jest jako determinanta wzrostu przedsiębiorstw, działalności przemysłowej i całej gospodarki. Ma kluczowe znaczenie dla rozwoju przemysłu danego kraju czy regionu, gdyż stanowi o stopniu ich konkurencyjności. Celem niniejszego opracowania jest przedstawienie zmian w wydajności pracy w przemyśle w Polsce oraz prezentacja i ocena wyników wydajności pracy w poszczególnych jego sektorach w latach 2007-2013....
-
Aspekty badania efektywności wybranych czynników produkcji i ich wpływu na wydajność pracy.
PublicationEfektywność czynników produkcji i ich wpływ na wydajność pracy jest zagadnieniem badawczym istotnym ze względu na budowę przewagi konkurencyjnej i może być elementem świadomego działania podejmowanego celem budowy przewagi gospodarczej danego kraju lub regionu. Wynika to niewątpliwie z coraz większej wagi przykładanej do tych zagadnień, jak i z rozwoju dyscyplin zajmujących się wypracowywaniem skutecznych metod poprawy produktywności. Celem...
-
Biuletyn Instytutu Systemów Informatycznych
Journals -
Badania symulacyjne wpływu wymiany narzędzi na wydajność elastycznego gniazda obróbkowego.
PublicationPrzedstawione badania skupiają się na problematyce zaopatrywania maszyn elastycznego gniazda obróbkowego (EGO) w narzędzia. Wskazane zostały zadania strategii zarządzania narzędziami, których celem jest określenie i koordynowanie wymiany narzędzi. Z procesem wymiany narzędzi związane są parametry określające liczbę wprowadzanych (lub zwracanych) narzędzi do maszyn oraz częstotliwość tych wymian w okresie produkcyjnym. Opisano i...
-
Wydajność środowisk J2SE i C++ / OpenCV w zagadnieniu sterowania komputerem za pomocą gestów
PublicationW rozdziale przedstawiono interfejs sterowania komputerem za pomocą gestów rąk, należący do grupy systemów czasu rzeczywistego o łagodnych granicach (ang. soft real-time). Komponentami systemu są: komputer klasy PC, kamera internetowa, rzutnik multimedialny i ekran dla rzutnika. Oprogramowanie interfejsu opracowano w oparciu o środowiska J2SE i Visual Studio C++ z użyciem biblioteki OpenCV. Moduł systemu realizujący interpretację...
-
Katedra Systemów Decyzyjnych
PublicationKatedra Systemów Decyzyjnych została utworzona w roku 2006 jako dydaktyczno-naukowa jednostka organizacyjna Wydziału Elektroniki, Telekomunikacji i Informatyki (ETI) przez prof. dr. hab. inż. Zdzisława Kowalczuka. Kadra, pochodząca głównie z Katedry Systemów Automatyki, swoimi dokonaniami wpisuje się w bogatą, ponad 40-letnią tradycję Wydziału, związaną, z automatyką i teorią sterowania, której podwaliny tworzył prof. Jerzy Seidler,...
-
Wydajność sieic telekomunikacyjnej z komutacją kanałów.
PublicationPrzedstawiono kryteria oceny wydajności sieci telekomunikacyjnej z komutacją kanałów postrzeganej z punktów widzenia zdolności do dostarczania podstawowych funkcji telekomunikacyjnych, potencjalnych możliwości elementów sieci, sprawności wykorzystania przydzielonych zasobów i stopnia spełnienia norm. Określono podstawowe parametry wydajności dla węzła sieci ISDN/PSTN i sieci transmisyjnej. Dla przyjętych kryteriów oceny wydajności...
-
Skanery zwiększają wydajność : Nowoczesne tartaki w Szwecji
PublicationW relacji przedstawiono szereg szwedzkich tartaków, w których w liniach przetarcia znajduje się szereg różnorodnych skanerów m. in. przeznaczonych do wykrywania wad wewnętrznych drewna, a także po przetarciu wykrywających tzw. czarne sęki.
-
Badanie wpływu strategii sterowania obiegiem narzędzi na wydajność elastycznego systemu wytwarzania.
PublicationPrzedmiotem rozprawy doktorskiej są badania wpływu strategii sterowania obiegiem narzędzi na wydajność elastycznego systemu wytwarzania. Obiektem badań było elastyczne gniazdo obróbkowe wyposażone w trzy poziome frezarsko-wytaczarskie centra obróbkowe przeznaczone do wytwarzania części klasy korpus. Wybrane strategie przydziału operacji technologicznych i adekwatnych zestawów narzędziowych poddano analizie i ocenie wg przyjętych...
-
Wydajność przetwarzania żądań usług uwarunkowanych czasowo realizowanych w sieci IMS/NGN
PublicationW rozprawie dokonano przeglądu stanu implementacji koncepcji IMS/NGN, a także modeli systemów obsługi z oczekiwaniem pod kątem zastosowania dla serwerów i łączy w modelu analitycznym wielodomenowej sieci IMS/NGN. Przedstawiono założenia dla tego modelu oraz metodologię obliczeń i analizy wyników: średnich czasów E(CSD) zestawiania i E(CDD) rozłączenia połączenia dla scenariuszy połączeń zakończonych sukcesem. Opisano założenia,...
-
Wydajność pracy w Polsce w latach 2000-2013 na tle wybranych krajów Unii Europejskiej.
PublicationWydajność pracy jest powszechnie uznana za jedną z najistotniejszych miar określających efektywność rozwoju każdej z gospodarek. Jej wzrost skutkuje bowiem zmniejszeniem kosztów pracy, wzrostem podaży tańszych dóbr i usług, a tym samym ma wpływ na szybkość rozwoju danej gospodarki oraz budowę przewagi konkurencyjnej regionu. W świetle niniejszych przesłanek należy stwierdzić, że wydajność pracy ma kluczowe znaczenie dla rozwoju...
-
Katedra Systemów Decyzyjnych
PublicationKatedra Systemów Decyzyjnych została utworzona jako dydaktyczno-naukowa jednostka organizacyjna Wydziału Elektroniki Telekomunikacji i Informatyki (ETI) w roku 2006 przez prof. dra hab. inż. Zdzisława Kowalczuka. Kadra, pochodząca głównie z Katedry Systemów Automatyki, swoimi dokonaniami wpisuje się w bogatą, ponad 40-letnią tradycję naszego Wydziału związaną z automatyką i teorią sterowania, której podwaliny tworzył profesor Jerzy...
-
Wykorzystywanie systemów informatycznych i systemów informacji przestrzennej do realizacji zadań samorządu terytorialnego.
PublicationW artykule podjęto tematykę wykorzystania systemów informatycznych, w tym systemów informacji przestrzennej przez jednostki samorządu terytorialnego. Zadania związane z wykorzystaniem SI są realizowane na wszystkich szczeblach samorządu, przy czym stopień przydatności SI i SIP dla ich właściwej realizacji jest zróżnicowany. Przedstawiono ocenę stopnia przydatności SI i SIP do realizacji poszczególnych zadań jednostek samorządu...
-
Recykling elementów systemów fotowoltaicznych
PublicationZnaczny udział systemów fotowoltaicznych (PV) w generowaniu energii elektrycznej na całym świecie przynosi niewątpliwe korzyści dla środowiska naturalnego, ponieważ systemy te nie są źródłem hałasu ani emisji szkodliwych substancji czy gazów cieplarnianych.Jednak, aby pozostały one bez negatywnego wpływu na środowisko, konieczne jest wprowadzenie długofalowej strategii obejmującej kompletny "cykl życia" wszystkich elementów systemu:...
-
Modele systemów zarządzania jakością
PublicationWspółczesne systemy zarządzania jakościa stają sie coraz bardziej złozone. Niniejszy rodział prezentuje próby modelowania tych systemów. Modele pozwalaja lepiej zrozumieć, wdrażać, stsosować i rozwijać te systemy w warunkach konkretnego przedsiebiorstwa.
-
Charakterystyka systemów opadowych w Polsce
PublicationCharakterystyka systemów opadowych w Polsce
-
Analiza przekrojowa efektywności systemów upadłościowych
PublicationArtykuł nawiązuje do zagadnień teorii instytucjonalnych, przy czym autor skupił się na analizie efektywności instytucji upadłości przedsiębiorstw. Zaprezentowane zostały wyniki badań przekrojowych, mające na celu ukazanie zależności pomiędzy efektywnością systemów upadłościowych a poziomem rozwoju gospodarek, mierzonym za pomocą różnych mierników oraz pomiędzy efektywnością systemów upadłościowych a innymi miernikami o charakterze...
-
Wpływ jakości doprowadzanej substancji organicznej na wydajność i eksploatację oczyszczalni hydrofitowych
PublicationPrzeprowadzono badania określające wpływ substancji organicznej na efektywność oczyszczania ścieków. Obiektami badań były złoża z pionowym przepływem ścieków (VFCW) wchodzące w skład dwóch hybrydowych systemów hydrofitowych zlokalizowanych w Wieszynie i Wiklinie k. Słupska. Analizowane złoża były podobne pod względem budowy (materiału filtracyjnego, głębokości złoża i czasu eksploatacji), jednak różniły się obciążeniem substancją...
-
Kreowanie zmian systemów produkcyjnych
PublicationUmiejętność szybkiej identyfikacji czynników zmiany i budowania impulsów sprawczych zmian pozwala na elastyczną adaptację systemu produkcyjnego do warunków globalnego rynku i budowanie przewagi konkurencyjnej. Kreowanie zmian systemów produkcyjnych wspiera metodyka identyfikacji czynników transformacji, której podstawę stanowi badanie wzajemnego wpływu zmian wielowymiarowych przestrzeni otoczenia i elementów systemu produkcyjnego.
-
Kierunki rozwoju inteligentnych systemów produkcyjnych
PublicationNiniejszy rozdział jest konsekwentnym rozwinieciem wybranych wniosków pracy [8]. W szczególności nadal aktualne pozostaje twierdzenie, że projektowanie Elastycznych Systemów Sterowania Produkcją nalezy do kręgu podstawowych kierunków prac badawczych o istotnym znaczeniu w nauce o inzynierii i zarządzania produkcją. Zatem po charakteryzowaniu trendów interpretacji elastyczności systemów produkcyjnych przystąpiono do analizy jej...
-
Problemy bezpieczeństwa systemów informatycznych organizacji.
PublicationScharakteryzowano najczęściej stosowane sposoby naruszania bezpieczeństwa systemów informatycznych organizacji oraz omówiono cele i motywy włamywaczy. Następnie podano definicję polityki bezpieczeństwa organizacji oraz omówiono podstawowe strategie i taktyki realizacji bezpieczeństwa. W kolejnym rozdziale omówiono najczęściej stosowane sposoby zwiększania bezpieczeństwa systemów informatycznych. W podsumowaniu rozwinięta jest teza,...
-
Zagadnienia bezpieczeństwa systemów operacyjnych
PublicationBezpieczeństwo systemów komputerowych wymaga ochrony takich zasobów jak konfiguracja systemu operacyjnego, aplikacje oraz dane. W pracy przedstawiono metodę zabezpieczania systemu operacyjnego Linux poprzez podział zasobów i ich zapis na różnych typach nośników: niemodyfikowalnych, z możliwością fizycznego zablokowania zapisu oraz modyfikowalnych. Opisany sposób pozwala na eliminację większości zagrożeń spowodowanych przełamaniem...
-
Trendy rozwoju systemów produkcyjnych
PublicationSystemy produkcyjne podlegają ciągłym zmianom. W artykule przedstawiono cechy warunkujące ten rozwój, które wynikają z oczekiwań i wymagań rynku. Wskazano również główne nurty rozwoju, na które mają również wpływ naciski wewnętrzne na poprawę efektywności funkcjonowania. Dało to podstawę do wyróżnienia czterech etapów rozwoju systemów produkcyjnych i wskazania powiązanych z nimi rozwiązań. Przedstawiono ponadto model systemu produkcyjnego...
-
Nowoczesne mechanizmy ochrony integralności systemów plików
PublicationJednym z najważniejszych zagadnień współczesnej informatyki jest zapewnianie bezpieczeństwa systemów komputerowych. Realne straty finansowe, które wynikają z ataków na systemy komputerowe z roku na rok są coraz większe. W artykule przedstawiono, opracowany przez autorów, innowacyjny system ochrony integralności plików o nazwie ICAR. System pozwala na wykrywanie zmian w plikach, a także, w odróżnieniu od dotychczas dostępnych systemów,...
-
Analiza użytkowa systemów telekomunikacji satelitarnej
PublicationOpisano kierunki rozwoju osobistej telekomunikacji satelitarnej. Omówiono zapotrzebowanie na usługi świadczone przy użyciu techniki satelitarnej. Przeanalizowano doświadczenia wynikające z eksploatacji systemów typu LEO i GEO, z punktu widzenia ich możliwości użytkowych i aktualnego zapotrzebowania rynku na usługi telekomunikacyjne dostarczane poprzez satelitę. Scharakteryzowano przydatność quasi-globalnego podsystemu Inmarsat-GAN...
-
Katedra Algorytmów i Modelowania Systemów
PublicationPrzedstawiono podstawowe informacje nt. Katedry Algorytmów i Modelowania Systemów Wydziału Elektroniki, Telekomunikacji i Informatyki PG. W szczególności przedstawiono rys historyczny, działalność dydaktyczną, badania podstawowe, nagrody i wyróżnienia oraz ofertę dla przemysłu.
-
Franchising w ujęciu Dynamiki Systemów
PublicationZaprezentowano syntezę teorii franchisingowych, prezentowanych w literaturze światowej. Dokonano przeglądu alternatywnych teorii franchisingowych. W oparciu o analizę założeń podejścia Dynamiki Systemów zaproponowano zastosowanie tego podejścia do wyjasnienia zjawiska zmian struktury własnościowej w systemach franchisingowych.
-
Bezpieczeństwo i wydajność wybranych algorytmów kryptograficznych w systemie RSMAD
PublicationW artykule scharakteryzowano architekturę bezpieczeństwa Radiowego Systemu Monitorowania i Akwizycji Danych z Urządzeń Fotoradarowych (w skrócie RSMAD), ze szczególnym uwzględnieniem mechanizmów zapewniania poufności danych w tymże systemie. W pracy przedstawiono także szczegółowe wyniki badań w zakresie zgodności algorytmu AES-128 z kryterium SAC. Ponadto zaprezentowano analizę porównawczą wydajności algorytmów AES-128 oraz Triple-DES...
-
Struktura zabezpieczeń oraz wydajność protokołów warstwy sieciowej systemu RSMAD
PublicationW pracy omówiono w ujęciu systemowym architekturę zabezpieczeń warstwy sieciowej Radiowego Systemu Monitorowania i Akwizycji Danych z Urządzeń Fotoradarowych (w skrócie RSMAD). Bezpieczeństwo tej warstwy systemu jest zapewniane głównie w oparciu o wirtualne sieci prywatne VPN. Do ich implementacji wykorzystano protokoły: IPsec ESP (w trybie tunelowym) oraz L2TP. Zastosowane mechanizmy kryptograficznej ochrony danych, w tym rodzaj...
-
Metody zapewniania bezpieczeństwa systemów operacyjnych
PublicationCelem pracy było opracowanie nowych metod zapewniania bezpieczeństwa systemów operacyjnych opartych o trwały zapis istotnych danych systemowych na niemodyfikowalnych nośnikach oraz wykonanie mechanizmów kontroli dostępu do plików z wykorzystaniem skrótów kryptograficznych. Mechanizmy kontroli umożliwiają weryfikację poprawności treści plików oraz przywracanie ich oryginalnej treści w przypadku nieuprawnionej modyfikacji. Celem...
-
Praktyczne aspekty nauczania Inżynierii Systemów Alarmowych
PublicationGłównym celem stawianym systemom alarmowym jest ochrona życia, zdrowia oraz mienia. Systemy te zwiększają poczucie bezpieczeństwa, umożliwiają nadzór nad chronionymi obiektami oraz sygnalizują obecność zagrożenia - stąd też wynika ich coraz większa popularność zarówno wśród klientów biznesowych jak i indywidualnych. Rosnące zainteresowanie tematyką systemów alarmowych spowodowało konieczność wprowadzenia do procesu dydaktycznego...
-
Modele integracji systemów informatycznych przedsiębiorstw
PublicationModele integracji systemów informatycznych przedsiębiorstw. W artykule wskazano na potrzebę wsparcia organizacji informatycznych narzędziami informatycznymi służącymi do zarządzania zmianami i incydentami. Przedstawiono również charakterystykę systemu informatycznego do kompleksowego zarządzania projektami, mogącego znaleźć zastosowanie do rozwiązania kwestii zarządzania wersjami, wydaniami i incydentami.
-
Ryszard Katulski prof. dr hab. inż.
People -
Integracja systemów diagnostycznych w radiologii.
PublicationElektroniczne wytwarzanie, składowanie oraz prezentacja danych medycznych staje się coraz częściej koniecznością dyktowaną zarówno aspektami jakości i bezpieczeństwa jak i warunkami ekonomicznymi. W artykule omówiono wymagania oraz proces integracji systemów diagnostycznych (PACS) i prezentacyjnych w radiologii. Rozpatrzono przykładowe studium przypadku dla Zakładu Radiologii AMG w Gdańsku.
-
Bezpieczeństwo funkcjonalne systemów sterowania i zabezpieczeń
PublicationW referacie przedstawia się wybrane zagadnienia oceny bezpieczeństwa funkcjonalnego w kontekście wymagań zawartych w dyrektywach europejskich ATEX 100a i ATEX 137 oraz w rozporządzeniu w sprawie zasadniczych wymagań dla urządzeń i systemów ochronnych przeznaczonych do użytku w przestrzeniach zagrożonych wybuchem (Dz.U. 2003, Nr 143, Poz. 1393). Część referatu poświęcono wybranym zagadnieniom analizy bezpieczeństwa funkcjonalnego...
-
Zastosowanie systemów chatter-bot do wspomagania zarządzania
PublicationCelem rozdziału jest analiza systemów przetwarzania języka naturalnego do wspomagania zarządzania na przykładzie chatter-botów - tzw. wirtualnych konsultantów - systemów informatycznych, które potrafią odpowiadać na pytania zadawane w języku naturalnym. Przedstawiono zakres zastosowań systemów, główne czynniki wpływające na ich funkcjonalność, analizę kosztów wdrożenia i efektywności inwestycji oraz przykłady komercyjnych zastosowań.
-
Zastosowanie systemów e-learningu w szkolnictwie wyższym
PublicationWzrost dostępności internetu oraz rozwój systemów informatycznych przyczyniły się do zmian w zakresie edukacji. Poprzez wykorzystanie narzędzi informatycznych coraz popularniejszą formą nauczania stał się e-learning. Obecnie większość uczelni wyższych stosuje wybrany przez siebie system e-learningowy, którego głównym zadaniem jest wsparcie procesu dydaktycznego. Celem pracy jest analiza zastosowania kilku przykładowych systemów...