Search
Filters
total: 286
filtered: 239
-
Catalog
Chosen catalog filters
Search results for: POMPY ZMIENNOOBROTOWE
-
Pompy satelitowe
PublicationW artykule opisano budowę oraz wyniki badań pompy satelitowej będące efektem zrealizowanego w latach 2007 - 2010 projektu badawczo-rozwojowego nr R0300103. Badania prowadzono z wykorzystaniem oleju, wody i emulsji HFA-E. Przedstawione w artykule wyniki badań dotyczą strat objętościowych, mechanicznych, ciśnieniowych oraz poziomu hałasu emitowanego przez pompę. Laboratoryjne badania trwałościowe pomp satelitowych są jednym z zadań...
-
Pompy wielotłoczkowe osiowe - oferta rynkowa.
PublicationPrzedstawiono parametry techniczne typoszeregu pomp PWK wdrożonych do produkcji w PHS''Hydrotor'' Tuchola w ramach realizowanego projektu celowego.
-
Pompy wielotłoczkowe z rozrządem krzywkowym.
PublicationPrzedstawiono aktualny stan prac wdrożeniowych nad nowym typoszeregiem pomp wielotłoczkowych osiowych z rozrządem krzywkowym.
-
Pompy ciepła w komunalnych oczyszczalniach ścieków
PublicationPublikacja prezentuje możliwości wykorzystania odzysku ciepła ze ścieków za pośrednictwem sprężarkowych pomp ciepła. Przedstawione zostały przykłady zastosowania takich rozwiązań w wybranych oczyszczalniach komunalnych.
-
Pompy ciepła w systemach energetycznych krytych pływalni.
PublicationPrzedstawiono możliwości wykorzystania sprężarkowej pompy ciepła (SPC) w systemach energetycznych krytych pływalni. Zwrócono uwagę na wielkość i zmienność źródeł ciepła dla SPC w systemach wentylacji, a także wielkość i zmienność odbioru ciepła z tych urządzeń.
-
Oprzyrządowanie i warunki docierania powierzchni walcowych pompy dźwigniowej
PublicationPrzedstawiono technologie docierania elementów pompy dźwigniowej. Analizowano docieranie maszynowo-ręczne otworu o średnicy 6mm w korpusie pompy oraz docieranie maszynowo-ręczne i maszynowe współpracującego tłoczka. Omówiono podstawowe warunki technologiczne oraz zaprojektowane narzędzia i oprzyrządowanie.
-
Własne źródełko. Pompa głębinowa.
PublicationProblem wyboru pompy instalowanej w studni. Konsekwencje w tym uciążliwość (hałasy). Podstawowe rodzaje konstrukcji pomp głębinowych.
-
Absorpcyjne pompy ciepła w systemach centralnego chłodzenia i ogrzewania
PublicationW niniejszej publikacji przedstawiono analizę rozwoju energetyki w oparciu o obowiazujace akty prawne. W rozwój ten wpisują się agregaty absorpcyjne. W artykule zaprezentowano przesłanki ekonomiczne oraz potrzebę wykorzystania urządzeń absorpcyjnych w układach centralnego chłodzenia i ogrzewania. Zwrócono uwagę na szeroki wachlarz i potrzebę zastosowań takich urządzeń oraz przedstawiono rzeczywiste układy zbudowane na terenie Polski,...
-
SYMULACJA PRACY UKLADU SPREZARKOWEJ POMPY CIEPLA Z PROEKOLOGICZNYMI CZYNNIKAMI CHLODNICZYMI
PublicationArtykuł poświęcony jest zagadnieniu symulacji pracy układu sprężarkowej pomy ciepła. Prawidłowe zaprojektowanie instalacji oraz jej właściwa eksploatacja pozwala na mniejsze koszty eksploatacyjne. Dokładna analiza techniczno-ekonomiczna pozwala na dobór elementów instalacji o możliwie największej sprawności, a zatem niskim zapotrzebowaniu energii. Zastosowanie układów opartych o przyszłościowe, proekologiczne czynniki chłodnicze...
-
Badania efektywności energetycznej pompy ciepła typu GEJZER KOMPAKT W 11
PublicationBadania eksperymentalne, analizy teoretyczne oraz weryfikacja klasy energetycznej sprężarkowej pompy ciepła woda-woda typu GEJZER KOMPAKT W 11 w świetle wymagań Dyrektywy Parlamentu Europejskiego
-
Rozwój konstrukcji pomp satelitowych
PublicationW artykule opisano budowę i zasadę działania pompy satelitowej. Przedstawiono również podstawowe charakterystyki pompy pracującej z wykorzystaniem wody i oleju jako cieczy roboczych.
-
Rozwój konstrukcji pomp satelitowych
PublicationArtykuł prezentuje budowę i działanie hydraulicznej pompy satelitowej pompy. Zbudowane i przebadane prototypy nowej pompy wykazały się wysokimi parametrami pracy i zdolnością tłoczenia różnych cieczy: oleju, wody i emulsji HFAE. Mechanizm pompy tworzą dwie nieokrągłe uzębione bieżnie: zewnętrzna obwodnica i wewnętrzna planeta oraz umieszczone pomiędzy nimi koła zębate (satelity). Obecny kształt planety i obwodnicy powoduje szybkie...
-
Możliwości zmniejszenia mocy potrzebnej do napędu pompy cieczy chłodzącej silnika samochodowego
PublicationW artykule opisano wybrane problemy napędu pompy cieczy chłodzącej silnika samochodowego. W tradycyjnych układach chłodzenia wydajność pompy jest zbyt duża przy wysokich prędkościach obrotowych silnika. Mierząc temperaturę tulei cylindrowych autor proponuje obniżenie wydajności pompy dla zmniejszenia mocy potrzebnej do jej napędu.
-
Numeryczna analiza możliwości zwiększenia efektywności grzewczej pompy ciepła, poprzez modyfikację skraplacza
PublicationW niniejszej pracy określono charakterystykę prostego modelu wymiennika ciepła bazującego na skraplaczu powietrznej pompy ciepła. Jest to helikoidalny rekuperator typu rura w rurze. Zaproponowano i poddano analizie numerycznej dwie metody intensyfikacji wymiany ciepła i zestawiono wyniki z modelem porównawczym. Zastosowane rozwiązania zwiększające strumień wymienianego ciepła spowodowały wzrost odbieranego przez wodę strumienia...
-
Aaliza zjawisk dynamicznych w komorze cylindrowej pompy pwk o zmiennej wydajności
Publicationopisano budowę i zasadę działania mechanizmu zmiany wydajności pompy wielotłoczkowej osiowej pwkz sterowanej krzywkowo. wyjaśniono przyczyny powstawania zjawisk dynamicznych w komorach roboczych towarzyszących przejściu komory z fazy tłoczenia w fazę ssania. dla opisania tych zjawisk przeprowadzono teoretyczną analizę zmian ciśnienia występujących w pojedynczej komorze roboczej pompy, powstających w wyniku dodatniego przekrycia...
-
Problemy sterowania wydajnością pompy cieczy chłodzącej silnik samochodowy z zapłonem iskrowym
PublicationW pracy przedstawiono przegląd wybranych pozycji literatury na temat możliwości sterowania chłodzeniem silnika. Parametrem wybranym przez autora do oceny stanu cieplnego silnika jest temperatura ścianki komory spalania. Opisano pomiary tej temperatury jako funkcji wydajności głównej pompy cieczy chłodzącej podczas rozgrzewania silnika.
-
Zastosowanie silnika elektrycznego do napędu pompy cieczy chłodzącej w silnikach samochodowych.
PublicationW artykule opisano układy chłodzenia nowej generacji z elektronicznym sterowaniem do silnika samochodowego. Porónano pracę konwencjonalnego układu chłodzenia z pompą napędzaną mechanicznie i pompą napądzaną silnikiem elektrycznym. Przeprowadzono symulacyję procesu rozgrzewania silnika. Zaproponowano konstrukcję pompy z napędem elektrycznym.
-
Analiza składu chemicznego osadu z pompy GA-301B instalacji Olefiny II
PublicationZakres ekspertyzy obejmuje analizę składu chemicznego osadu pochodzącego z pompy GA-301B z instalacji Olefiny II
-
Pompa na zasileniu czy na powrocie?
PublicationW artykule dokonano analizy warunków ciśnieniowych pracy zamkniętej instalacji grzewczej z pompą zainstalowaną na przewodzie zasilającym i powrotnym.
-
Uwarunkowania ekonomicznej efektywności pomp ciepła
PublicationWzrastające zainteresowanie wykorzystaniem pomp ciepła w gospodarce komunalno-bytowej wymaga dokładnego rozeznania różnego rodzaju uwarunkowań technicznych i ekonomicznych. w książce podjęto próbę usystematyzowania tej tematyki. Omówiono sposób obliczania bilansu energetycznego ogrzewanych budynków, źródeł ciepła - wśród nich bilans energetyczny pompy ciepła. Zaproponowano możliwie najprostsze metody obliczania - dostępne dla...
-
Zależność sprawności objętościowej pompy z wychylną tarczą od przemieszczenia osi obrotu tarczy
PublicationArtykuł opisuje wpływ ściśliwości cieczy w przestrzeni martwej na sprawność objętościową pomp wielotłoczkowych osiowych z wychylną tarczą. W artykule zaproponowano przesunięcie osi obrotu tarczy, co zmniejsza przestrzeń martwą przy małych nastawach pompy, jednocześnie poprawiając sprawność objętościową.
-
Zależność sprawności objętościowej pompy z wychylną tarczą od przemieszczenia osi obrotu tarczy
PublicationW artykule opisano wpływ przesunięcia osi obrotu tarczy na wielkość przestrzeni martwej w pompie wielotłoczkowej osiowej. Zaproponowano superpozycję dwóch ruchów - obrotu tarczy względem osi przecinającej się z osią obrotu wału pompy i przesunięcia tarczy, w efekcie czego uzyskano efekt przesuniętej osi obrotu.
-
Zmiennofazowy akumulator ciepła w dolnym źródle pompy ciepła – propozycja dla budynku jednorodzinnego
PublicationW artykule przedstawiono autorskie rozwiązanie zmiennofazowego akumulatora ciepła, w którym jawne i utajone ciepło szarych ścieków jest odbierane za pomocą prototypowego wymiennika ciepła posadowionego w akumulatorze i sprzęgniętego z parownikiem pompy ciepła. Ścieki szare dopływają do akumulatora z budynku jednorodzinnego. Układ funkcjonuje w systemie grzewczym tego budynku. Omówiono doświadczenia z dotychczasowej eksploatacji...
-
Opłacalność zastosowania pompy ciepła w układach centralnego ogrzewania i ciepłej wody użytkowej
PublicationW artykule przedstawiono problem opłacalności ekonomicznej stosowania pompy ciepła, w układach ciepłej wody użytkowej oraz centralnego ogrzewania. Zasadność zastosowania takich źródeł ciepła w tych instalacjach spowodowana jest ogólnoświatowymi kierunkami i stopniowym odchodzeniem od konwencjonalnych źródeł energii takich jak kotły olejowe lub gazowe. Przedmiotem artykułu był budynek jednorodzinny o powierzchni użytkowej ok. 145...
-
Badanie eksperymentalne pompy wielotłoczkowej osiowej PWK 27 firmy Hydrotor w niskich temperaturach otoczenia
PublicationW artykule przedstawiono stanowisko oraz badania pompy wielotłoczkowej osiowej PWK 27 w niskich temperaturach otoczenia. Celem badań pompy PWK27 było określenie obszaru parametrów prawidłowego rozruchu w warunkach szoku termicznego oraz analiza zjawisk występujących podczas rozruchu pomp wielotłoczkowych osiowych.
-
Aspekt ekonomiczny ogrzewania wolnostojącego budynku powietrzną pompą ciepła
PublicationArtykuł poświęcony ocenie ekonomicznej ogrzewania wolnostojącego budynku mieszkalnego z wykorzystaniem powietrznej pompy ciepła pracującej w systemie biwalentnym monoenergetycznym. Podstawę analizy stanowi projekt systemu ogrzewania oparty na sprężarkowej pompie ciepła typu powietrze - woda ( P-W ) dla wolnostojącego budynku mieszkalnego o powierzchni użytkowej 140 m2. Ocenę ekonomiczną tego rozwiązania przeprowadzono w oparciu...
-
Nowe pompy i silniki hydrauliczne - prace rozwojowe w Katedrze Hydrauliki i Pneumatyki Politechniki Gdańskiej
Publication -
Wykorzystanie ciepła skraplania jako dolnego źródła energii sprężarkowej pompy ciepła. Część I i II
PublicationW części pierwszej artykułu zwrócono uwagę na ścisły związek techniki chłodniczej z energetyką i na tym tle - na konieczność odzysku ciepła skraplania wraz ze wskazaniem możliwości jego praktycznego wykorzystania. Przedstawiono charakterystykę wybranego do analizy obiektu, którym jest sztuczne lodowisko. Dla tego obiektu określono wielkość ciepła skraplania dla jego zmiennych obciążeń cieplnych. Przedstawiono projekt koncepcyjny...
-
Wykorzystanie silnika spalinowego do napędu sprężarkowej pompy ciepła w systemie ogrzewania wolnostojącego budynku mieszkalnego
PublicationPrzedstawiono projekt koncepcyjny wraz z oceną techniczno-ekonomiczną systemu ogrzewania wolnostojącego budynku mieszkalnego, opartego na pompie ciepła, której sprężarka napędzana jest silnikiem spalinowym z odzyskiem jego ciepła odpadowego. Przedstawiono ocenę techniczną zastosowania silnika spalinowego do napędu pompy ciepła, zwracając uwagę m.in. na możliwość odzysku ciepła ze spalin i ody chłodzącej. Podano elementy niezbędne...
-
Ekspertyza dot. analizy osadów z powierzchni wewnętrznej rurociągu na ssaniu pompy instalacji opóźnionego koksowania
PublicationZakres ekspertyzy obejmuje analizę osadu na wewnętrznej stronie rurociągu prowadzącego do pompy wysokociśnieniowej 0960-P35, w tym: Analizę chemiczną osadów z powierzchni wewnętrznej rurociągu wykonanego ze stali niestopowej Określenie właściwości magnetycznych osadów Wskazanie mechanizmu tworzenia się osadów Wskazanie możliwych metod ograniczających ilość tworzących się osadów na powierzchni stali niestopowej omawianego...
-
Współpraca pomp ciepła z miejską siecią ciepłowniczą
PublicationPompa ciepła może być jednym z niekonwencjonalnych źródeł ciepła, które pozwolą na obniżenie zużycia konwencjonalnych surowców energetycznych. W artykule opisano wykonany bilans energetyczny i oszacowanie kosztów ogrzewania budynku wielomieszkaniowego ogrzewanego pompami ciepła współpracującymi z miejskim systemem ciepłowniczym. Zamierzenie takie jest zrealizowane w Gdańsku. Uczestnikami eksperymentu są spółdzielnia mieszkaniowa...
-
Efektywność Energetyczna Dolnych Źródeł Instalacji Pomp Ciepłą
PublicationIstotnym elementem procesu projektowo-budowlanego stała się umiejętność łączenia różnych tradycyjnych technologii grzewczych z technologiami Odnawialnych Źródeł Energii ze szczególnym uwzględnieniem ciepła odpadowego w różnej formie. W artykule dokonano analizy dolnych źródeł pomp ciepła naturalnych jak i sztucznych.
-
Badanie pomp hydraulicznych w niskich temperaturach otoczenia
PublicationW referacie przedstawiono wyniki badań oraz metody pozwalające określić dopuszczalne parametry rozruchu hydraulicznych pomp w niskich temperaturach otoczenia. Badania eksperymentalne w tych warunkach pomp zębatych, wielotłoczkowych osiowych i promieniowych wykonano w laboratorium Katedry Hydrauliki i Pneumatyki Politechniki Gdańskiej.
-
Modelowanie procesu nagrzewania pompy wielotłoczkowej PWK 27 firmy HYDROTOR podczas rozruchu w niskich temperaturach otoczenia
PublicationW artykule przedstawiono modelowanie procesów nagrzewania pompy wielotłoczkowej PWK 27 firmy HYDROTOR podczas rozruchu w niskich temperaturach otoczenia (warunkach szoku termicznego).
-
Modelling of ic engine coolant system with permanent magnet brushless motor - bond graphs approach
PublicationW pierwszej części referatu przedstawiono strukturę i podstawy modelowania w ujęciu grafów wiązań nowoczesnego (nowej generacji) systemu chłodzenia silnika spalinowego. Istotną cechą rozważnego systemu chłodzenia jest zastosowanie zintegrowanego układu: pompa cieczy chłodzącej-bezszczotkowy silniki prądu stałego (BSPS, ang. BDCM). W kolejnych częściach referatu przedstawiono: podstawy modelowania całego systemu chłodzenia, model...
-
Charakterystyka eksploatacyjna pomp ciepła zainstalowanych w oczyszczalni ścieków
PublicationW artykule przedstawiono charakterystykę eksploatacyjną sprężarkowych pomp ciepła zainstalowanych w oczyszczalni komunalnej i wykorzystujących ścieki oczyszczone jako dolne źródło ciepła. Zastosowanie ścieków oczyszczonych jest uzasadnione ich dostępnością oraz stosunkowo wysoką temperaturą (10-25°C). Prawidłowa eksploatacja układu wymaga zastosowania pośredniego obiegu parowacza oraz regularnych zabiegów czyszczenia wymiennika...
-
Rozwój racjonalnej energetyki z wykorzystaniem absorpcyjnych pomp ciepła
PublicationPrzedstawiono analizę rozwoju energetyki w oparciu o obowiązujące akty prawne oraz przesłanki ekonomiczne. W rozwój ten wpisują się agregaty absorpcyjne. Zaprezentowano efektywność ekonomiczną rozwiązań oraz potrzebę wykorzystania urządzeń absorpcyjnych w układach centralnego chłodzenia i ogrzewania. Z pomocą prezentacji rzeczywistych układów skojarzonych pracujących na terenie Polski wykorzystujących urządzenia absorpcyjne, zwrócono...
-
Badania doskonałości energetycznej obiegu termodynamicznego sprężarkowych pomp ciepła.
PublicationPrzedstawiono wyniki badań energetycznych dwu wybranych krajowej produkcji pomp ciepła.
-
PROJEKT STANOWISKA DYDAKTYCZNEGO DO WYZNACZANIA CHARAKTERYSTYK POMP WIROWYCH
PublicationW artykule przedstawiono projekt oraz gotowe stanowisko do wyznaczenia charakterystyk przepływowych pomp wirowych w pracy indywidualnej oraz w wybranych wariantach współpracy szeregowej jak i równoległej. Obserwację parametrów kontrolnych pomp wirowych w różnych stanach pracy: dławienie przepływu, zmiana prędkości obrotowej. Dużą zaletą stanowiska jest wymuszanie obserwację zjawiska kawitacji.
-
Enhanced susceptibility to antifungal oligopeptides in yeast strains overexpressing ABC multidrug efflux pumps
PublicationPorównano podatność na działanie związków przeciwgrzybowych o strukturze oligopeptydowej oraz aminokwasowej szczepów Saccharomyces cerevisiae z usuniętymi genami kodującymi białka oporności wielolekowej oraz transformantów tych szczepów, zawierających geny CDR1, CDR2 lub MDR1, kodujące główne pompy wielolekowe Candida albicans. Rekombinowane szczepy nadprodukujące białka Cdr1p i Cdr2p wykazywały zwiększoną wrażliwość na wszystkie...
-
Hydrostatically discharged commutation unit and it's impact on axial pump's performance
PublicationW pracy przedstawiono wyniki analizy teoretycznej funkcjonowania rozrządu czołowego i hydrostatycznie odciążonego rozrządu krzywkowego w pompach wielotłoczkowych osiowych. Zaprezentowano także wyniki porównawczych badań sprawności mechaniczno-ciśnieniowej, objętościowej i całkowitej dla pomp o różnej konstrukcji. Podano informacje o produkowanych obecnie pompach typu PWK.
-
Badania eksploatacyjne łożyska wzdłużnego pompoturbiny - analiza wpływu czasu pracy pompy hydrostatycznego smarowania na warunki pracy łożysk
PublicationW celu oceny warunków pracy łożysk nośnych pompoturbin 125 MW elektrowni szczytowo pompowej (esp) Żar łożyska wyposażono w segmenty pomiarowe umożliwiające weryfikację efektów prowadzonych prac badawczo rozwojowych. W pracy omówiono konstrukcję i wyposażenie segmentu badawczego, metodykę wyznaczania charakterystycznych wielkości. Omówiono także wyniki badań wpływu czasu pracy pompy hydrostatycznego smarowania podczas rozruchu i...
-
Metodyka badań rozwojowych nowego typu silników i pomp satelitowych
PublicationW laboratorium Katedry Hydrauliki i Pneumatyki Politechniki Gdańskiej prowadzone są prace, w ramach projektu badawczo-rozwojowego nr R0300103, nad nowym typem silników i pomp satelitowych SM o bardzo małej geometrycznej objętości roboczej od 5 do 34 cm3/obr. Prace te prowadzone we współpracy z producentem maszyn - firmą Stosowanie Maszyn w Katowicach, mają na celu udoskonalenie ich konstrukcji, a tym samym podwyższenie sprawności...
-
Zastosowanie technik szybkiego prototypowania w optymalizacji konstrukcji wirników pomp
PublicationWykonanie optymalnie skonstruowanego wyrobu wymaga przeprowadzenia badań testowych już na etapie projektowania. Jedną z metod, za pomocą której można wykonać element już w fazie projektowania, jest stereolitografia. Metoda ta opiera się na warstwowej budowie prototypu na bazie polimeryzacji ciekłego fotopolimeru. Nie wymaga ona przy tym zastosowania form odlewniczych, narzędzi i dodatkowych metod obróbkowych, a model wytwarzany...
-
Metodyka badań rozwojowych nowego typu silników i pomp satelitowych
PublicationResearch and development of new type satellite motors and satellite pumps SM with small geometrical displacement, from 5 to 73 cm3/rev, has been conducted in cooperation with Stosowanie Maszyn company from Katowice (manufacturer of motors and pump SM). The improvement of construction of those machines, especially construction of axial compensation and construction of fluid distribution channels have been the main problem of research...
-
Ekonomicna efektivnisot` tieplovich pomp = Economic effectivenes ofheat pum-ps
PublicationNowe technologie w zakresie wytwarzania energii powinny spełniać kryterium efektywności ekonomicznej i kryterium efektywności energetycznej, które oznacza zmniejszenie zużycia energii pierwotnej po zastosowaniu nowej technologii. Kryteria te są bardzo wrażliwe na zmiany parametrów eksploatacyjnych systemów energetycznych i zmiany parametrów makroekonomicznych. W publikacji opisano model matematyczny powyższych kryteriów dla...
-
Dobór optymalnej mocy grzewczej sprężarkowej pompy ciepła typu powietrze-woda (P-W) do ogrzewania wolnostojącego budynku mieszkalnego
PublicationArtykuł poświęcony zagadnieniu doboru optymalnej mocy grzewczej sprężarkowej pompy ciepła typu powietrze - woda z przeznaczeniem do ogrzewania wolnostojącego budynku mieszkalnego. Analizę przeprowadzono dla rzeczywistego obiektu o powierzchni użytkowej 140 m2. Ważnym elementem doboru pompy ciepła jest wyznaczenie zapotrzebowania na moc grzewczą budynku w zależności od czasu trwania sezonu grzewczego w postaci tzw. wykresu uporządkowanego....
-
Wpływ ekologicznych czynników roboczych na efektywność układu sprężarkowej pompy ciepła (The impact of environmentally friendly refrigerants on heat pump efficiency)
PublicationArtykuł poświęcony jest zagadnieniu symulacji pracy układu sprężarkowej pompy ciepła. Prawidłowe zaprojektowanie instalacji oraz jej właściwe użytkowanie pozwala na zmniejszenie kosztów eksploatacji. Dokładna analiza techniczno-ekonomiczna umożliwia natomiast dobór elementów systemu o możliwie największej sprawności, a zatem niskim zapotrzebowaniu na energię. Zastosowanie układów opartych o perspektywiczne, proekologiczne czynniki...
-
Mineral Composition and Antioxidant Potential in the Common Poppy (Papaver rhoeas L.) Petal Infusions
Publication -
Ocena ekonomicznej efektywności hybrydowego układu ogrzewania z pompą ciepła dużej mocy.
PublicationW opracowaniu poddano porównaniu ekonomiczną efektywność dwa rodzaje układów ogrzewania: instalację pompy ciepła współpracującej z kotłem wodnym na olej opałowy oraz instalację konwencjonalnego wodnego kotła olejowego. Układy ogrzewania zasilają w ciepło dużego odbiorcę. W ocenie ekonomicznej efektywności wykorzystano w specyficzny sposób zdefiniowaną metodę "wartości bieżącej netto" - NPV, która w swoim sformułowaniu sprowadza...