Filtry
wszystkich: 2738
wybranych: 2107
-
Katalog
- Publikacje 2107 wyników po odfiltrowaniu
- Czasopisma 2 wyników po odfiltrowaniu
- Osoby 61 wyników po odfiltrowaniu
- Wynalazki 12 wyników po odfiltrowaniu
- Projekty 13 wyników po odfiltrowaniu
- Laboratoria 1 wyników po odfiltrowaniu
- Zespoły Badawcze 8 wyników po odfiltrowaniu
- Aparatura Badawcza 2 wyników po odfiltrowaniu
- Kursy Online 171 wyników po odfiltrowaniu
- Wydarzenia 30 wyników po odfiltrowaniu
- Dane Badawcze 331 wyników po odfiltrowaniu
Filtry wybranego katalogu
wyświetlamy 1000 najlepszych wyników Pomoc
Wyniki wyszukiwania dla: dostep szerokopasmowy
-
AUTOMATYCZNE ROZPOZNAWANIE GATUNKÓW MUZYCZNYCH W APLIKACJI SYNTEZUJĄCEJ NISKIE CZĘSTOTLIWOŚCI W URZĄDZENIACH MOBILNYCH
PublikacjaW pracy został opisany inteligentny algorytm syntezy niskich częstotliwości w urządzeniach mobilnych (Smart VBS). Algorytm Smart VBS rozpoznaje gatunek muzyczny i w zależności od wskazania dobiera optymalne parametry syntezy niskich częstotliwości. Synteza niskich częstotliwości odbywa się z wykorzystaniem metody funkcji nieliniowych (NLD). Modyfikacji podlega wykorzystywana funkcja nieliniowa, liczba oraz poziom wzmocnienia dodawanych...
-
"Creating a numerical model of noise conditions based on the analysis of traffic volume changes in cities with low and medium structure.
PublikacjaThe subject of this research study is to analyze noise conditions of the selected area in the city of Gdańsk using data related to traffic volume changes during a day. This is because daily distribution of noise levels is much more helpful for noise control and reduction than traditional maps with Lden levels indicated. Calculations are made with the use of a numerical model developed at the Gdansk Univ. of Technology and implemented...
-
Musical Instrument Separation Applied to Music Genre Classification . Separacja instrumentów muzycznych w zastosowaniu do rozpoznawania gatunków muzycznych
PublikacjaThis paper outlines first issues related to music genre classification and a short description of algorithms used for musical instrument separation. Also, the paper presents proposed optimization of the feature vectors used for music genre recognition. Then, the ability of decision algorithms to properly recognize music genres is discussed based on two databases. In addition, results are cited for another database with regard to...
-
GRAPHICAL REPRESENTATION OF MUSIC SET BASED ON MOOD OF MUSIC. GRAFICZNA PREZENTACJA ZBIORU MUZYCZNEGO OPARTA NA ANOTACJI NASTROJU MUZYKI
PublikacjaOne of the features for music recommendation, which is useful and intuitive for music listen-ers, is “mood”. The paper presents an approach to graphical representation of mood of music pieces. Subjective evaluation based on listening tests is performed for assigning mood labels of 150 pieces of music and placing them on the 2D mood plane. As a result, a map of songs is created, where music excerpts with similar mood are organized...
-
Music Mood Visualization Using Self-Organizing Maps
PublikacjaDue to an increasing amount of music being made available in digital form in the Internet, an automatic organization of music is sought. The paper presents an approach to graphical representation of mood of songs based on Self-Organizing Maps. Parameters describing mood of music are proposed and calculated and then analyzed employing correlation with mood dimensions based on the Multidimensional Scaling. A map is created in which...
-
Measurements and Visualization of Sound Intensity Around the Human Head in Free Field Using Acoustic Vector Sensor
PublikacjaThis paper presents measurements and visualization of sound intensity around the human head simulator in a free field. A Cartesian robot, applied for precise positioning of the acoustic vector sensor, was used to measure sound intensity. Measurements were performed in a free field using a head and torso simulator and the setup consisting of four different loudspeaker configurations. The acoustic vector sensor was positioned around...
-
Bass Enhancement Settings in Portable Devices Based on Music Genre Recognition
PublikacjaThe paper presents a novel approach to the Virtual Bass Synthesis (VBS) applied to mobile devices, called Smart VBS (SVBS). The proposed algorithm uses an intelligent, rule-based setting of bass synthesis parameters adjusted to the particular music genre. Harmonic generation is based on a nonlinear device (NLD) method with the intelligent controlling system adapting to the recognized music genre. To automatically classify music...
-
A study on signal processing methods applied to hearing aids
PublikacjaThis paper presents a short survey on current technology available in hearing aids with a focus on digital signal processing techniques used. First, factors influencing the hearing aid effectiveness are introduced. Then, examples of the present DSP methods and strategies are provided. Also, a description of current limitations of hearing aids and future trends of development are shown. Finally, the notion of computational auditory...
-
Rough Sets Applied to Mood of Music Recognition
PublikacjaWith the growth of accessible digital music libraries over the past decade, there is a need for research into automated systems for searching, organizing and recommending music. Mood of music is considered as one of the most intuitive criteria for listeners, thus this work is focused on the emotional content of music and its automatic recognition. The research study presented in this work contains an attempt to music emotion recognition...
-
A Study in Experimental Methods of Human-Computer Communication for Patients After Severe Brain Injuries
PublikacjaExperimental research in the domain of multimedia technology applied to medical practice is discussed, employing a prototype of integrated multimodal system to assist diagnosis and polysensory stimulation of patients after severe brain injury. The system being developed includes among others: eye gaze tracker, and EEG monitoring of non-communicating patients after severe brain injuries. The proposed solutions are used for collecting...
-
PRZEGLĄD METOD PRZETWARZANIA DŹWIĘKU WYKORZYSTYWANYCH W APARATACH SŁUCHOWYCH
PublikacjaNiniejszy artykuł odnosi się do aktualnego stanu technologii wykorzystywanych w cyfrowych aparatach słuchowych, ze szczególnym uwzględnieniem technik cyfrowego przetwarzania sygnałów dźwiękowych. W artykule przedstawiono czynniki mające wpływ na efektywność aparatów słuchowych, a także zaprezentowano przykłady nowoczesnych metod cyfrowego przetwarzania sygnałów. Przedstawiono również przykłady ograniczeń współczesnych aparatów...
-
Koncepcja korekcji sygnału dźwiękowego z uwzględnieniem charakterystyk częstotliwościowych pomieszczenia oraz gatunku muzycznego
PublikacjaW artykule została przedstawiona koncepcja automatycznego systemu korekcji z uwzględnieniem charakterystyki częstotliwościowej pomieszczenia oraz odtwarzanego gatunku muzycznego. Proponowany algorytm na podstawie charakterystyki częstotliwościowej pomieszczenia dokonuje kompensacji warunków akustycznych w otoczeniu emitera dźwięku. Dodatkowo w procesie kompensacji uwzględniana jest zawartość sygnału poprzez rozpoznanie rodzaju...
-
Analiza stanu nawierzchni i klas pojazdów na podstawie parametrów ekstrahowanych z sygnału fonicznego
PublikacjaCelem badań jest poszukiwanie parametrów wektora cech ekstrahowanego z sygnału fonicznego w kontekście automatycznego rozpoznawania stanu nawierzchni jezdni oraz typu pojazdów. W pierwszej kolejności przedstawiono wpływ warunków pogodowych na charakterystykę widmową sygnału fonicznego rejestrowanego przy przejeżdżających pojazdach. Następnie, dokonano parametryzacji sygnału fonicznego oraz przeprowadzano analizę korelacyjną w celu...
-
A concept of Signal Equalization Method Based on Music Genre and the Listener's Room Characteristics
PublikacjaA research study that investigates the influence of the room acoustics environment on the frequency characteristic of the audio signal playback is presented. First, a novel spectral equalization method of the room acoustic conditions is introduced. On the basis of the frequency response of the room, a system for room acoustics compensation based on eight-band equalizer is proposed. The system settings depend on music genre. In...
-
Improving the quality of speech in the conditions of noise and interference
PublikacjaThe aim of the work is to present a method of intelligent modification of the speech signal with speech features expressed in noise, based on the Lombard effect. The recordings utilized sets of words and sentences as well as disturbing signals, i.e., pink noise and the so-called babble speech. Noise signal, calibrated to various levels at the speaker's ears, was played over two loudspeakers located 2 m away from the speaker. In...
-
Examining Feature Vector for Phoneme Recognition
PublikacjaThe aim of this paper is to analyze usability of descriptors coming from music information retrieval to the phoneme analysis. The case study presented consists in several steps. First, a short overview of parameters utilized in speech analysis is given. Then, a set of time and frequency domain-based parameters is selected and discussed in the context of stop consonant acoustical characteristics. A toolbox created for this purpose...
-
POPRAWA OBIEKTYWNYCH WSKAŹNIKÓW JAKOŚCI MOWY W WARUNKACH HAŁASU
PublikacjaCelem pracy jest modyfikacja sygnału mowy, aby uzyskać zwiększenie poprawy obiektywnych wskaźników jakości mowy po zmiksowaniu sygnału użytecznego z szumem bądź z sygnałem zakłócającym. Wykonane modyfikacje sygnału bazują na cechach mowy lombardzkiej, a w szczególności na efekcie podniesienia częstotliwości podstawowej F0. Sesja nagraniowa obejmowała zestawy słów i zdań w języku polskim, nagrane w warunkach ciszy, jak również w...
-
Support Vector Machine Applied to Road Traffic Event Classification
PublikacjaThe aim of this paper is to present results of road traffic event signal recognition. First, several types of systems for road traffic monitoring, including Intelligent Transport System (ITS) are shortly described. Then, assumptions of creating a database of vehicle signals recorded in different weather and road conditions are outlined. Registered signals were edited as single vehicle pass by. Using the Matlab-based application...
-
In Memoriam Professors Marianna Sankiewicz-Budzyński and Gustaw K.E. Budzyński - Founders of the Polish Audio Engineering
PublikacjaBiography and scientific achievements of Professors Marianna Sankiewicz-Budzyński and Gustaw K.E. Budzyński - Founders of the Polish Audio Engineering.
-
Eksternalizacja w binauralnej ambisonicznej auralizacji źródeł kierunkowych
PublikacjaW artykule przedstawiono najważniejsze składniki procesu skutecznego renderowania trójwymiarowego obrazu dźwiękowego za pomocą słuchawek. W tym celu badany jest stopień oddziaływania poszczególnych czynników wpływających na eksternalizację dźwięku: śledzenie położenia głowy (ang. head tracking), indywidualne funkcje przenoszenia głowy (HRTF – Head Related Transfer Function, odnoszące się do matematycznej funkcji propagacji dźwięku...
-
SYMULACJA DŹWIĘKU PRZESTRZENNEGO W ŚCIEŻCE DŹWIĘKOWEJ W ODSŁUCHU BINAURALNYM
PublikacjaCelem pracy jest przedstawienie aplikacji umożliwiającej tworzenie stereofonicznej ścieżki dźwiękowej do filmu, symulującej dźwięk przestrzenny w odsłuchu słuchawkowym. Interfejs przygotowanej aplikacji pozwala użytkownikowi na wybór rozmieszczenia konkretnych partii instrumentalnych w odpowiednich miejscach w przestrzeni dźwiękowej oraz jednoczesny odsłuch wszystkich ścieżek wraz z przygotowanym materiałem filmowym. Symulacja...
-
Ranking Speech Features for Their Usage in Singing Emotion Classification
PublikacjaThis paper aims to retrieve speech descriptors that may be useful for the classification of emotions in singing. For this purpose, Mel Frequency Cepstral Coefficients (MFCC) and selected Low-Level MPEG 7 descriptors were calculated based on the RAVDESS dataset. The database contains recordings of emotional speech and singing of professional actors presenting six different emotions. Employing the algorithm of Feature Selection based...
-
Analiza ruchu drogowego z wykorzystaniem analizy akustycznej
PublikacjaTematyka pracy porusza zagadnienia dotyczące pozyskiwania informacji o ruchu drogowym z wykorzystaniem monitoringu akustycznego. Przybliżono podstawowe techniki nadzoru nad ruchem drogowym. Przedstawiono założenia akustycznego detektora ruchu i zbadano jego skuteczność na trzech płaszczyznach działania – zliczania pojazdów, klasyfikacji rodzajowej i klasyfikacji warunków pogodowych panujących na nawierzchni
-
Towards Audio Signal Equalization Based on Spectral Characteristics of a Listening Room and Music Content Reproduced
PublikacjaThis study presents investigations of the influence of the room acoustics on the frequency characteristic of the audio signal playback. First, the concept of a novel spectral equalization method of the room acoustic conditions is introduced. On the basis of the room spectral response, a system for room acoustics compensation based on an equalizer designed is proposed. The system settings depend on music genre recognized automatically....
-
Sound quality metrics applied to road noise evaluation
PublikacjaRoad noise monitoring systems typically measure sound levels in specific time periods. The more insightful approach suggests to measure also the nature of noise. Sound quality of sounds such as car noise can be objectively evaluated by several parameters. One of them is psychoacoustic annoyance, described by loudness, tone color, and the temporal structure of sound. In this paper the assessment of several sound quality parameters, such...
-
A study on of music features derived from audio recordings examples – a quantitative analysis
PublikacjaThe paper presents a comparative study of music features derived from audio recordings, i.e. the same music pieces but representing different music genres, excerpts performed by different musicians, and songs performed by a musician, whose style evolved over time. Firstly, the origin and the background of the division of music genres were shortly presented. Then, several objective parameters of an audio signal were recalled that...
-
WYKORZYSTANIE SIECI NEURONOWYCH DO SYNTEZY MOWY WYRAŻAJĄCEJ EMOCJE
PublikacjaW niniejszym artykule przedstawiono analizę rozwiązań do rozpoznawania emocji opartych na mowie i możliwości ich wykorzystania w syntezie mowy z emocjami, wykorzystując do tego celu sieci neuronowe. Przedstawiono aktualne rozwiązania dotyczące rozpoznawania emocji w mowie i metod syntezy mowy za pomocą sieci neuronowych. Obecnie obserwuje się znaczny wzrost zainteresowania i wykorzystania uczenia głębokiego w aplikacjach związanych...
-
Sound engineering as our commitment to its creators in Poland
PublikacjaSound engineering is an interdisciplinary and rapidly expanding domain. It covers many aspects, such as sound perception, studio and sound mastering technology, music information retrieval including content-based search systems and automatic music transcription frameworks, sound synthesis, sound restoration, electroacoustics, and other ones constituting multimedia technology. Moreover, machine learning methods applied to the topics...
-
Musical Instrument Tagging Using Data Augmentation and Effective Noisy Data Processing
PublikacjaDeveloping signal processing methods to extract information automatically has potential in several applications, for example searching for multimedia based on its audio content, making context-aware mobile applications (e.g., tuning apps), or pre-processing for an automatic mixing system. However, the last-mentioned application needs a significant amount of research to reliably recognize real musical instruments in recordings....
-
ANALIZA PARAMETRÓW SYGNAŁU MOWY W KONTEKŚCIE ICH PRZYDATNOŚCI W AUTOMATYCZNEJ OCENIE JAKOŚCI EKSPRESJI ŚPIEWU
PublikacjaPraca dotyczy podejścia do parametryzacji w przypadku klasyfikacji emocji w śpiewie oraz porównania z klasyfikacją emocji w mowie. Do tego celu wykorzystano bazę mowy i śpiewu nacechowanego emocjonalnie RAVDESS (Ryerson Audio-Visual Database of Emotional Speech and Song), zawierającą nagrania profesjonalnych aktorów prezentujących sześć różnych emocji. Następnie obliczono współczynniki mel-cepstralne (MFCC) oraz wybrane deskryptory...
-
Discovering Rule-Based Learning Systems for the Purpose of Music Analysis
PublikacjaMusic analysis and processing aims at understanding information retrieved from music (Music Information Retrieval). For the purpose of music data mining, machine learning (ML) methods or statistical approach are employed. Their primary task is recognition of musical instrument sounds, music genre or emotion contained in music, identification of audio, assessment of audio content, etc. In terms of computational approach, music databases...
-
A Concept of Automatic Film Color Grading Based on Music Recognition and Evoked Emotions
PublikacjaThe article presents the aspects of the final selection of the color of shots in film production based on the psychology of color. First of all, the elements of color processing, contrast, saturation or white balance in the film shots were presented and the definition of color grading was given. In the second part of the article the analysis of film music was conducted in the context of stimulating appropriate emotions while watching...
-
The influence of sound track on the viewer’s emotions and correction of the color in the film
PublikacjaThe article presents the aspects of the final selection of colors in film production based on the emotions caused by the soundtrack of the film. First, the processing of colors, contrast, saturation and white balance of shots in the film was presented. The definition of color grading is also described, i.e. the color changes in the film's views. In the second part of the article, the soundtracks of the film were analyzed, in particular...
-
Relationship between album cover design and music genres.
PublikacjaThe aim of the study is to find out whether there exists a relationship between typographic, compositional and coloristic elements of the music album cover design and music contained in the album. The research study involves basic statistical analysis of the manually extracted data coming from the worldwide album covers. The samples represent 34 different music genres, coming from nine countries from around the world. There are...
-
Subjective tests for gathering knowledge for applying color grading to video clips automatically
PublikacjaThe analysis of film music concerning caused emotions may allow for a more accurate adaptation of the color of the film in the context of color grading. Therefore, this paper aims to gather knowledge on the correlation between the applied color palette to a video clip, music associated with a particular shot, and emotions evoked. For that purpose, subjective tests are prepared in which several video clips are presented with or...
-
Comparing some convolution-based methods for creation of surround sound
PublikacjaW referacie przedstawiono eksperymenty związane z symulacją dźwięku dookólnego w sali koncertowej. W tym celu wykorzystano splot odpowiedzi impulsowej z danego wnętrza (wielokanałowe nagrania odpowiedzi impulsowej) z nagraniami z komory bezechowej. Uzyskany w ten sposób sygnał został następnie przypisany do odpowiednich kanałów w systemie dookólnym. Uzyskane w ten sposób nagrania były następnie porównywane w testach subiektywnych...
-
Expert media approach to hearing aids fitting
PublikacjaW artykule zaprezentowano problematykę dopasowania protez słuchu. Przedstawiono system ekspercki, który pozwala na znalezienie charakterystyk aparatu słuchowego adekwatnego do uszkodzenia słuchu. System został oparty o metodę zbiorów przybliżonych i logikę rozmytą.
-
Poszukiwanie korelacji pomiędzy parametrami wektora cech i barwą dźwięku
PublikacjaPrzedstawiono algorytm poszukiwania korelacji między wartościami parametrów dźwięku a jego barwą. Wykonywana jest analiza statystyczna wartości przyjmowanych przez parametry, następnie w oparciu o logikę rozmytą, dyskretyzacja.Zadaniem ekspertów w teście odsłuchowym jest dopasowanie określenia semantycznego do prezentowanych dźwięków. Następny etap to wydobycie reguł w oparciu o metodę zbiorów przybliżonych. Do tego celu wykorzystywany...
-
Extraction of music information based on artifical neutral networks
PublikacjaW artykule przedstawiono założenia systemu automatycznego rozpoznawania muzyki. Na podstawie przeprowadzonych eksperymentów w artykule przedstawiono efektywność zaimplementowanych algorytmów w zależności od sposobu opisu danych muzycznych. Zaimpementowany system jest oparty o sztuczne sieci neuronowe.
-
Multimedialny system wyszukiwania informacji muzycznej w internecie
PublikacjaCelem referatu jest przedstawienie założeń sieciowej implementacji multimedialnego systemu rozpoznawania informacji muzycznej. Przedyskutowana zostanie skuteczność zimplementowanego algorytmu detekcji częstotliwości podstawowej dźwięków muzycznych. Zostaną zawarte również wyniki eksperymentów związanych z badaniem wpływu opisu reprezentacji sygnałowej na skuteczność identyfikacji instrumentów muzycznych.
-
Processing of musical metadata employing Pawlak's flow graphs.
PublikacjaW artykule przedstawiono problemy wyszukiwania informacji muzycznej. W eksperymentach posłużono się meta opisem oraz wykorzystano metodę grafów przepływowych Pawlaka. Opisano skonstruowaną bazę nagrań muzycznych. Słowa kluczowe: meta opis, wyszukiwanie informacji muzycznej, baza danych muzycznych
-
Badanie wektora parametrów do automatycznego rozpoznawania stylów muzycznych.
PublikacjaW referacie przedstawiono badania nad doborem parametrów w wektorze cech, służącego do automatycznego rozpoznawania stylu utworów muzycznych. W celu przeprowadzenia eksperymentów zbudowano bazę danych muzycznych zawierającą fragmenty utworów z kilkuset płyt kompaktowych. Zgromadzone utwory przydzielono do odpowiednich stylów muzycznych, wykorzystując w tym celu format danych zawarty na płytach kompaktowych, służący do opisu płyt...
-
High accuracy and octave error immune pitch detection algorithms.
PublikacjaW publikacji przedstawiona została metoda poprawiająca dokładność estymacji częstotliwości podstawowej dźwięków naturalnych i syntetycznych. Opracowany algorytm wykorzystuje sztczną sieć neuronową. Dodatkowo przedstawiony został algorytm zoptymalizowany pod kątem błędów oktawowych, operujący w dziedzinie częstotliwości. Przedstawiona metoda jest bardzo skuteczna zarówno dla sygnałów harmonicznych o znaczącej energii poszczególnych...
-
Forming and Ranking Musical Rhythm Hypotheses.
PublikacjaW pracy przedstawiono podstawowe pojęcia i definicje zwiazne z wyszukiwaniem informacji rytmicznej w utworach muzycznych. W muzykologii przyjmuje się, że atrybuty dźwięku, takie jak długość, częstotliwość oraz amplituda dźwięku determinują wagę rytmiczną dźwięku. W artykule przebadano te właściwości fizyczne dźwięku w kontekście okreslenia wagi rytmicznej, czyli miary określającej tendencję dźwięku do znalezienia się na początku...
-
Musical Metadata Retrieval with Flow Graphs, in Rough Sets and Current Trends in Computing.
PublikacjaW pracy opisano metody wyszukiwania muzyki w Internecie w oparciu o opis semantyczny. W eksperymentach wykorzystano opis muzyczny stosowany w bazie CDDB. Zaprezentowano metodę grafów przepływowych zaproponowaną przez Pawlaka.
-
Music Archive Metadata Processing Based on Flow Graphs.
PublikacjaW referacie zaproponowano metodykę wyszukiwania informacji muzycznej w bazach internetowych w oparciu o meta opis. Skonstruowany algorytm wykorzystuje grafy przepływowe Pawlaka.
-
Intelligent methods for musical rhythm retrieval.
PublikacjaW pracy przedstawiono postać funkcji rankingujacej poszczególnych dźwięków frazy muzycznej. Opracowano metodę tworzenia wszystkich możliwych hierarchicznych struktur rytmicznych, zwanych hipotezami rytmicznymi. Otrzymane hipotezy są następnie porządkowane w kolejności malejącej wartości funkcji rankingującej, aby ustalić, która ze znalezionych hipotez będzie uznana za właściwą strukturę rytmiczną utworu muzycznego. Postać funkcji...
-
Combining visual and acoustic modalities to ease speech recognition by hearing impaired people
PublikacjaArtykuł prezentuje system, którego celem działania jest ułatwienie procesu treningu poprawnej wymowy dla osób z poważnymi wadami słuchu. W analizie mowy wykorzystane zostały parametry akutyczne i wizualne. Do wyznaczenia parametrów wizualnych na podstawie kształtu i ruchu ust zostały wykorzystane modele Active Shape Models. Parametry akustyczne bazują na współczynnikach melcepstralnych. Do klasyfikacji wypowiadanych głosek została...
-
Wykorzystanie analizy obrazu w rozpoznawaniu mowy
PublikacjaNiniejszy referat przedstawia metodę rozpoznawania mowy na podstawie analizy ruchu ust. W pracy opisano algorytm wyznaczana i śledzenia położenia ust wykorzystujący modele Active Shape Models oraz zbadano efektywność jego działania. Sztuczna sieć neuronowa została wykorzystana jako klasyfikator rozpoznający sześć wypowiadanych samogłosek w oparciu o wizualne parametry mowy. W pracy umieszczono wyniki klasyfikacji oraz wnioski.
-
System logiki rozmytej wspomagający tworzenie animacji komputerowych w oparciu o język Python
PublikacjaW celu tworzenia animacji komputerowych opartych o reguły wywodzące się z animacji tradycyjnej zaimplementowano system logiki rozmytej w języku Python, wykorzystujący słownikowy typ danych (tablice asocjacyjne). Zaprojektowane reguły łączą etykiety słowne, oznaczające zmienne lingwistyczne z etykietami nazw funkcji przynależności wykorzystującymi wartości lingwistyczne. W referacie przedstawiono fazy projektowania systemu, określania...