Filters
total: 1212
filtered: 895
-
Catalog
- Publications 895 available results
- Journals 15 available results
- People 32 available results
- Inventions 4 available results
- Laboratories 3 available results
- Research Teams 8 available results
- Research Equipment 1 available results
- e-Learning Courses 222 available results
- Events 1 available results
- Open Research Data 31 available results
Chosen catalog filters
Search results for: technika mems, diagnostyka,
-
Zastosowanie olfaktometrii w badaniach środowiskowych
PublicationNieprzyjemne zapachy związane z obecnością w środowisku substancji odorowych (złowonnych) są przyczyną licznych skarg ludności zamieszkującej dany teren. Badania poświęcone odorom występującym w środowisku można przeprowadzić z wykorzystaniem technik olfaktometrycznych. Omówiona w tej pracy technika olfaktometryczna jest jednym z narzędzi wykorzystywanych w ochronie środowiska. Jej zastosowanie umożliwia przeprowadzenie badań...
-
Parametry kinematyczne docierarek tarczowych
PublicationW artykule przedstawiono symulację kinematyki docierania powierzchni płaskich. Opracowano modele standardowych układów kinematycznych. Stan płaskości powierzchni czynnej docieraka ma zasadniczy wpływ na płaskość powierzchni obrabianych. Decyduje także o tym stosunkowo złożona kinematyka docierania.
-
Konstrukcja i montaż obróbkowych uchwytów modułowych
PublicationW artykule przedstawiono konstrukcję i montaż zaprojektowanych uchwytów modułowych. Wyznaczono również, wariantowo, koszty uchwytów, dla tego samego typu obrabianego elementu.
-
Mini Smart Grid system w trakcyjnym układzie zasilania
PublicationWraz ze wzrostem liczby tramwajów i trolejbusów wyposażonych w hamowanie odzyskowe, wzrasta popularność urządzeń zwiększających efektywność odzysku energii. Są nimi głównie superkondensatorowe zasobniki energii oraz układy falownikowe umożliwiające zwrot energii do sieci prądu przemiennego. Jednak wysoka cena tych urządzeń oraz problemy prawno-organizacyjne stanowią znaczną barierę dla ich szerszego rozpowszechnienia. W artykule...
-
Zarządzanie ryzykiem w przedsiębiorstwach budowlanych
PublicationW artykule prezentuje się informacje związane z ryzykiem i zarządzaniem nim. Wskazuje się na możliwość wykorzystania systemu zarządzania ryzykiem jako elementu efektywnego wsparcia działań podejmowanych przez podmiot gospodarczy na etapie planowania i realizacji budowlanego przedsięwzięcia inwestycyjnego.
-
Proces kontroli kosztów w kolejnych fazach inwestycji budowlanej
PublicationPrawidłowe oszacowanie kosztu przyszłej inwestycji i przeprowadzenie analizy finansowej daje szansę na poprawne sfinansowanie i zrealizowanie przedsięwzięcia. Planowanie inwestycji budowlanej związane jest w znacznym stopniu z jej efektywnością ekonomiczną. Przygotowując realizację inwestycji budowlanej inwestor (zamawiający) staje m.in. przed problemem wiarygodnego oszacowania jej łącznego kosztu, w celu podjęcia decyzji o jej...
-
Ocena poziomu jakości geometrii toru kolejowego
PublicationW artykule przedstawiono zasady ustalania poziomów jakości geometrii toru kolejowego na przykładzie obowiązujących unormowań prawnych (technicznej specyfikacji interoperacyjności dla podsystemu infrastruktura i norm) oraz stosowanych na kolejach europejskich. Na przykładzie wybranych zarządców infrastruktury kolejowej porównano stosowane wartości odchyłek dopuszczalnych dla wybranych poziomów jakości geometrii toru.
-
ANALIZA CZYNNIKÓW WPŁYWAJĄCYCH NA POWSTAWANIE WYBRANYCH WAD W SZYNACH KOLEJOWYCH
PublicationRosnąca liczba wykrywanych wad kontaktowo – zmęczeniowych i jednocześnie malejąca liczba wykrywanych wad 421 pęknięcie poprzeczne spoiny termitowej powoduje, że spada efektywność badań defektoskopowych metodą ultradźwiękową, a dotychczas stosowane kryteria oceny trwałości (przydatności) eksploatacyjnej szyn kolejowych ulegają stopniowo dezaktualizacji. Tym samym przed diagnostami stają nowe wyzwania. W artykule przedstawiono listę...
-
ANALIZA MOŻLIWOŚCI WPROWADZENIA USPRAWNIEŃ TECHNICZNO-ORGANIZACYJNYCH W MIEJSKIM ZAKŁADZIE KOMUNIKACJI W STAROGARDZIE GDAŃSKIM
PublicationW artykule zaproponowano wielokryterialny model decyzyjny dotyczący wyboru racjonalnego wariantu usprawnień techniczno-organizacyjnych z Miejskim Zakładzie Komunikacji w Starogardzie Gdańskim. Oceniane zmiany mają na celu poprawę efektywności zarządzania flotą autobusów z zachowaniem zasad racjonalnego gospodarowania ograniczonymi środkami inwestycyjnymi. Analizę wykonano z zastosowaniem metody analitycznego procesu sieciowego...
-
Quasi-ciągły pomiar geometrii rozjazdów kolejowych
PublicationW czasie budowy nowych torów i rozjazdów kolejowych, jak również w procesie ich utrzymania, należy wykonać odpowiednie pomiary i ocenić stan geometrii badanej infrastruktury. Pomiary te mogą być wykonane z wykorzystaniem jednego z trzech systemów pomiarowych: pojazdami pomiarowymi, maszynami do budowy i utrzymania lub urządzeniami lekkimi i ręcznymi. W artykule przedstawiona została metoda pomiarów szerokości toru i przechyłki...
-
Obliczanie przesunięć osi toru przy modernizacji łuków parabolicznych na liniach kolejowych
PublicationPodstawowym zadaniem modernizacji linii kolejowych jest właściwe zaprojektowanie nowego układu geometrycznego, który będzie spełniał założone kryteria związane z parametrami eksploatacyjnymi danej linii. Dążąc do spełnienia przyjętych warunków nałożonych na projektowany układ, projektant najczęściej koryguje podstawowe parametry geometryczne, tj. przechyłkę, promień łuku kołowego oraz długości krzywych przejściowych. W artykule...
-
BADANIE JAKOŚCI USŁUG TRANSPORTU ZBIOROWEGO NA NOWEJ TRASIE TRAMWAJOWEJ W DZIELNICY GDAŃSK POŁUDNIE
PublicationArtykuł przedstawia wyniki badania jakości usług na najnowszej trasie tramwajowej w Gdańsku, przebiegającej wzdłuż Al. V.Havla w dzielnicy Gdańsk-Południe. Celem badania była ocena, w jakim stopniu realizowane są postulaty przewozowe pasażerów oraz określenie ich zachowań komunikacyjnych oraz preferencji odnośnie usług przewozowych. Badanie wykonano metodą ankiety internetowej. Na bazie ilościowej oceny postulatów przewozowych...
-
Studies on the charge density distribution in p-substituted phenylnitrenium cation
PublicationAniline and its derivatives are known to be mutagenic. This activity is caused by the formation of phenylnitrenium cations during aniline oxidation. Reactivity of the positively charged chemical species can be measured by means of s+ substituent constant. In this paper charge density distribution in p-substituted nitrenium cations and reactivity indices such as, hardness η, electronegativity χ , and electrophilicily ω were analyzed....
-
Dostępność fazowych rozwiązań GPS/Glonass podczas geodezyjnej inwentaryzacji dróg szynowych - na przykładzie linii tramwajowej Gdańska
PublicationW kształtowaniu układu geometrycznego toru i jego późniejszym utrzymywaniu kluczową rolę odgrywały zawsze klasyczne techniki geodezyjne. Jednak jednym z najpoważniejszych problemów z tym związanych jest konieczność operowania w lokalnych układach odniesienia. Wiąże się to z występującymi na kolei długościami elementów geometrycznych - odcinków prostych i łuków kołowych, które obejmują często tak duże odległości, że wizualna ocena...
-
Program komputerowy do określania kształtu eksploatowanego toru kolejowego
PublicationW pracy podjęto kwestię komputerowego wspomagania obróbki danych uzyskanych z pomiarów satelitarnych, z wykorzystaniem pakietów programowych Leica GeoOffice i Mathsoft Mathcad. Następnie przedstawiono podstawowe założenia opracowywanego w Politechnice Gdańskiej programu komputerowego SATTRACK do wizualizacji, oceny i projektowania trasy kolejowej. W sposób szczegółowy skupiono się na czterech modułach programu służących do określania...
-
Skuteczność wykorzystywania wykresu strzałek w analizie ukształtowania poziomego toru
PublicationW artykule podjęto próbę sprawdzenia, w jakim stopniu wykres strzałek poziomych oddaje rzeczywisty kształt istniejącego toru. Jest to o tyle istotne, że przez dziesiątki lat wykres ten był wykorzystywany w metodach regulacji osi toru i dopiero od stosunkowo niedawna stracił swoje kluczowe znaczenie. Opracowano program komputerowy do symulacji pomiarów za pomocą uniwersalnego strzałkomierza, różniącego się od dostępnych przyrządów...
-
Metody wizualizacji trójwymiarowego zobrazowania radarowego
PublicationW artykule przedstawiono metody tmiarowej rójwywizualizacji ech radarowych.
-
Rola platformy informacyjnej w zarządzaniu transportem podczas imprez masowych
PublicationPlatforma informacyjna, wspomagana przez technologie inteligentnych systemów transportu, jest narzędziem służącym do prezentacji służbom miejskim informacji o funkcjonowaniu transportu zbiorowego i indywidualnego na wybranych odcinkach sieci transportowej obszaru, w którym odbywa się ruch pojazdów i podróżujących pieszo lub transportem zbiorowym, związanym z organizacją imprez masowych. W referacie przedstawiono strukturę organizacyjną...
-
Wydajność jako czynnik sukcesu przedsiębiorstwa wykorzystującego metodologię TOC na przykładzie zakładu produkującego beton komórkowy
PublicationAutorka pragnie skupić się na problemie wydajności i wykazać znaczenie narzędzi służących poprawie efektywności procesu produkcyjnego na przykładzie zakładu wytwarzającego beton komórkowy. Tezą postawioną w niniejszym referacie jest możliwość usprawnienia organizacji i logistyki produkcji poprzez wykorzystanie metody zarządzania, jaką jest Teoria Ograniczeń (ang. Theory of Constraints - TOC).
-
Wyznaczanie orientacji przestrzennej wiązki akustycznej sonaru metodą trzech niewspółliniowych punktów
PublicationW artykule przedstawiono sposób wyznaczania orientacji przestrzennej wiązki akustycznej sonaru metodą trzech niewspółliniowych punktów
-
Czynniki ryzyka wypadków podczas prowadzenia robót drogowych. Miękkie techniki zarządzania bezpieczeństwem pracy
PublicationW artykule autorzy poruszają problem bezpieczeństwa podczas wykonywania robót drogowych.Na podstawie przeprowadzonych ankiet przeanalizowano czynniki, które mają wpływ na wzrost ryzyka wypadków. Przedstawiono ponadto statystyki poparte dokumentacją fotograficzną oraz wykonano analizę przyczynowo-skutkową zagadnienia. Autorzy sugerują częściowe rozwiązanie problemu występowania wypadków poprzez wprowadzenie systemu opartego na miękkich...
-
Komputerowo wspomagane wytwarzanie. Wybrane problemy obróbki wiórowej.
PublicationPrzedstawiono wybrane elementy wspomagające programowanie obrabiarek sterowanych numerycznie. Podano przykład instrukcji obróbkowej powstałej przy pomocy systemu EdgeCAM, który umożliwia wizualizację ścieżek narzędzia jakie zostaną wygenerowane w czasie obróbki oraz przedstawiono wybrane możliwości systemu CAM. Scharakteryzowano zalety nowoczesnego sterowania obrabiarki NC, porównując dwa sterowniki różnych producentów: starszy...
-
Przetwarzanie i analiza obrazów sonarowych powierzchni dna basenu portowego
PublicationW artykule przedstawiono problemy związane z poszukiwaniem obiektów zalegających na dnie basenu portowego.
-
Softwarowy symulator pomiarów GNSS
PublicationW artykule przedstawiono bieżącą fazę rozwoju softwarowego symulatora pomiarów GNSS. Obecny kształt oprogramowania jest wynikiem zakończenia pierwszego etapu prac. Opisano główne zaimplementowane funkcje symulatora oraz zaprezentowano przykładowe wynik symulacji. Artykuł kończą wnioski dotyczące kierunku dalszych prac nad oprogramowaniem.
-
Analiza kinematyki docierarki jednotarczowej
PublicationPrzedstawiono symulację kinematyki docierania powierzchni płaskich. Opracowano modele symulacyjne standardowych układów kinematycznych. Stan płaskości powierzchni czynnej docieraka ma zasadniczy wpływ na płaskość powierzchni obrabianych. Decyduje o tym stosunkowo złożona kinematyka docierania.
-
Analiza celowości i możliwości budowy "suchego portu" w pobliżu Trójmiasta
PublicationPrzewidywany w ciągu najbliższych kilku lat wzrost ilości przeładowanych kontenerów w portach Gdyni i Gdańska do 4 mln TEU wymaga zastosowania zupełnie nowych koncepcji i technologii logi-stycznych. Przyjęcie tak dużej ilości ładunków jest znacznie utrudnione przez ograniczone możliwości rozbudowy infrastruktury w portach, jak też w samych miastach portowych. W takiej sytuacji należy dążyć do maksymalnego ograniczenia czynności...
-
Transport elementów w elastycznych systemach docierania powierzchni płaskich
PublicationPrzedstawono aktualne systemy trasportu elementów obrabianych na docierarkach jedno- i dwutarczowych. Zaprezentowano koncepcję systemu docierania powierzchni płaskich dla 11. elementowego spektrum przedmiotowego płaskich i płasko-równoległych elementów ceramicznych i metalowych.
-
Znaczenie dopasowania układu koło-szyna w transporcie tramwajowym - przegląd doświadczeń
PublicationEksploatacja i utrzymanie nawierzchni tramwajowych napotyka liczne problemy. Wynikają one głównie z braku kompleksowych badań naukowych w tym zakresie oraz niedostosowania przepisów. Tymczasem, aby wykorzystać istniejące możliwości taboru i nawierzchni istnieje pilna potrzeba sprecyzowania nowych warunków utrzymania i eksploatacji elementów infrastruktury. W artykule przedstawiono efekty prac nad problemem styku koła i szyny, jednym...
-
Idea zastosowania sztucznej sieci neuronowej w zarządzaniu procesami logistycznymi przedsiębiorstwa budowlanego o specjalności drogowej
PublicationW opracowaniu przedstawiono zagadnienie zastosowania systemów sztucznej inteligencji w zarządzaniu przedsiębiorstwem branży drogowej. Autorki mają na celu dokonanie przeglądu literatury oraz dotychczasowych aplikacji przedmiotowych algorytmów. W artykule zaprezentowano zatem strukturę oraz cechy wybranych systemów. Na ich podstawie wyłoniono optymalny, według autorek, model umożliwiający sprawniejsze i bardziej efektywne zarządzanie...
-
Koncepcja stacji monitorującej aktywne sieci geodezyjne na potrzeby nawigacji i monitorowania ruchu obiektów
PublicationW artykule przedstawiono koncepcję stacji monitorującej serwisy czasu rzeczywistego aktywnych sieci geodezyjnych na potrzeby aplikacji nawigacyjnych i monitorowania ruchu obiektów w transporcie szynowym i drogowym. Dokonano analizy problemu w kontekście aktualnych potrzeb związanych z wyznaczaniem współrzędnych pozycji i nawigacją, co stanowi genezę podjętych prac. Zaprezentowano ogólną koncepcję stacji monitorującej, wstępną wersję...
-
Świadectwa dopuszczenia do eksploatacji budowli przeznaczonych do prowadzenia ruchu kolejowego
PublicationW artukule omówiono zakres przepisów regulujacych proces wydawaniia świadectw dopuszczenia do eksploatacji budowli przeznaczonych do prowadzenia ruchu kolejowego, dotyczących głównie nawierzchni kolejowej z materiałów staroużytecznych. Omówiono również zakres warunków technicznych wykonania i odbioru budowli kolejowych.
-
Kryteria oceny trwałości (przydatności) eksploatacyjnej szyn kolejowych
PublicationOcena stanu technicznego szyn kolejowych ma zasadniczy wpływ na ocenę stanu technicznego nawierzchni kolejowej. W artykule omówiono kryteria oceny trwałości (przydatności) eksploatacyjnej szyn obowiązujące w Polsce. Wskazano kryteria umożliwiające ocenę szyn z wadami kontaktowo-zmęczeniowymi. Dokonano takiej oceny dla wybranego fragmentu linii kolejowej nr 131 Chorzów Batory - Tczew
-
Zarządzanie kluczowymi obszarami budowlanego przedsięwzięcia inwestycyjnego jako wyzwanie o charakterze logistycznym
Publication -
Wpływ tłumienia sygnałów GPS na dokładność wyznaczania współrzędnych pozycji
PublicationW artykule przedstawiono wyniki badań dotyczących wpływu tłumienia sygnałów GPS na dokładność wyznaczeń współrzędnych pozycji. Opisano stanowisko badań, przyjęte założenia oraz dokonano analizy uzyskanych rezultatów.
-
Ciągłe Pomiary Satelitarne układu linii tramwajowych w Gdańsku
PublicationW pracy przedstawiono ocenę możliwości wykorzystania dwusystemowych fazowych odbiorników GNSS (GPS/Glonass) dla realizacji pomiaru inwentaryzacyjnego linii tramwajowych. Opisano przebieg pomiarów przeprowadzonych na terenie Gdańska i uzyskane wyniki. Wykazano, że dla obszarów miejskich zastosowanie rozwiązań GNSS w oparciu o lokalną stację referencyjną może być alternatywnym podejściem względem pomiarów opartych o sieć ASG-EUPOS...
-
Wybór sposobu przemieszczania się w mieście z wykorzystaniem analizy wielokryterialnej
PublicationW artykule przedstawiono porównawczą analizę możliwości przemieszczania się transportem zbiorowym oraz indywidualnym w Gdańsku w wybranej relacji. Stworzony został wielokryterialny model decyzyjny w aplikacji SuperDecisions wykorzystujący metodę AHP, Celem modelu było uzyskanie odpowiedzi, czy dla osoby korzystającej obecnie z samochodu osobowego transport zbiorowy może stać się realną alternatywą w codziennych regularnych podróżach.
-
Efektywność energetyczna pojazdu szynowego w różnych warunkach obciążenia
PublicationW artykule zaprezentowano wyniki analizy dotyczącej wpływu obciążenia na efektywność energetyczną miejskiego pojazdu szynowego. Obciążenie zależy od liczby pasażerów i od profilu prędkości – wyższa masa, prędkość i przyspieszenie wymagają większej siły pociągowej, a w konsekwencji wzrostu momentu obrotowego na wale silnika. Ponieważ liczba pasażerów zależy od pory dnia, a prędkość zależy od sytuacji online, uwzględniono odpowiednie...
-
Analiza spektralna w badaniu właściwości morskich jednostki pływajacej przy wymuszeniach falą nieregularną
PublicationZe względu na trudności w wyznaczaniu dokładnych warunków początkowych dla ruchu fal morskich oraz charakter falowania wiatrowego, opis dynamiki fal morskich moŜe być przedstawiony tylko w ramach teorii stochastycznej. Wymuszenia ruchu jednostek pływających pochodzą od ruchu fal morskich i działania wiatru. Najczęściej jest to falowanie nieregularne i dlatego w badaniach dynamiki takich jednostek zakłada się, Ŝe proces falowania...
-
Methods of determination of C coefficient for period of rolling vessel in calm water for example of pax cargo ship
PublicationThis article presents a different approach to calculate the C coefficient needed to determine the period of own rolling vessel in calm water. The C coefficient is usually adopted as the approximate value from the available literature, usually depending on the type of vessel, and less dependent on the loading condition. In experimental studies of marine properties (seakeeping) often have a problem with the selection of the correct...
-
Analiza wielkości mikroziaren ściernych
PublicationPrzedstawiono skomputeryzowana analizę wielkości i kształtu mikroziaren ściernych. W badaniach mikroziaren czarnego węglika krzemu oraz elektrokorundu zwykłego i szlachetnego stosowano stereoskopową mikroskopię optyczną oraz oprogramowanie Scopelmage DynamicPro i Scopelmage Advanced
-
Monowarstwowe narzędzia diamentowe w produkcji nowoczesnych środków transportu
PublicationPrzedstawiono monowarstwowe narzędzia diamentowe, które zanajdują zastosowanie między innymi w wytwarzaniu współczesnych środków transportu szynowego. Są one szeroko stosowane w postaci spojonych narzędzi ściernych oraz obciągaczy.
-
Metody wykorzystania energii z rekuperacji w transporcie szynowym
PublicationW artykule przedstawiony został przegląd metod wykorzystania energii pochodzącej z hamowania odzyskowego. Wśród znanych i stosowanych w praktyce metod wymieniono wykorzystanie odzyskanej energii na nietrakcyjne potrzeby własne pojazdu, magazynowanie odzyskanej energii w zasobnikach (pokładowych lub stacjonarnych) i wykorzystywanie jej w razie potrzeby, transformację i zwrot odzyskanej energii do krajowej sieci zasilania, a także...
-
SMART GRID TECHNOLOGIES IN ELECTRIC POWER SUPPLY SYSTEMS OF PUBLIC TRANSPORT
PublicationNowadays the issue of electric energy saving in public transport is becoming a key area of interest, which is connected both with a growth in environmental awareness of the society and an increase in the prices of fuel and electricity. It can be achieved by reducing the transmission losses in a supply system or by the improving the usage of the regenerative breaking. The article presents an analysis of applying these two options...
-
MODELOWANIE STRUMIENIA RUCHU ŚRODKÓW TRANSPORTU ŚRÓDLĄDOWEGO W DELCIE WISŁY – ANALIZA DOSTĘPNYCH POŁĄCZEŃ TRANSPORTOWYCH
PublicationW artykule przedstawiono problematykę modelowania ruchu żeglugi śródlądowej w Delcie Wisły. Podano defi-nicję modelowania strumieni ruchu oraz wskazano na konieczność badań modelowych i dokładnych badań obser-wacyjnych. Scharakteryzowano model ruchu żeglugi śródlądowej. Przedstawiono przykładowe wyniki modelowa-nia strumienia ruchu w Delcie Wisły.
-
Elektryczne autonomiczne jednostki trakcyjne na linii Pomorskiej Kolei Metropolitalnej?
PublicationZasobniki energii są instalowane na pokładach elektrycznych pojazdów szynowych głównie w celu odzyskiwania energii hamowania. Postęp technologiczny w zakresie energoelektroniki i magazynowania energii umożliwił wykorzystanie energii elektrycznej do autonomicznej jazdy pojazdów w przypadku awarii sieci trakcyjnej oraz na niezelektryfikowanych odcinkach linii. Zastosowanie te mogą być alternatywą dla sieci trakcyjnej i mają miejsca...
-
Analiza energochłonności pojazdu elektrycznego w oparciu o dane z pokładowego rejestratora parametrów
PublicationW artykule zaproponowano zastosowanie pokładowego rejestratora parametrów dla uzyskania wyników ekspe-rymentalnych pozwalających na analizę energetyczną wózka elektrycznego. Omówiono metodykę przetwarzania danych pomiarowych oraz sposób wykonywania przejazdów dla określenia zapotrzebowania na moc w funkcji prędkości, skuteczności hamowania odzyskowego oraz stopnia chwilowego przeciążenia napędu elektrycznego podczas przyspieszania....
-
Przenośne stanowisko do badania odbieraków prądu taboru miejskiego i kolejowego
PublicationJednym z ważnych czynników niezawodnego funkcjonowania zelektryfikowanego transportu szynowego jest utrzymanie w dobrym stanie technicznym odbieraków prądu pojazdów. Uszkodzenie lub niepoprawna regulacja odbieraka pogarsza warunki odbioru prądu, a nawet może doprowadzić do awarii trakcyjnej sieci jezdnej. Rozwój techniki oraz rosnąca świadomość techniczna skłaniają do opracowywania nowych metod diagnostycznych, zwięk-szających...
-
Trendy w gospodarce wodno-ściekowej w zakresie zaawansowanego odzysku wody ze ścieków
Publication -
Szkoły statutowe jako forma decentralizacji i podniesienia jakości kształcenia w Stanach Zjednoczonych Ameryki
Publication -
Wspomaganie decyzji przy utrzymaniu nawierzchni kolejowej.
PublicationW artykule przedstawiono koncepcje wspomagania decyzji przy utrzymaniu nawierzchni kolejowej. Zaprezentowano problemy decyzyjne, użytkowane już systemy wspomagania decyzji oraz ewolucyjny proces powstawania takich systemów.