Search
Filters
total: 893
filtered: 640
-
Catalog
- Publications 640 available results
- Journals 57 available results
- Publishing Houses 2 available results
- People 56 available results
- Projects 5 available results
- Research Teams 1 available results
- e-Learning Courses 103 available results
- Events 27 available results
- Open Research Data 2 available results
Chosen catalog filters
Search results for: KOORDYNACJA POLITYKI
-
Ocena efektywności działalności pracowników naukowych jako podstawa do wytyczania ścieżek kariery
PublicationCelem artykułu jest przedstawienie możliwości zastosowania metody Data Envelopment Analysis (DEA) do oceny efektywności działalności naukowej pracowników uczelni ze stopniem doktora zatrudnionych na stanowiskach adiunktów. Przedstawiono metodę DEA oraz przykłady jej zastosowań w różnych aspektach funkcjonowania szkolnictwa wyższego. Analizę przeprowadzono na podstawie dostępnych danych z jednego wydziału. Przedstawiono sposób budowy...
-
Ryzyko etyczne w procesie wytwarzania oprogramowania
PublicationPraca rozpatruje współczesne problemy wytwarzania oprogramowania. Jednym zesposobów ich rozwiązywania jest uwzględnienie zagadnien ryzyka etycznego, rozumianego jako zagrożenia, jakie dla sukcesu przedsięwzięcia stwarzają problemy etyki podejmowanych decyzji, odstępstwa od obowiązującego prawa, uwarunkowań polityki projektu, wpływu projektu na ludzi biorących w nim u- dział i otaczających go. Autorzy przytaczają niektóre...
-
Determination of time delay between ventricles contraction using impedance measurements
PublicationThe paper presents a novel approach to assessment of ventricular dyssynchrony basing on multichannel electrical impedance measurements. Using a proper placement of electrodes, the sensitivity approach allows estimating time difference between chambers contraction from over determined nonlinear system of equations. The theoretical considerations which include Finite Element Method simulations were verified using measurements on...
-
Thermal ablation modeling via bioheat equation
PublicationWe consider Pennes’ bioheat equation and discuss an implicit numerical scheme which has better stability properties than other approaches. Our discussion concerns Carthesian geometry problems, however it carries over to spherical geometry models and more complicated shapes.
-
Analiza widmowa sygnału zmian impedancji klatki piersiowej
PublicationW diagnostyce wielu chorób serca ważna jest ocena nie tylko jego pracy elektrycznej (na podstawie sygnału elektrokardiograficznego) lecz również pracy mechanicznej oraz sprzężenia elektromechanicznego w sercu. Zastosowanie metod pomiarowych pozwalających na badanie zarówno parametrów elektrycznych jak i mechanicznych serca jest szczególnie istotne w przypadku podejrzenia dyssynchronii. Do określenia synchroniczności mechanicznego...
-
Wpływ konfiguracji elektrod pomiarowych oraz parametrów pomiaru na EDR
PublicationW pracy przebadano wplyw wybranych konfiguracji elektrod na jakość uzyskiwanego sygnału EDR. Analizie poddane zostały również częstotliwość próbkowania sygnału EKG i rozdzielczość przetwornika AC/DC. Optymalną konfiguracją elektrod jest odprowadzenie kończynowe pierwsze. Minimalne parametry układu pomiarowego do uzyskania wysokiej jakości sygnału EDR, to częstotliwość probkowania 2,5kHz oraz 14-bitowy przetwornik AC-DC.
-
Thermal ablation modeling via the bioheat equation and its numerical treatment
PublicationThe phenomenon of thermal ablation is described by Pennes’ bioheat equation. This model is based on Newton’s law of cooling. Many approximate methods have been considered because of the importance of this issue. We propose an implicit numerical scheme which has better stability properties than other approaches.
-
QRS Morphology-Based EDR Signal—Factors Determining its Properties
PublicationRespiration-induced signals contain a clinically significant information. It could be obtained utilizing both direct and indirect methods. ECG-Derived Respiration (EDR) method is the latter one. However, in this case, two approaches could be distinguished. First one is based on determining changes in the morphology of QRS complexes while the second one is based on the Respiratory Sinus Arrhythmia (RSA) mechanism. The former approach...
-
Analiza sprzężenia czynnościowego pomiędzy podatnością dużych tętnic i rytmem serca
PublicationW pracy przedstawiono wstępną analizę sprzężenia czynnościowego pomiędzy podatnością dużych tętnic i rytmem serca
-
Blood Pressure Estimation Based on Blood Flow, ECG and Respiratory Signals Using Recurrent Neural Networks
PublicationThe estimation of systolic and diastolic blood pressure using artificial neural network is considered in the paper. The blood pressure values are estimated using pulse arrival time, and additionally RR intervals of ECG signal together with respiration signal. A single layer recurrent neural network with hyperbolic tangent activation function was used. The average blood pressure estimation error for the data obtained from 21 subjects...
-
Analysis of correlation between heart rate and blood pressure
PublicationW artykule przedstawiono analizę korelacji pomiędzy częstością akcji serca (HR) i ciśnieniem krwi (BP). Wykorzystano rzeczywiste pomiary ciśnienia skurczowego i rozkurczowego krwi zmierzonego metodą inwazyjną w tętnicy promieniowej. Ze względu na możliwe zaszumienie sygnału przeanalizowano także dane po filtracji filttrem uśredniającycm oraz wykonano analizę trendów sygnałów. Wyniki analizy zarówno danych pomiarowych jak i filtrowanych...
-
Numerical solutions for blood flow in elastic vessels
PublicationWe consider the differential–algebraic system for the blood flow and pressure in the systemic arteries. By the operator splitting method, we transform the system into the hyperbolic one, introduce the bicharacteristics, and perform the time–space nonuniform discretization, obtaining the innovative difference scheme. Our results are illustrated with numerical experiments.
-
WPŁYW TECHNIKI MONITORINGU CIŚNIENIA KRWI NA KRĄŻENIE W DŁONI CZŁOWIEKA
PublicationPrzeprowadzono badania dotyczące wpływu pracy profesjonalnego monitora ciśnienia krwi CNAP 500 Monitor na krąŜenie w badanej dłoni. Zmierzono czas od zespołu QRS sygnału EKG do momentu pojawienia się minimum i maksimum sygnału fali tętna na nadgarstku oraz palcu pomierzonych z zastosowaniem czujników optycznych. Dodatkowo przeprowadzono oszacowanie teoretyczne moŜliwych zmian oraz analizę impedancyjną...
-
Balance recognition on the basis of EEG measurement.
PublicationAlthough electroencephalography (EEG) is not typically used for verifying the sense of balance, it can be used for analysing cortical signals responsible for this phenomenon. Simple balance tasks can be proposed as a good indicator of whether the sense of balance is acting more or less actively. This article presents preliminary results for the potential of using EEG to balance sensing....
-
ENERGIA ODNAWIALNA W PRZEPISACH UNII EUROPEJSKIEJ
PublicationW artykule przedstawiono głowne instytucje Unii Europejskiej (UE) i podstawowe akty prawne. Omówiono politykę energetyczną Unii Europejskiej na podstawie dokumentów Rady UE i Komisji Europejskiej. Przedstawiono ważniejsze tezy zawarte w Białej i Zielonej Księdze oraz omówiono dyrektywy UE dotyczące energetyki.
-
Wspólnoty praktyków w organizacji wymiaru sprawiedliwości - nowoczesny model doskonalenia zawodowego dla kadry zarządzającej sądownictwa
PublicationArtykuł przedstawia metody i techniki wsparcia organizacyjnego uczenia się wykorzystywane w ramach projektu Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury „Edukacja w dziedzinie zarządzania czasem i kosztami postępowań”. Ich wdrożenie zostało podporządkowane równoległemu usprawnianiu procesów naprawczych w sądach, takich jak: poprawa zarządzania przepływem spraw i sprawnością postępowań, opracowanie skutecznej polityki informacyjnej sądów...
-
An Idea Bag strategy to discourage selfish behavior under random token MAC protocols for wireless LANs
PublicationDla klasy protokołów MAC opartych na przypadkowo krążącym żetonie dononano rozdziału polityki wyłaniania zwycięzcy od strategii wyboru szczeliny dla żądania dostępu. Wyróżniono klasę protokołów RT/ECD, dla której zidentyfikowano typ wynikowej gry niekooperacyjnej. Pokazano, że gra ta zasadniczo różni się od wieloosobowego dylematu więźnia. Zaprojektowano heurystyczną strategię asymptotycznie zniechęcającą do zachowań egoistycznych...
-
Wykorzystanie energii słonecznej do produkcji ciepła w Unii Europejskiej. Cz. 2
PublicationW drugiej części artykułu omówiono podstawowe problemy polityki energetycznej w odniesieniu do energii odnawialnej oraz przykłady instalacji solarnych w wybranych krajach Unii Europejskiej, takich jak Austria, Dania, Niemcy, Grecja i Włochy. Przedstawiono powierzchnię kolektorów słonecznych, produkcję ciepła przy wykorzystaniu tych kolektorów oraz ceny jednostkowe energii elektrycznej i ciepła. We wnioskach końcowych wskazano na...
-
Ocena zmian dokonanych w przepisach prawa podatkowego - ustawą o swobodzie działalności gospodarczej.
PublicationPodstawowym zadaniem,jaki sobie ustawodawca przy uchwaleniu nowej ustawy o swobodzie działalmości gospodarczej było uregulowane w sposób kompleksowy tej sfery działalności przy uwzględnieniu podstawowych zasad Unii Europejskiej.Wprowadzając przepisy w/w ustawy dokonano koniecznych,zdaniem ustawodawcy,zmian w pięciu ustawach podatkowych.Najistotniejszymi z nich były zmiany w ustawie Ordynacja podatkowa.Dotyczą one zagadnień:-interpretacji...
-
Ocena zmian dokonanych w przepisach prawa podatkowego - ustawą o swobodzie działalności gospodarczej.
PublicationPodstawowym zadaniem,jaki sobie ustawodawca przy uchwaleniu nowej ustawy o swobodzie działalmości gospodarczej było uregulowane w sposób kompleksowy tej sfery działalności przy uwzględnieniu podstawowych zasad Unii Europejskiej.Wprowadzając przepisy w/w ustawy dokonano koniecznych,zdaniem ustawodawcy,zmian w pięciu ustawach podatkowych.Najistotniejszymi z nich były zmiany w ustawie Ordynacja podatkowa.Dotyczą one zagadnień:-interpretacji...
-
Ryzyko etyczne w procesie wytwarzania oprogramowania [online]
PublicationW artykule rozpatrywane są współczesne problemy wytwarzania oprogramowania. Jednym z możliwych sposobów ich rozwiązywania jest uwzględnienie w procesie wytwarzania zagadnień ryzyka etycznego, rozumianego jako zagrożenia, jakie dla sukcesu przedsięwzięcia stwarzają problemy etyki podejmowanych decyzji, odstępstwa od obowiązującego prawa, uwarunkowań polityki prowadzenia projektu, wpływu projektu na ludzi, biorących w nim udział...
-
Sytuacja gospodarcza Polski
PublicationPrzystąpienie Polski w poczet państw należących do Wspólnoty Europejskiej w maju 2004 roku zobowiązuje nasz kraj w dalszej perspektywie do prowadzenia wspólnej polityki pieniężnej z krajami Eurolandu oraz przyjęcia waluty euro. Ocena gotowości polskiej gospodarki do zastąpienia złotego nową, europejską walutą opierać się będzie na weryfikacji wypełnienia przez nasz kraj nominalnych kryteriów konwergencji. W artkule przedstawiona...
-
Badania modelowe struktury krajowego systemu energetycznego w świetle zapisów Dyrektywy 2009/28/WE
PublicationDyrektywa 2009/28/WE nakłada na Polskę obowiązek zwiększenia do roku 2030 udziału energii wyprodukowanej w źródłach odnawialnych do 20% w całkowitym zużyciu energii. Realizacja tego celu wiążę się ze zmianą obecnej infrastruktury systemu energetycznego, opartego w znacznej części na krajowych surowcach energetycznych: węglu kamiennym i brunatnym. Polska posiada znaczne zasoby węgla kamiennego i brunatnego i należy do czołówki producentów...
-
Litwa, Łotwa i Estonia w opinii studentów Politechniki Gdańskiej
PublicationArtykuł prezentuje wyniki badań w zakresie opinii studentów Politechniki Gdańskiej o Litwie, Łotwie i Estonii jako o nowych członkach Unii Europejskiej. W badaniu uwzględniono determinanty opinii studentów o republikach bałtyckich, w tym stan wiedzy, młodych elit, które w procesie wyborczym wpływają na politykę zagraniczną Polski.
-
Kościół rzymskokatolicki w rzeczywistości polonijnej Estonii
PublicationW życiu polskiej diaspory w Estonii ważną rolę pełni Kościół rzymskokatolicki. Nierzadko nawet utożsamia się pojęcia "naród" i "Kościół". Kościół jest nosicielem nie tylko wartości religijnych, ale również narodowych i ogólnoludzkich. Uczestnictwo w życiu religijnym jest swoistym zachowaniem manifestacyjnym, nierzadko jest ono zdeterminowane polityką państwa.
-
W stronę postliberalizmu. Filozofia społeczna i polityczna Johna Milbanka
PublicationCelem rozprawy jest krytyczna analiza programu postliberalnego anglikańskiego teologa Johna Milbanka. Jego twórczość nie tylko wpisuje się w nurt teologii postliberalnej, która przyjmuje kulturowo-językową interpretację religii, uwydatniając pierwotność narracji w poznaniu, lecz także stanowi istotny wkład w postliberalną filozofię polityczną, który porzuca charakterystyczny dla liberalizmu indywidualizm, uniwersalizm i racjonalizm,...
-
The influence of the development of private air communication on the architecture and urban planning of the 21st century
PublicationIn the first part, the article describes the stages of the development of gyroplanes and the influence of wartime policy on the interest in light aircraft. Also presented are links and the possibilities of using gyroplanes in various sectors of the economy. The authors, based on source texts, present the current position of the aviation industry in the Polish economy and attempt to diagnose its development capabilities. As a result,...
-
Digital document life cycle development
PublicationPrzedstawiono model DDLC wytwarzania interaktywnych dokumentów cyfrowych z ich pierwowzorów papierowych. Model DDLC opracowany w ramach 5 PR UE IST-2002-33441 MEMORIAL wyróżnia 6 faz i odpowiednie grupy funkcjonalności narzędzi do ich realizacji. Cykl wytwarzanie realizuje politykę całkowitej kontroli jakości, wykorzystującej specjalnie opracowaną metodę Visual GQM.
-
Using evidence based arguments to support trust
PublicationWprowadzono podstawowe koncepcje metodyki TRUST-IT: argumentu i dowodu, modelu argumentacji, szablonu argumentacji, oceny argumentu oraz kontekstu aplikacyjnego. Przedstawiono zakres funkcjonalności, modele udostepniania oraz politykę bezpieczeństwa informacji związane z usługami NOR-STA wspomagającymi zastosowania metodyki TRUST-IT. Przedstawiono również dotychczasowe doświadczenia związane z wdrażaniam uzług NOR-STA w różnych...
-
Edukacja społeczeństwa opartego na wiedzy. Kurier**2002 nr 5-6 s. 10-11
PublicationArtykuł opublikowano jako materiał do dyskusji przed zaplanowaną na 2003 r.kolejną konferencją naukowa nt. Nauka-Polityka-Biznes. Omawia aktualną sytu-ację społeczną oraz możliwe przemiany społeczeństwa postindustrialnego wspołeczeństwo oparte na wiedzy - uczące się. W artykule przedstawiono ogólnącharakterystykę sytuacji w kraju oraz możliwości i zagrożenia związane z ja-kościowo nowym etapem rozwoju.
-
Ocena stanu ochrony portowej infrastruktury krytycznej w zarządzaniu kryzysowym
PublicationW świetle ustawy o zarządzaniu kryzysowym, zapewnienie szeroko pojętego bezpieczeństwa kompleksów portowo-przemysłowych staje się, w aspekcie występowania wielu różnorodnych zagrożeń, jednym z zadań strategicznych dla zarządów portów i kierownictw przedsiębiorstw zlokalizowanych w portach. Chodzi przede wszystkim o zapobieganie sytuacjom kryzysowym, ochronę infrastruktury krytycznej oraz koordynację zarządzania kryzysowego w portach,...
-
Szkoła wyższa - nowa szansa dla miasta
PublicationIdea miasta kompaktowego o wielofunkcyjnej strukturze jest jedną z głównych zasad polityki zrównoważonego rozwoju miast polskich. Jej realizacja jest tym bardziej uzasadniona, im wyraźniej postępują procesy kurczenia się struktur przestrzennych. Duże inwestycje miejskie będą realizowane coraz rzadziej. Coraz mniej będzie również funduszy publicznych na inwestycje użyteczności publicznej. Dlatego coraz istotniejszym wydaje się problem...
-
IATUL Seminar 2019 – ważne wydarzenie wpisujące się w rozwój działań Biblioteki Politechniki Gdańskiej na polu współpracy międzynarodowej.
PublicationCelem IATUL Seminar 2019 (Organizing the Open Science Framework – Strategies and Legal Aspects) było podsumowanie aktualnego stanu otwartości w nauce w Polsce i na świecie. Problematyka podejmowana na konferencji skupiała się na przeglądzie polityki repozytoriów instytucjonalnych i usług związanych z zarządzaniem danymi badawczymi. Poruszano także zagadnienia dotyczące aspektów prawnych związanych ze zbieraniem, przechowywaniem...
-
Wybrane aspekty wprowadzenia euro w Polsce
PublicationArtkuł stanowi przegląd możliwych rozważań nad skutkami przystąoienia Polski do Unii Gospodarczej i Walutowej. Na początku moje dywagacje dotyczą dokumentów określających cele uczestnictwa w Unii Europejskiej, takich jak Raport Wernera, Raport Delorsa oraz Traktat z Maastricht. Jednakże utworzenie wspólnego obszaru monetarnego wiąże się z utratą suwerenności w prowadzeniu polityki monetarnej. W dalszej cześci mojego artykułu przedstawię...
-
Klastry turystyczne szansą rozwoju mikroregionów
PublicationTurystyka stanowi istotny element gospodarki światowej. W obliczu pogłębiającej się globalizacji, istotne jest zapewnienie konkurencyjności regionów. Celem artykułu było zaprezentowanie korzyści gospodarczych, wynikających z tworzenia klastrów w regionach o atrakcyjnych walorach turystycznych.Klastry turystyczne umożliwiają osiągnięcie synergicznego efektu działania po-szczególnych firm. Realizują to poprzez przeprowadzanie działań...
-
Analiza bezpieczeństwa usług i transakcji w systemach informatycznych
PublicationOmówiono zasady zapewnienia bezpieczeństwa usług elektronicznych w archi-tekturze klient - serwer w oparciu o SSL, podpis elektroniczny, PKI, certy-fikaty. Przedstawiono metodę analizy bezpieczeństwa w oparciu o przyjętą worganizacji politykę bezpieczeństwa, zastosowane modele i wykorzystane pro-cedury testowania. Celem tych rozważań jest określenie możliwości oceny iwyboru odpowiednich środków zapewniających bezpieczeństwo...
-
Rynek nieruchomości jako instrument sterowania w planowaniu przestrzennym i rozwoju lokalnym
PublicationArtykuł ten próbuje przybliżyć odpowiedz na pytanie o rodzaj wpływu rynku na rozwój miast i regionów. W konsekwencji zmian, jakie nastąpiły w Polsce po roku 1989, przejścia w kierunku gospodarki wolnorynkowej, rynek nieruchomości może stać się ważnym narzędziem wspierającym politykę przestrzenną miast i regionów, a jego kształtowanie się ma znaczący wpływ na proces odnowy przestrzeni.
-
Estimation of the amplitude of the signal for the active optical gesture sensor with sparse detectors
PublicationIn this paper we deal with the problem of precise gesture recognition for the active optical proximity sensor with sparse 8 photodiodes. We particularly focus on developing the method of estimating the real, usually not observable, maximum signal value representing maximum intensity of light reflected from an obstacle present in the front of the sensor. Different configurations of the fingers were used as an obstacle. The Monte Carlo...
-
A novel concept for tissue-metal detection and differentiation using an inductive proximity sensor
PublicationIn this paper a novel application of inductive proximity sensors for detection of living tissue by means of measurements of the coil impedance changes at different frequencies is described. The mathematical analyses utilizing Bessel function estimation include detected object size and its distance from a sensor. The main aim of this study is to prove the possibility of distinguishing between metal objects and living tissues. The...
-
COMPARISON OF BLOOD PRESSURE PREDICTION METHODS
PublicationIn the paper dierent approaches of predicting blood pressure values are presented. Basically, two methods and theirs modifications are considered. In total, seven algorithms have been examined. Tests have been conducted using both synthetic and clinical data. From our study it follows that none of the examined methods is superior to other.
-
Using wearable device for biomedical signal acquisition and processing
PublicationIn this paper we present the research conducted on synchronous measurements of biosignals. The experiment was conducted to evaluate the possibility of estimating vital signs based on eye tracking. Method: The eGlasses platform was used for acquisition of ECG, respiration rate, eye and pupil movement and blood pressure. Data were acquired in three 5 min. intervals during which a subject was performing certain tasks. The signals...
-
Can we rely on the pulse transit time - pressure relationship - models comparison
PublicationAn unobtrusive, noninvasive and continuous pressure measurement is invaluable however, still being under research and development. There are many attempts proposing an appropriate relationship between pulse pressure velocity and pressure. Fifteen different formulas, both theoretical and experimental, describing relation between blood pressure and crosssectional area of the vessel were examined. Using these formulas the relation...
-
Using Wearable Electronics to Estimate Usefulness of Heart Rate Variability for Bathing Person Identif Cation
PublicationIn this paper the possibility of person identification based on biosignal is investigated. The work focus on the analysis of the changes in intervals between successive R-waves of electrocardiogram (ECG) recorded by wearable electronics in form of a necklaces. The main idea behind this project is to find efficient tool which may prevent sudden consciousness loss episodes or even sudden death episodes related to rapid temperature...
-
A Wearable System Developed to Monitor People Suffering from Vasovagal Syncope
PublicationA wearable system for monitoring non-invasively signals invaluable when examining person suffering from vasovagal syncope is presented in the paper. Following signals are continuously recorded: electrocardiogram, photopletysmogram, impedance cardiogram and electrodermal resistance.
-
Systemy automatycznej detekcji bezdechu sennego
PublicationZgodnie z przyjętą klasyfikacją międzynarodową identyfikowanych jest ponad 60 różnych zaburzeń snu [58] z podziałem na 7 kategorii. Bezdech senny, zarówno centralny jak i obturacyjny zaliczany jest do kategorii drugiej. Systemy pomiarowe wykorzystywane w monitorowaniu i diagnozie snu, w tym wykorzystywane do detekcji bezdechu sennego, można sklasyfikować ze względu na wiele kryteriów, np. ze względu na to czy badania wykonywane...
-
Blood Pressure - Pulse Transit Time Relationships: Comparative Studies
PublicationA non-invasive and continuous blood pressure estimation could allow a better diagnosis and an earlier detection of various diseases. It could be performed using a photoplethysmography. However, it requires that a relation between blood pressure and pulse transit time is known. Eleven theoretical formulas were used in obtaining the simulated and noise free synthetic data. Then, they were utilized in validation of three, commonly...
-
Influence of preprocessing techniques on pulse pressure velocity determination
PublicationPulse Wave Velocity (PWV) is measured and utilized in many clinical applications. Recently, a wide research has been led to develop a cuff-less and continuous blood pressure method basing on PWV. However, in this application a decision on choosing an appropriate fiducial point of pulse wave (PW) waveform is necessary and substantial. It would allow to measure time parameters necessary to determine PWV. An influence of sampling...
-
Optimal configuration of an electrode array for measuring ventricles' contraction
PublicationAn influence of an electrode-array configuration on an impedance signal composition for a fixed spatial distribution of its sources is examined in the paper. The Finite Element Method and Geselowitz relationship were used for examining three different electrode-arrays. A sensitivity approach was used to evaluate each configuration assuming that localization of the signal source is known. A conductivity change, thus the source of...
-
Multimodal Platform for Continuous Monitoring of the Elderly and Disabled
Publication,
-
Analiza rozkładu prądu w celce do pomiaru parametrów elektrycznych - mode lMES.
PublicationPrzedstawiono analizę rozkładu prądu w celce do pomiarów elektrycznych parametrów próbki zęba. Próbka taka charakteryzuje się małymi rozmiarami i skrajnymi wartościami parametrów elektrycznych. Czyni to pomiar jej parametrów szczególnie trudnym. Analiza została przeprowadzona za pomocą metody elementów skończonych (MES). Wykazano, że nawet połowa prądu może przepływać poza próbką. Uzyskane wyniki silnie zależą od relacji...