Filters
total: 2417
-
Catalog
- Publications 1066 available results
- Journals 166 available results
- Publishing Houses 1 available results
- People 34 available results
- Inventions 1 available results
- Projects 4 available results
- Research Teams 2 available results
- e-Learning Courses 224 available results
- Events 12 available results
- Open Research Data 907 available results
displaying 1000 best results Help
Search results for: OGÓLNA FILOZOFIA
-
Mechanika ogólna, L, BMiO, sem.02, letni 23/24, niestacjonarne (PG_00060452)
e-Learning CoursesNauczenie podstaw mechaniki ciała stałego w zakresie statyki, kinematyki i dynamiki
-
Socjologia NST
e-Learning CoursesKurs przedstawia zagadnienia socjologii ogólnej.
-
Inteligentne zarządzanie usługami chmurowymi
PublicationRozwój chmur obliczeniowych stanowi wyzwanie dla nowych efektywnych metod zarządzania zasobami chmurowymi, zwłaszcza, że oprócz usług typu SaaS rozwija się nowe kategorie usług jak obliczenia brzegowe czy wielochmurowe. W pracy zaproponowano ogólny model zarządzania usługami oraz efektywne procedury alokacji zasobów. Podkreślono potrzebę oszacowania parametrów zasobów chmury by zapewnić wykonanie żądanych usług. Przedstawiono również...
-
Właściwości dynamiczne filtrów Gm-C zmiennych stanu trybu napięciowego i prądowego
PublicationW pracy przedstawiono analizę zakresu dynamicznego dla filtrów Gm-C zmiennych stanu realizowanych w strukturach napięciowych i prądowych. W analizie wykorzystano ogólny model filtrów Gm-C oraz jego opis algebraiczny. W przypadku filtrów napięciowych opierano się na wcześniejszych wynikach otrzymanych przez Groenewoldła. W przypadku struktur prądowych wzięto pod uwagę zależność transkonduktancji elementów aktywnych od częstotliwości....
-
Efficient tolerance analysis of continuous-time Gm-C filters
PublicationW pracy przedstawiono efektywną metodą analizy tolerancji dowolnych filtrów Gm-C. Przedstawiono ogólny model filtrów Gm-C oraz jego opis algebraiczny. Używając tego podejścia, wyprowadzono formuły pozwalające na wyznaczenie odchyłek funkcji przenoszenia filtru spowodowanych odchyłkami wartości elementów filtru od wartości nominalnych. Proponowana metoda charakteryzuje się niewielką złożonością obliczeniową, co pozwala na jej wykorzystanie...
-
Weakly non-local theories of damage and plasticity based on balance of dissipative material forces
PublicationWykazano, że założenie o siłach materialnych oraz odpowiadających im równaniach równowagi w połączeniu z klasycznymi prawami dynamiki w przestrzeni fizycznej, pozwoliło na sformułowanie teoretycznych podstaw w zakresie słabo-nielokalnych gradientowych modeli zniszczenia i plastyczności. Odpowiednie równania równowagi w przestrzeni fizycznej i materialnej oraz pierwsze i drugie prawo termodynamiki zapisano w postaci całkowej. Następnie...
-
Organy/struktury sui generis w obszarze Przestrzeni Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości Unii Europejskiej
PublicationW przeszłości współpraca państw europejskich w zakresie bezpieczeństwa wewnętrznego ograniczona była rygorystyczne przestrzegana zasadą suwerenno0ści. Tytuł V TFUE reguluje zagadnienia dotyczące Przestrzeni Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości. W jej ramach funkcjonują organy i struktury sui generis m. in. COSI, SCIFA, FRONTEX, EASO, Eurojust, EJN, OLAF, Europol, CEPOL a także działają w ramach swoich kompetencji ogólne instytucje...
-
Badanie jakości sieci komórkowych w przededniu technologii 5G na wybranym przykładzie
PublicationWraz z rosnącą popularnością i dostępnością urządzeń mobilnych, zwiększa się liczba abonentów w sieci. Fakt ten prowadzi do wzrostu świadomości użytkowników, pod kątem jakości treści, które konsumują. Wielu dostawców usług oraz operatorów skupia swoje działania na monitorowaniu parametrów jakościowych QoN (Quality of Network) i QoS (Quality of Service). Niniejsza praca przed-stawia wyniki badań przeprowadzonych na terenie kampusu...
-
ABC transporters Cdr1p, Cdr2p and Cdr3p of a human pathogen Candida albicans are general phospholipid translocators
PublicationFluoryzujące analogi fosfolipidów NBD-PE, NBD-PC i NBD-PS zostały wykorzystane w celu wykazania, że białko Cdr1p i jego inne homologi, Cdr2p i Cdr3p, należące do grupy białek zawierających tzw. kasetę wiążącą ATP (ABC), zachowują się jak ogólne przenośniki lipidów. Wyniki badań pokazują, że transportery typu ABC występujące w C. albicans są przenośnikami fosfolipidów i aktywność ta może być jedna z fizjologicznych funkcji białek.
-
Kompleksowy model nowej generacji układu chłodzenia silnika spalinowego
PublicationPrzedstawiono tendencje w konstrukcji układów chłodzenia i dostępne komercyjne metody modelowania pracy układu chłodzenia. Przeprowadzono obliczenia symulacyjne temperatury cieczy komercyjnym programem komputerowym AmeSIM i porównano wyniki z pomiarami wykonanymi na hamowni podwoziowej. Opisano wybrane procesy wymiany ciepła występujące w układach chłodzenia. Przedstawiono ogólny model elementu cieplnego w postaci grafów wiązań...
-
Inspekcje bezpieczeństwa ruchu drogowego
PublicationInspekcja drogowa prowadzona pod kątem bezpieczeństwa ruchu drogowego jest narzędziem pozwalającym na identyfikowanie mankamentów sieci drogowej. W artykule przedstawiono ogólne założenia wykonywania inspekcji i jej cele oraz wskazano inspekcję jako element oceny zagrożenia na drogach. Na podstawie inspekcji drogi wojewódzkiej przedstawiono przykłady problemów dotyczących jakości sieci drogowej oraz opisano procedurę wyboru najbardziej...
-
Algorytmy analizy, przetwarzania i wizualizacji danych z sonaru wielowiązkowego w rozproszonych systemach gis
PublicationKatedra Systemów Geoinformatycznych prowadzi badania naukowe związane z zastosowaniem nowych technologii implementacji Systemów Informacji Przestrzennej (GIS) w różnych zastosowaniach, a szczególnie w aplikacjach związanych z obszarami morskimi. Prowadzone są też prace badawcze związane z analizą i przetwarzaniem danych dla systemów GIS, ze szczególnym uwzględnieniem danych otrzymywanych z sonarów wielowiązkowych. Niniejszy artykuł...
-
Wprowadzenie do modelowania MES w programie SOFISTIK
PublicationMonografia zawiera materiał przeznaczony dla studentów kierunku budownictwo wyższych uczelni technicznych oraz inżynierów praktyków, którzy chcieliby poznać podstawy posługiwania się Metodą Elementów Skończonych (MES) wykorzystując w tym celu program SOFiSTiK. Wskazano pewne ogólne zasady obowiązujące w obliczeniach MES oraz przedstawiono wybrane aspekty technicznej strony użytkowania pre- i postprocesora systemu w odniesieniu...
-
Krzywa przejściowa z wygładzoną krzywizną dla dróg kolejowych
PublicationW pracy przedstawiono koncepcję nowej postaci krzywej przejściowej, o liniowym przebiegu krzywizny na długości i wygładzonymi rejonami skrajnymi. Może ona stanowić alternatywę dla tzw. gładkich krzywych przejściowych, o nieliniowym przebiegu krzywizny na całej długości. Została tutaj wykorzystana uniwersalna metoda identyfikacji krzywych przejściowych za pomocą równań różniczkowych. Wyznaczono ogólne równania krzywizny oraz odpowiednie...
-
Opis funkcjonalny systemu ochrony własności intelektualnej
PublicationDokonano porównania utworzonego systemu ochrony własności intelektualnej (SOWI) z istniejącymi rozwiązaniami. Opisano wymagania projektowe i przypadki użycia. Przedstawiono ogólny model architektury systemu oraz opis oferowanych scenariuszy analiz z podziałem na różne typy analizy. Scharakteryzowano mechanizm równoległego przetwarzania zleceń, a także sposób raportowania wyników. Omówiono dalsze perspektywy rozwoju systemu. SOWI...
-
Zarządzanie opóźnieniami w ruchu kolejowym z zastosowaniem rogramowania ewolucyjnego
PublicationZarządzanie opóźnieniami w ruchu kolejowym zostało potraktowane jako wielokryterialny problem optymalizacyjny, który obejmuje między innymi zapewnienie skomunikowania pociągów na stacjach węzłowych oraz dążenie do uzyskania biegu pociągów najbardziej zgodnego z pierwotnym rozkładem jazdy. Uwzględniono priorytety poszczególnych pociągów uzależnione od sytuacji ruchowej i kategorii pociągów. W przeprowadzonym procesie optymalizacji...
-
Wpływ systemów oświetleniowych LED na zaburzenia nisko częstotliwościowe
PublicationW artykule przedstawiono wyniki pomiarów i analizy wpływu systemów oświetleniowych opartych o oprawy LED w dwóch różnych konfiguracjach stosowania na ogólny poziom zaburzeń mało częstotliwościowych. Dodatkowo przeprowadzono badania dostępnych komercyjnie układów oświetleniowych LED oraz jarzeniowych w izolowanym środowisku pracy, badając wpływ wysokich poziomów zaburzeń na charakterystyki ich pracy. W podsumowaniu zaprezentowano...
-
Podstawy Technologii Ogólnej (II)
e-Learning Courses -
Podstawy Technologii Ogólnej (II)
e-Learning Courses -
Elektryczne zespoły zasobnikowe jako alternatywa dla elektryfikacji nowych linii w Trójmieście = Electric Multiple Units With Energy Storage – Alternative to Electrification of New Lines in Three City
PublicationRozważono zastosowanie nowoczesnych zespołów trakcyjnych na liniach pasażerskich Trójmiasta. Zaproponowano budowę linii Gdańsk Śródmieście - Orunia Górna oraz odtworzenie komunikacji do północnych dzielnic Gdyni. Przeanalizowano trójmiejski układ komunikacyjny dla ruchu pociągów z zasobnikami energii. Zaproponowano trasę Orunia Górna - Wrzeszcz - Osowa - Chylonia - Port Oksywie z naprzemiennie występującymi odcinkami zelektryfikowanymi...
-
Airborne microorganisms fluctuations over the gulf of Gdańsk coastal zone (Southern Baltic)
PublicationW pracy przedstawiono wyniki kilkuletnich badań (1998-2002) mikrobiologicznych powietrza w rejonie Zatoki Gdańskiej. Pomiary obejmowały oznaczanie ogólnej liczby bakterii mezofilnych i psychrofilnych oraz zarodników grzybów pleśniowych.
-
Podstawy Budownictwa/Budownictwo Ogólne sem III/V Inżynieria Środowiska 2023/24
e-Learning CoursesKurs przeznaczony jest dla studentów 3./5. semestru Inżynierii Środowiska uczęszczających na zajęcia z przedmiotu Podstawy Budownictwa/Budownictwo Ogólne w roku akademickim 2023/2024.
-
Existence of solutions for second order impulsive differential equations with deviating arguments
PublicationPraca dotyczy równań różniczkowych z impulsami i odchylonymi argumentami. Badano problem istnienia rozwiązań stosując metodę iteracji monotonicznych opartą na dolnych i górnych rozwiązaniach. Praca uogólnia szereg znanych wyników.
-
Wartości dziedzictwa techniki w kontekście rozwoju zrównoważonego
PublicationPodano przesłanki metodyczne waloryzacji zasobów dziedzictwa techniki obejmującej dziesięć kryteriów ustalonych na podstawie międzynarodowych dokumentów oraz koncepcji ogólnej rozwoju zrównoważonego, a szczególnie - wtórnego użytkowania substancji budowlanej, w tym zabytkowej.
-
Człowiek i jego samochód - relacje w strukturach mieszkaniowych w warunkach zrównoważonego rozwoju. Zapis refleksji
PublicationJakość środowiska zbudowanego - przekształcanego i tworzonego dla coraz liczniejszych pokoleń mieszkańców jest przedmiotem wieloletniej i narastającej dyskusji zawodowej środowiska architektonicznego.Ludzka potrzeba samorealizacji poprzez codzienną aktywność, działalność zawodową, przyjmowane role społeczne wpływa na kształtowanie indywidualnych modeli codzienności miejskiej, na decyzje o wyborach miejsca zamieszkania, miejsca...
-
Changes in Life Situations during the SARS-CoV-2 Virus Pandemic and Their Impact on Eating Behaviors for Residents of Europe, Australia as Well as North and South America
Publication -
Changes in Eating Behaviour during SARS-CoV-2 Pandemic among the Inhabitants of Five European Countries
Publication -
Effect of increased protein intake on the risk of female infertility
Publication -
Elementy prawa dla nauczycieli
PublicationPublikacja dostarcza ogólnej wiedzy o prawie, o prawnych regulacjach odnoszących się do działalności oświatowej oraz o roli, funkcjach prawa w zakresie dokonanych w minionej dekadzie przeobrażeń systemowych w edukacji.
-
Robot mobilny dla celów edukacyjnych.
PublicationPrzedstwiono ogólne problemy nawigacji w robotach mobilnych. Opisano konstrukcję mechaniczną, moduł komunikacyjny, sonar cyfrowy oraz płytę główną autonomicznego robota mobilnego przeznaczonego do zadań laboratoryjnych. Podano jego zasadę działania, opisano niektóre przeprowadzone badania oraz przedstawiono możliwości rozwojowe robota. Zasygnalizowano także, w jaki sposób zaspokoić potrzebę dużej mocy obliczeniowej na zazwyczaj...
-
Tłumienie oscylacji napięć i prądów w trakcyjnym układzie zasilania wywołanych sterowaniem pojazdu z napędem przekształtnikowym
PublicationReferat omawia jedną z metod tłumienia oscylacji napięć i prądów w układzie zasilania trakcji, polegającą na modyfikacji systemu sterowania napędem przekształtnikowym pojazdu z silnikami indukcyjnymi przy wykorzystaniu filtrów pasmowo przepustowych w gałęzi sprzężenia zwrotnego. Przedstawiono wpływ konfiguracji filtra na skuteczność tłumienia oraz ogólne oddziaływanie metody na jakość regulacji pracy napędu. Temat ten jest aktualny,...
-
Dokładność określania pozycji w hiperbolicznych systemach nawigacyjnych na przykładzie systemu Decca i Loran
PublicationNa przełomie XX i XXI wieku, na skutek rozwoju techniki nawigacji, szczególną uwagę skupiono na dokładności określania pozycji. W artykule dokonano oceny porównawczej standardów opisujących dokładność systemów określania pozycji statku. W pierwszej części przedstawiono charakterystykę dokładności określania pozycji za pomocą systemu Decca i Loran. W drugiej części zaprezentowano zmiany dotyczące modernizacji systemów w celu...
-
ZATRUDNIENIE CZY SAMOZATRUDNIENIE – DYLEMATY WSPIERANIA AKTYWNOŚCI ZAWODOWEJ OSÓB STARSZYCH
PublicationCelem artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie, czy wsparcie przedsiębiorczości osób starszych jest odpowiednim rozwiązaniem problemu ich gorszej pozycji na rynku pracy. Poszukując tej odpowiedzi, omówiono sytuację osób starszych na rynku pracy, wskazano na główne narzędzia służące wsparciu tej części populacji, na koniec przedstawiono wyniki badań przeprowadzonych wśród 1005 mikroprzedsiębiorców na Pomorzu. W oparciu o charakterystykę...
-
Reminiscencje z 18. Międzynarodowego Seminarium Obróbki Drewna w Vancouver. Cz. IV: Kanadyjska gospodarność surowcem.
PublicationPrzedstwaiono ogólną charakterystykę dwu zakładów usytuowanych w Pentincton (Kolumbia Brytyjska, Kanada): Canwood Furniture Inc. oraz Structurlam Products Ltd.. Pierwszy z nich jest producentem mebli litych głównie z drewna sosnowego, są to meble typu R.T.A. (ready to assamble), tj. meble do samodzielnego montażu. Drugi z kolei zakład produkuje elementy konstrukcyjne z drewna klejonego warstwowego. Artykuł kończy serię artykułów...
-
Analiza kierunków rozwoju kształcenia ustawicznego
PublicationRozdział wprowadza w ogólne zagadnienia związane z kształceniem ustawicznym. Zostały sformułowane strategie europejskie i polskie określające kierunki rozwoju edukacji ustawicznej. Ważnym aspektem kształtowania systemów kształcenia ustawicznego w Polsce jestwykorzystanie wieloletnich doświadczeń krajów UE. Przedstawiono dobre praktyki związane z kształceniem dorosłych w różnych krajach Europy. Ustalenia zawarte w Strategii rozwoju...
-
Specific guality management systems.
Publicationobecnie coraz więcej również niewielkich przedsiębiorstw wdraża i certyfikuje systemy zarządzania jakością. w większości przypadków bazą do opracowania szj są normy serii iso 9000, które ze względu na swój ogólny charakter nie zawsze wskazują konkretne rozwiązania możliwe do implementacji. coraz większą popularnością cieszą się jednak specyficzne, branżowe systemy zarządzania, lepiej dostosowane do specyfiki przedsiębiorstwa i...
-
HVRmonitor - data replication monitoring method
PublicationArtykuł ten opisuje system służący monitorowaniu replikacji danych, wytworzony w firmie Lufthansa Systems Poland. W artykule przedstawiono w sposób ogólny wiele istotnych problemów a następnie przedstawiono w sposób bardziej szczegółowy ich rozwiązanie. Artykuł opisuje również architekturę wytworzonego systemu, jego funkcjonalność i interfejs, omawia w sposób zwięzły zasady jego działania i wskazuje jak wdrożone rozwiązania mogą...
-
Wykorzystanie wyników badań
PublicationProjekt MAYDAY realizowany w ramach Inicjatywy Wspólnotowej Equal, ma na celu stworzenie trwałych rozwiązań minimalizujących skutki dyskryminacji pracowników 50+ na rynku pracy ze względu na kwalifikacje niedostosowane do wymagań pracodawców. Niniejsze opracowanie stanowi jeden z siedmiu rozdziałów monografii zatytułowanej Metodyka badań 50+. Rozdział ten stanowi rozszerzenie rozdziału pod tytułem Weryfikacja metodyki. Przedstawiono...
-
Hydraulic gate contact areas in view of investigation and field experience
PublicationW pracy podano ogólny przegląd dotyczący określenia powierzchni kontaktowych zamknięć wodnych. Szczególną uwagę zwrócono na siły występujące w powierzchniach kontaktowych zamknięć, trybologię i inne zjawiska mające wpływ na rozwiązania problemów kontowych określających sprawność zamknięć. Ważnym zagadnieniem jest dobór materiału i określenie jego właściwości na podstawie badań laboratoryjnych i oceny pracy tego materiału w wyniku...
-
Preparatywna chromatografia cieczowa, podstawowe zasady efektywnego stosowania, elementy preparatyki
PublicationPreparatywna chromatografia cieczowa jest techniką używaną do wyodrębniania pojedynczej, lub kilku substancji z mieszaniny kilku, albo bardzo wielu substancji, szczególnie o bardzo zbliżonych strukturach molekularnych, w tym, także do rozdzielania i otrzymywania izomerów optycznych. W pracy zamieszczono ogólne zasady optymalnego stosowania. Szczególną uwagę zwrócono na wybór sorbentu, ekonomię i problem rozpuszczalności próbki....
-
Badania eksperymentalne kryzysu wrzenia w kanałach o małej średnicy
PublicationW pracy przedstawiono badania eksperymentalne kryzysu wrzenia II rodzaju (typu dryout) w kanałach o małej średnicy. Badania prowadzone były w rurach pionowych o średnicy wewnętrznej 1.15 mm i 2.3 mm, w których czynnikiem roboczym były dwa płyny niskowrzące, tj. R123 i SES36. W badaniach wysychania filmu cieczowego na ściance kanału wykorzystano nowoczesne techniki pomiaru rozkładu temperatury przy użyciu kamery termowizyjnej. Na...
-
Pomiarowa ocena efektywności systemu antyspoofingowego opartego na przetwarzaniu wieloantenowym
PublicationNiniejszy referat dotyczy problemu wykrywania i przeciwdziałania atakom typu spoofing w globalnych systemach nawigacji satelitarnej. Pierwsza część referatu stanowi wprowadzenie w temat spoofingu oraz przegląd sposobów jemu przeciwdziałania. Następnie, przedstawiono autorską koncepcję systemu antyspoofingowego opartego na przetwarzaniu wieloantenowym, a także opisano implementację prototypu tego systemu. Część trzecią poświęcono...
-
Reformować? Nie reformować? Szerszy kontekst zmian w szkolnictwie wyższym
PublicationW artykule przedstawiono genezę powstania: Projektu założeń do Ustawy Prawo o Szkolnictwie Wyższym (tzw. Ustawy 2.0). Dokument ma charakter ekspercki, akademicki, interdyscyplinarny i ogólny, a został wypracowany w ramach prac 10-osobowego zespołu ekonomistów, prawników i naukowców z obszaru szeroko pojętych nauk społecznych. Pokazuje proponowany przez nas do rozważenia – przez wszystkich interesariuszy, w tym przede wszystkim...
-
Próba wyznaczenia energetycznego wskaźnika skrawalności drewna
PublicationW referacie przedstawiono ogólne pojęcie skrawalności oraz wskaźniki skrawalności wraz z jej umownym podziałem. Opisano teoretyczne podstawy określania wiązkości i naprężeń tnących drew-na w strefie skrawania, które zgodnie z nowym podejściem do procesu skrawania mogą być uznane za pośrednie energetyczne wskaźniki skrawalności drewna. Na podstawie testów skrawalnościowych, dla próbek z drewna świerkowego, wyznaczono doświadczalnie...
-
FPGA implementation of reverse residue conversion based on the new Chinese Remainder Theorem II- Part II,- Experimantal results
PublicationW pracy opisano realizację sprzętową konwertera z systemu resztowego do systemu binarnego. Konwerter jest oparty na nowej formie chińskiego twierdzenia o resztach CRT II. Teoretyczne aspekty takiej konwersji przedstawiono w części I. Implementację konwertera wykonano w środowisku Xilinx FPGA. Zaprezentowano ogólną architekturę konwertera, a także opisano realizację wybranych bloków. Podano ilość koniecznych zasobów sprzętowych...
-
Co to jest czas?
PublicationŚwięty Augustyn wypowiedział kiedyś takie słowa: "Czymże jest czas? Jeśli nikt mnie o to nie pyta, wiem. Jeśli pytającemu usiłuję wytłumaczyć, nie wiem." Nie ma wątpliwości, że czas jest czymś ważnym,a nawet bardzo ważnym - bez niego nic by się nie działo. Czy czas nie jest tym dobrem, którego nam brakuje najczęściej? Wielu filozofów widzi w czasie jedną z podstaw wszelkich sądów matematycznych.Strategiczną rolę czasu jeszcze bardziej...
-
Analogowe filtry OTA-C czasu ciągłego - wybrane zagadnienia analizy i syntezy
PublicationW rozdziale przedstawiono istotne problemy dotyczące metod analizy, syntezy i projektowania analogowych filtrów OTA-C czasu ciągłego. Zaprezentowano analityczny model ogólnej struktury dla tej klasy filtrów. Podano zunifikowany macierzowy opis dla konfiguracji układowych filtrów OTA-C trybu napięciowego oraz prądowego. Omówiono podstawy analizy wrażliwości ogólnej struktury oraz przedstawiono reprezentatywne przykłady syntezy i...
-
Highway engineering risk assessment
PublicationNa drogach krajowych w Polsce rocznie ginie ponad 2000 osób w wypadkach drogowych, co stanowi ponad 37% ogółu ofiar śmiertelnych w wypadkach. Do poprawy stanu bezpieczeństwa na tych drogach muszą byc podjęte działania zmierzające do systematycznego dostosowania poszcz. odcinków dróg do standardów bezpieczeństwa. Jednym z narzędzi pomocnych do wyboru odcinków dróg o największym potencjale mozliwych do uratowania od śmierci uczestników...
-
Napędy jachtowe, L, PiBJ. sem.5, zimowy 24/25
e-Learning CoursesSporządzanie ogólnej charakterystyki napędowej na stanowisku laboratoryjnym
-
Napędy jachtowe, L, PiBJ, sem.5, zima 23/24(PG_0005626) (Archiwizowany 2023-11-02)
e-Learning CoursesSporządzanie ogólnej charakterystyki napędowej na stanowisku laboratoryjnym