Filters
total: 1228
filtered: 790
-
Catalog
Chosen catalog filters
Search results for: zjezdzalnia wodna 'dzika rzeka'
-
On the possible increasing of efficiency of ship power plant with the system combined of marine diesel engine, gas turbine and steam turbine in case of main engine cooperation with the gas turbine fed in parallel and the steam turbine
PublicationW pracy przedstawiono koncepcję układu kombinowanego okrętowego dużej mocy złożonego z wiodącego silnika głównego spalinowego silnika tłokowego i skojarzonych z nim turbiny gazowej mocy i układu turbiny parowej, wykorzystujących energię zawartą w spalinach wylotowych głównego silnika spalinowego. Rozpatrzono wariant układu kombinowanego, w którym główny jest silnik tłokowy skojarzony z turbiną gazową mocy i układem turbiny parowej,...
-
Optymalizacja rozpływu strumienia powietrza chłodzącego w turbinie gazowej
PublicationOptymalizacja spełnia ważną funkcję, pozwala nam zminimalizować straty poniesione poprzez zastosowanie chłodzenia. W wystąpieniu wykazano słuszność i celowość chłodzenia turbiny gazowej. Głównym celem prezentacji wyników było optymalizowanie rozpływu powietrza chłodzącego tak aby zminimalizować straty mocy spowodowane podziałem strumienia powietrza, takie dobranie upustów w sprężarce aby moc w turbinie była jak największa, a moc...
-
OPERATION OF TWO-SHAFT GAS TURBINE IN THE RANGE OF OPEN ANTI-SURGE VALVE
PublicationThis paper presents experimental tests of full-scale two-shaft gas turbine in the range of open anti-surge valve (ASV). The tests were carried out in a laboratory gas- turbine test stand belonging to Department of Automation and Power Engineering , Faculty of Ocean Engineering and Ship Technology , Gdańsk University of Technology. The tests covered the start-up and low load operation of the turbine set in the range of open...
-
APPLICABILITY OF INLET AIR FOGGING TO MARINE GAS TURBINE
PublicationThe dependency of marine gas turbine on the ambient temperature leads to a decrease of the gas turbine power output in arid areas. Very often gas turbine power output demand is high and the power margins originally designed into the driver , has been exhausted. In such circumstances the inlet air fogging is an effective compensation of gas turbine power. In this paper an analysis of inlet air fogging applicability to marine gas...
-
Kształcenie studentów w zakresie turbinowych napędów okrętowych w uczelniach morskich
PublicationZaprezentowano problematykę kształcenia studentów w zakresie parowych i spalinowych turbinowych napędów statków i okrętów. Opisano tradycję kształcenia w zakresie turbin, aktualny stan przedmiotów, wykorzystywane skrypty i podręczniki, pomoce dydaktyczne i realizowane zajęcia praktyczne, laboratoria oraz ilości studentów na kierunku dyplomowania. Stan aktualny odniesiono do innych ośrodków kształcących oficerów mechaników okrętowych.
-
Studies on the use of terrestrial laser scanning in the maintenance of buildings belonging to the cultural heritage
PublicationWithin the frames of the use of terrestrial laser scanning we find numerous examples of registration of building facilities, including also historical and valuable in their culture. In the case presented in this paper, at the root of the problem there is a preservation of the historic blacksmith's forge located in Gdansk Orunia. The facility dating from the early nineteenth century was intended to repair involving the complete...
-
ZASTOSOWANIE KORELACJI OPISUJĄCYCH WYMIANĘ CIEPŁA W OB-SZARZE PĘCZKÓW MIKROSTRUG DO PROJKTOWANIA KOMPAKTOWYCH WYMIENNIKÓW CIEPŁA: CZ.1. BUDOWA MODELOWEGO WYMIENNIKA CIEPŁA I JEGO CHARAKTERYSTYKA
PublicationArtykuł przedstawia konstrukcję prototypowego, modułowego mikrostru-gowego wymiennika ciepła. Przeprowadzone badania cieplno przepływo-we w układzie woda-woda, umożliwiają określenie efektywności wymiany ciepła, charakterystyk cieplno przepływowych, oraz wielkości współczynnika przejmowania ciepła. Eksperymenty w dalszej części publikacji posłużą do weryfikacji stosowalności istniejących korelacji opisujących wymianę ciepła w obszarze...
-
Wyznaczanie współczynnika wymiany ciepła metodą Wilsona w kompaktowym mikrostrugowym wymienniku ciepła
PublicationArtykuł przedstawia konstrukcję prototypowego, modułowego mikrostrugowego wymiennika ciepła. Przeprowadzone badania cieplno-przepływowe w układzie woda-woda, umożliwiają określenie efektywności wymiany ciepła, charakterystyk cieplno przepływowych, oraz wielkości współczynnika przejmowania ciepła. Przeprowadzone eksperymenty posłużyły do weryfikacji stosowalności istniejących korelacji opisujących wymianę ciepła w obszarze uderzającej...
-
Jazy lewarowe na rzece Gwdzie
PublicationPrzedstawiono charakterystykę stopni piętrzących tworzących kaskadę rzeki Gwdy, konstrukcję i funkcjonowanie przelewów lewarowych oraz wady i zalety stosowania przelewów lewarowych, będących w tym przypadku rzadko spotykanym i ciekawym przykładem myśli hydrotechnicznej zastosowanej na początku XX wieku.
-
Forecasting Poland`s road deaths. W: [CD-ROM]. Zbornik referatov. V. Medna- rodna Konferenca Globalna Varnost. V. International Conference Global Safe- ty. Portoroz, od 6. do 9 oktobra 2002, Slovenija. [B.m.]: ZVD, Slovene Road Safety Council**2002 [7 s. 5 rys. bibliogr. 8 poz.] Prognozowanie liczby zabitych w ruchu drogowym w Polsce.
PublicationW referacie przedstawiono sytuację w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowegow Polsce oraz metodykę tworzenia długoterminowych prognoz rozwoju ryzyka w ruchu drogowym na przykładzie prognozy dla potrzeb Krajowego Programu Bez-pieczeństwa Ruchu drogowego GAMBIT 2000.
-
Development of urban water and sewerage systems in Gdansk ). Historical background.
PublicationGospodarka wodno - ściekowa Gdańska. Rozwój historyczny, konsekwencje, ciągłość i kompleksowość działań. Wpływ aglomeracji na środowisko Zatoki Gdańskiej i Bałtyku.
-
Właściwości otoczki hydratacyjnej wokół β-warstw o zróżnicowanym składzie aminokwasowym - analiza wyników dynamiki molekularnej
Publicationβ-warstwa to jedna z najczęściej spotykanych struktur drugorzędowych w białkach. Jak dotąd mechanizmy rządzące ustrukturyzowaniem wody w warstwie solwatacyjnej wokół tej struktury są słabo poznane [1]. W celu lepszego zrozumienia zjawiska hydratacji wokół struktur o konformacji β-warstwy przeprowadzono analizę wyników pochodzących z symulacji metodą dynamiki molekularnej β-warstw składających się z 8 równoległych nici o różnym...
-
Badania eksperymentalne intensyfikacji wymiany ciepła wymiennika U-rurowego z wykorzystaniem turbulizatora helikoidalnego
PublicationW niniejszej pracy zostały zaprezentowane możliwości intensyfikacji wymiany ciepła po stronie płaszcza wymiennika U-rurowego. Badania eksperymentalne zostały przeprowadzone zarówno dla wymienników referencyjnych tj. prosty – rura w rurze, U-rurowy bez turbulizacji jak i wymiennika z turbulizatorem helikoidalnym. Dla konstrukcji rura w rurze w celu uzyskania wartości referencyjnych przeprowadzono pomiary w układzie woda-woda oraz...
-
Badania mostu III Tysiąclecia im. Jana Pawła II w ciągu Trasy Sucharskiego w Gdańsku
PublicationW pracy przedstawiono zakres oraz wyniki badań podczas próbnego obciążenia drogowego mostu podwieszonego przez rzekę Martwą Wisłę w Gdańsku. Scharakteryzowano metodę pomiarów (aparaturę pomiarową), omówiono wyniki badań statycznych i dynamicznych oraz przedstawiono podsumowanie i wnioski z badań.
-
Drogowy most przez Wisłę w Tczewie stan dzisiejszy, a możliwości modernizacji
PublicationMost Tczewski będący jedyną przeprawą drogową przez rzekę Wisłę w Tczewie jest wspaniałym zabytkiem sztuki inżynierskiej uznanym za obiekt europejskiego dziedzictwa kultury technicznej. Rozdział zawiera opis konstrukcji, aktualnego stanu technicznego oraz możliwości modernizacji i dalszej eksploatacji mostu.
-
Zasięg stref zalewów dla przepływów maksymalnych o prawdopodobieństwie wystąpienia p=1, 2, 5 i 10% oraz przepustowość koryta rzeki Raduni na odcinku od jazu Kolbudy do mostu drogowego w ciągu drogi Gdańsk - Nowa Karczma wraz z zarysem zasad gospodarowania wodą z wykorzystaniem zbiorników w elektrowniach wodnych Łapino i Straszyn w przypadku braku przepływu przez EW Bielkowo.
PublicationCelem pracy było opracowanie zasięgu stref zalewów dla przepływów maksymalnych o prawdopodobieństwie wystąpienia p=1, 2, 5 i 10%, określenie przepustowości koryta rzeki Raduni na odcinku od jazu Kolbudy do mostu drogowego w ciągu drogi Gdańsk - Nowa Karczma oraz wykonanie zarysu zasad gospodarowania wodą z wykorzystaniem zbiorników w elektrowniach wodnych Łapino i Straszyn w przypadku braku przepływu przez EW Bielkowo.
-
Opinia o innowacyjności
PublicationWydano opinię o innowacyjności przewidywanej modernizacji i rozbudowy parku maszynowego i biura konstrukcyjnego firmy WTW wytwarzającej i remontującej turbiny wodne.
-
Modernizacja kanalizacji warszawskiej
PublicationWarszawski projekt wodno - kanalizacyjny. kanalizacja Warszawy - warunki powstania, koncepcje rozwojowe, problem oczyszczalnin ścieków. Konieczność modernizacji. Koncepcja, rozwiązania techniczne. Nowe technologie
-
Wody opadowe – problemy w planowaniu przestrzennym. Zarządzanie ryzykiem.
PublicationNowe prawo wodne. Zagadnienia związane z planowaniem zagospodarowania przestrzennego. Wprowadzenie elementu zarządzania ryzykiem. Warunki dla aktywnej ochrony przeciwpowodziowej na obszarach zurbanizowanych.
-
Interactions between river catchments and the coastal zone: the EuroCat-VisCat Project
PublicationW pracy przedstawiono: założenia oraz schemat organizacyjny projektu finansowanego przez Wspólnotę Europejską (EuroCat); program badań projektu VisCat realizowanego przez zespoły z UMK oraz PG. Omówiono również prace związane z tworzeniem bazy danych nt. stanu rzeki Wisły i Zatoki Gdańskiej.
-
Distribution of pollutants in the Odra River system part II. Organic pollutants in Odra River water
PublicationW pracy przedstawiono wyniki oznaczeń zanieczyszczeń organicznych (pestycydy, lotne związki chlorowcoorganiczne, wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, chlorobenzeny, polichlorowane bifenyle) w próbkach wody zebranych w trakcie 8 Kampanii (w okresie 1997-2000) zorganizowanej w ramach Międzynarodowego Projektu Badań Dorzecza Rzeki Odry (IOP).
-
Kanał Gotyjski
PublicationJedna z najstarszych dróg wodnych w Szwecji łącząca przez środek kraju Goeteborg z Soderkoeping (rejon Norkoeping). System łączący elementy naturalne (rzeki, jeziora) ze sztucznym korytem. Charakterystyczne formy schodowe - kaskady śluz. Podstawowe informacje. Kaskady śluz. Przyległe strefy przemysłowe. Wykorzystanie kanału.
-
Połączenie śródlądowe Gdańsk - Elbląg
PublicationTransport wodny jako najtańszy, najbezpieczniejszy i najmniej uciążliwy dla środowiska naturalnego. Rewitalizacja istniejącej i nowobudowanej infrastruktury przeładunkowo-logistycznej śródlądowych portów handlowych dzięki przywróceniu regularnej żeglugi towarowej. Transport wodny jako najbardziej ekologiczny rodzaj transportu. Charakterystyka Delty Wisły, koncepcja rozwoju drogi wodnej na odcinku Gdańsk - Elbląg. Bariery utrudniające...
-
Patients’ Awareness Of The Prevention And Treatment Of Colorectal Cancer*
Publication -
Szczególne problemy projektowania kanalizacji (I)
PublicationKonieczność zmian sposobu podejścia do projektowania infrastruktury wodno - kanalizacyjnej. Problemy hydrauliki. Nowe zasady planowania zagospodarowania przestrzennego. Miejsce w fazach planowania. Problemy ilościowe.
-
Modelowanie dróg w interakcyjnym systemie wizualizacji terenu rzeczywistego
PublicationArtykuł zawiera dyskusję różnych metod opisu dróg i obiektów o podobnej strukturze (tory kolejowe, linie energetyczne, rzeki, itp.) w interakcyjnych systemach wizualizacji terenu rzeczywistego. Przedstawiono ponadto dwie możliwości integracji dróg z terenem w takich systemach. Wskazano wady i zalety poszczególnych rozwiązań.
-
Distribution of pollutants in the Odra River system part III. Organic pollutants in bottom sediments
PublicationW pracy przedstawiono wyniki badań próbek osadów dennych pobranych (w okresie 1997-2000) w ramach Międzynarodowego Programu Badań Dorzecza Rzeki Odry (w trakcie 8 Kampanii) na zawartość szerokiej gamy związków organicznych (pestycydy, lotne związki organiczne, wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, chlorobenzeny, polichlorowane bifenyle).
-
Distribution of pollutants in the Odra River system part I. General description of the International Odra Project (IOP)
PublicationW pracy przedstawiono: organizację i cele Międzynarodowego Programu Badań Dorzecza Rzeki Odry realizowanego przez polskie i niemieckie grupy badawcze w okresie 1997-2000; zakres badań analitycznych realizowanych w oparciu o próbki wody, zawiesiny i osadów dennych pobranych w trakcie 8 Kampanii.
-
Usuwanie wody z oleju na granulowanym złożu koalescencyjnym
PublicationUsuwanie zdyspergowanej fazy wodnej od olejowej warunkuje prawidłowy przebieg wielu operacji i procesów jednostkowych w przerobie ropy naftowej. Faza wodna obecna jest podczas wydobycia, przetwarzania, magazynowania i dystrybucji ropy naftowej oraz produktów jej przerobu. Nawet niewielka zawartość wody w produktach naftowych pogarsza parametry spalania, właściwości smarne, zwiększa korozyjność, zmniejsza szczelność, a w szczególnych...
-
Pool boiling heat transfer of water-Al2O3 and water-Cu nanofluids on horizontal stainless steel smooth and rough tubes
PublicationPrzedstawiono wyniki badań eksperymentalnych przejmowania ciepła przy wrzeniu nanocieczy woda-Al2O3 i woda-Cu na poziomych rurkach ze stali nierdzewnej. Ustalono, że niezależnie od badanej koncentracji nanocząstek (0.01%, 0.1% oraz 1%) współczynnik przejmowania ciepła dla nanocieczy był wyższy niż dla wody i rósł ze wzrostem koncentracji. Ponadto współczynnik przejmowania ciepła dla nanocieczy wzrastał ze wzrostem ciśnienia.
-
Właściwości otoczki hydratacyjnej wokół różnych konformacji poliseryny - analiza wyników dynamiki molekularnej
PublicationRozpuszczalnik w istotny sposób wpływa na preferencje peptydu do przyjmowania określonej struktury drugorzędowej. Przykładem tego może być fakt, iż w przypadku polialaniny stabilność konformacji helikalnej w wodzie jest niższa aniżeli w próżni, podczas gdy w przypadku poliseryny mamy do czynienia ze zjawiskiem odwrotnym. W celu lepszego zrozumienia tego zjawiska badano właściwości otoczek hydratacyjnych dookoła czterech konformacji...
-
Start-up of a power unit of a thermal power plant auxiliary systems with supply from a hydropower plant
PublicationThis article discusses the issues related to a power unit of a thermal power plant start-up with the use of a hydropower plant. Hydropower plant can supply and will enable start-up of auxiliary equipment in a power unit of a thermal power plant. Due to high capacity of auxiliary drives, start-up of auxiliaries in a thermal power plant after blackout (and boiler shutdown) is not possible from emergency energy sources in the power...
-
Possibility of increasing precipitation water retention in agglomerations based on example from Warsaw experience.
PublicationHydrologia miejska, problem retencji wody w warun kach aglomeracji. Zagrożenia wynikające z kontynuacji tradycyjnego kanalizowania. Problemy warszawskie, strategia polityki w zakresie zagospodarowania wód opadowych, pozytywne i negatywne doświadczenia. Szczególne znaczenie Potoku Służewieckiego (zlewnia rzeki Wilanówki). Przyjmowane rozwiązania, w tym zbiorniki rurowe (GRP).
-
Ocena wykonania hydrodynamicznego modelu numerycznego Dolnej Wisły oraz symulacji numerycznych przepływów na Dolnej Wiśle, w ramach realizacji zadania: „Odbudowa budowli regulacyjnych na Dolnej Wiśle w km 718 – 933 – dokumentacja projektowa
PublicationPrzedstawiono opinię na temat opracowanego modelu numerycznego Dolnej Wisły w ramach realizacji zadania: „Odbudowa budowli regulacyjnych na Dolnej Wiśle w km 718 – 933. Przeanalizowano wyniki symulacji numerycznych przepływów w rzece i oceniono skuteczność regulacji rzeki ostrogami w celu zapewnienia drogi wodnej dla lodołamaczy.
-
Protective effect of desloratadine against oxidative stress in human erythrocytes in vitro
Publication -
Oblicza gdańskiej wody
PublicationNa kanwie konferencji rocznicowej przedstawiono zagadnienia związane z funkcjonowaniem i rozwojem gdańskiej infrastruktury wodno-kanalizacyjnej. Znaczenie elementu "wody" dla rozwoju Gdańska. Wartości i zagrożenia
-
Ocena proponowanych lokalizacji przystani ośrodków rekreacyjnych w rejonie Gdańska. Część I
PublicationCharakterystyka lokalizacji planowanych przystani rekreacyjnych. Kryteria projektów przystani rekreacyjnych: infrastruktura przystani jachtowych, ocena wytypowanych lokalizacji jako przystani jachtowych, przystanki tramwajowe wodne, prognozowane linie tramwajowe.
-
Wpływ wezbrań sztormowych morza na skład chemiczny płytkich wód podziemnych w rejonach nadmorskich na przykładzie Ustki
PublicationW artykule przedstawiono przykład intruzji wód morskich do ujściowych odcinków rzek Pomorza. Zaprezentowano zmiany składu chemicznego wód podziemnych zachodzące wskutek intruzji wód morskich. Oceniono zmienność czasową i przestrzenną składu chemicznego wód podziemnych.
-
Adsorption properties of Triton X-100 and rhamnolipid biosurfactant in the contex of soil remediation
PublicationZbadano adsorpcję surfaktantu syntetycznego Triton X-100 i biosurfaktantu z grupy ramnolipidów oraz ich koadsorpcję na granicy faz powietrze/woda oraz olej/woda. Jako fazę organiczną wybrano dodekan oraz syntetyczny olej bazowy na bazie polialfaolefin (PAO). Te same surfaktanty użyto do zbadania zwilżalności powierzchni stałych pokrytych cieńką warstwą substancji hydrofobowej. Na podstawie badań fizykochemicznych nie zauważono...
-
(Vapour and liquid) equilibrium in (N,N-dimethylacetamide+methanol+water) at the temperature 313.15 K.
PublicationPraca zawiera wyniki pomiarów całkowitej prężności pary dla tytułowego układu trójskładnikowego oraz dla ''składowych'' układów binarnych. Wyniki obliczeń nadmiarowej energii swobodnej mieszania dla układów (N,N-dimetyloaceta-mid+woda) i (N,N-dimetyloacetamid+metanol) porównane zostały z rezultatami uzyskanymi wcześniej dla innych układów (amid+metanol) oraz (amid+woda). Znaleziono interesującą zależność wartości nadmiaru...
-
Strain gauges monitoring of arch bridge over the Vistula river in Toruń during construction
PublicationIn 2013 one of the biggest Polish road bridges over the Vistula was built in Torun. Considering the use of original engineering solutions and innovative assembly it was decided on monitoring of strain gauges and assessment of building’s behaviour during its construction. The research was aimed at determining the degree of strain and the assessment of proper work of main arch girders during assembly phases. This work presents the...
-
Identyfikacja zagrożeń realizacyjnych podczas planowania procesu inwestycyjnego na wybranym przykładzie
PublicationNa przykładzie drogowego mostu przez rzekę Wisłę w Tczewie przedstawiono główne problemy pojawiające się w fazie planowania inwestycji mostowych. Omówiono konflikty wynikające z wyboru wariantu przebudowy starego mostu, przeszkody związane z niekorzystnym wpływem na środowisko na etapie rozbiórki i budowy, a także problemy finansowania inwestycji.
-
River valley in planning documents. The case of towns in the northern part of Gdansk agglomeration
PublicationW strukturach zurbanizowanych doliny rzek pełnią funkcję korytarzy ekologicznych - jako element systemu ekologicznego zapewniają połączenie z obszarami zasilającymi. Niektóre z nich mają znaczenie ponadlokalne. Jednocześnie doliny rzek mogą być użytkowane jako przestrzeń integracji i rekreacji lokalnej społeczności. Strategie ochrony i kształtowania powyższych funkcji są ustalane w dokumentach planistycznych różnych szczebli....
-
ANALYSIS OF THE IMPACT OF MASS FLOW EXTRACTION ON THE CHANGE OF PARAMETERS IN A LABYRINTH SEAL USING THE STODOLA METHOD
PublicationLabyrinth seals are an important element of a steam turbine set design. The use of diagnostic extraction makes it possible to control the operation of a seal by providing information on the thermodynamic parameters along the length of the seal. Diagnostic extraction has a considerable impact on the change of the parameters, the amount of the extracted mass. This article describes the dependence of pressure in the clearance downstream...
-
COMPARATIVE ANALYSIS OF THE RESULTS OF GAS FLOW IN A LABYRINTH SEAL FOR A NUMERICAL AND THEORETICAL MODEL
Publication.
-
CFD analysis of fluid flow through the labyrinth seal
PublicationSteam and gas turbines are some of the fundamental means of power generation. The energy efficiency of the turbines, however, is not satisfactory. Ever since the start-up of the first turbine in the world, engineers have been striving for their increased efficiency. Multiple solutions to the problem of steam loss in an operating turbine are available. The use of seals is one of them. Empirical methods or numerical calculations...
-
ANALYSIS OF THE IMPACT OF MASS FLOW EXTRACTION ON THE CHANGE OF PARAMETERS IN A LABYRINTH SEAL USING THE STODOLA METHOD
PublicationLabyrinth seals are an important element of a steam turbine set design. The use of diagnostic extraction makes it possible to control the operation of a seal by providing information on the thermodynamic parameters along the length of the seal. Diagnostic extraction has a considerable impact on the change of the parameters, the amount of the extracted mass. This article describes the dependence of pressure in the clearance downstream...
-
ANALIZA KRYTYCZNA METOD OBLICZANIA USZCZELNIEŃ LABIRYNTOWYCH W MASZYNACH CIEPLNYCH WIRNIKOWYCH
PublicationUszczelnienia labiryntowe są ważnym elementem budowy maszyn cieplnych wirnikowych. Istnieje wiele metod obliczeniowych, pozwalających określić parametry termodynamicznych gazu na długości dławnicy labiryntowej W niniejszej pracy przedstawiona zostanie krytyczna analiza metod obliczania uszczelnień labiryntowych dostępnych w literaturze oraz przykładowe wyniki obliczeń wykonanych metodą wyznaczania linii Fanno i zasady De Saint...
-
Sposoby chłodzenia docieraków tarczowych.
PublicationPrzedstawiono sposoby chłodzenia tarcz docierających docierarek do obróbki powierzchni płaskich. Omówiono chłodzenie powietrzne i wodne narzędzi obrabiarek jedno- i dwutarczowych. Podano konkretne rozwiązania konstrukcyjne układów chłodzenia.
-
Legal requirements on wastewater discharge into rivers, lakes and sea in Poland during the period 1945-2005
PublicationAspekt legislacyjny i ekonomiczny ochrony wód w kontekście postępu technologicznego wskazuje na ewolucję ogólnych zasad dotyczących odprowadzania ścieków do rzek, jezior i morza. Podano przykłady obliczeniowe ilustrujące zmiany w przepisach w ostatnich kilku dziesięcioleciach.