Filters
total: 2355
filtered: 1873
-
Catalog
- Publications 1873 available results
- Journals 2 available results
- Publishing Houses 1 available results
- People 110 available results
- Inventions 22 available results
- Projects 37 available results
- Laboratories 4 available results
- Research Teams 16 available results
- Research Equipment 8 available results
- e-Learning Courses 268 available results
- Events 14 available results
Chosen catalog filters
displaying 1000 best results Help
Search results for: PRZEPŁYW CIEPŁA I ENERGII
-
CAES – akumulator energii współpracujący z OZE, – jako system racjonalnego zarządzania energią
PublicationArtykuł przedstawia zmiany zachodzące na rynku energetycznym krajów europejskich a w szczególności Polski. Omówiono aspekty poprawy efektywności energetycznej, ściśle związanej z systemem białych certyfikatów, będących elementem wsparcia dla planowanych i zrealizowanych inwestycji. Opracowanie przedstawia również krótki opis wdrażania systemu zarządzania energią, mającego na celu poprawę stanu energetycznego budynku czy przedsiębiorstwa,...
-
Retrieving Urban Energy from Retail = Handel jako forma odzyskiwania energii miasta
PublicationW artykule zawarto przykłady przemian z wiodącym udziałem funkcji handlowej, które przyczyniły się do poprawy jakości przestrzeni miejskiej.
-
Wykorzystanie pomiarów jakości energii elektrycznej do analizy zwarć w systemie elektroenergetycznym
PublicationW pracy przedstawiono wyniki rejestracji doziemień oraz innych stanów nieustalonych w sieciach SN Polski Północnej wykonanych za pomocą analizatorów jakości zasilania. Przebiegi nieustalone towarzyszące zwarciom w sieciach SN mogą być punktem wyjęcia do określenia rodzaju zwarcia, poziomu generowanych przepięć, weryfikacji poprawności doboru ograniczników przepięć, analizy pracy układów wymuszajacych składową rezystancyjną prądu...
-
A low-band gap, nitrogen-modified titania visible-light photocatalyst
PublicationFotokatalizatory tlenku tytanu(IV) zmodyfikowanego azotem zostały zsyntetyzowane poprzez ogrzewanie wodorotlenku tytanu i mocznika w temperaturze 400ºC. Otrzymane fotokatalizatory charakteryzują się silną absorpcją w zakresie promieniowania widzialnego (400-500 nm) odznaczając się niskimi wartościami energii pasma wzbronionego (2,20 i 2,46 eV). Aktywność fotokatalityczną w świetle widzialnym potwierdzono przeprowadzając reakcję...
-
Struktury oraz mapy przepływu R1233zd w okrągłym minikanale przy średnich i wysokich wartościach ciśnienia zredukowanego [w:] Postępy w badaniach wymiany ciepła i masy
PublicationW wiedzy dotyczącej struktur przepływu niskowrzących czynników roboczych w zakresie wysokich temperatur nasycenia (powyżej 120°C) oraz średnich i wysokich wartościach ciśnienia zredukowanego (0.5-0.9) występuje luka. W literaturze obecne są dane dotyczące podobnych wartości ciśnień zredukowanych, ale dla niższych wartości temperatury nasycenia (głównie z zakresu -20°C do 40°C). Wynika to z dotychczasowych zastosowań chłodniczych...
-
Wyznaczanie zastępczego współczynnika wnikania ciepła do otoczenia na przykładzie spawania automatycznego łukiem krytym
Publication -
Wykorzystanie biomasy w źródłach ciepła średniej i małej mocy na przykładzie Województwa Pomorskiego
PublicationZbilansowano zasoby biomasy województwa pomorskiego, możliwej do pozyskania z drewna, słomy i plantacji energetycznych. Podano przykłady dotychczasowego wykorzystania biomasy oraz prognozy dalszego jej wykorzystania w województwie pomorskim. Określono też aktualne zapotrzebowanie na moc cieplną wybranych gmin województwa (Czersk, Chojnice, Łęczyce, Nowa Wieś Lęborska, Puck, Skarszewy). Wytypowano też gminy o najwyższym potencjale...
-
Jak efektywnie ograniczyć ciepło odpadowe z elektrowni jądrowej?
PublicationKrótko scharakteryzowano obecny stan i perspektywy rozwoju energetyki jądrowej. Przedstawiono dotychczasowe światowe doświadczenia w wykorzystaniu elektrowni jądrowych do produkcji ciepła oraz projekty przystosowania elektrowni jądrowych do przekazywania ciepła odbiorcom zewnętrznym. Dokonano wstępnej analizy techniczno-ekonomicznej proponowanego układu elektrowni, zapewniającego dostawę ciepła sieciowego w warunkach krajowych.
-
Ku zeroemisyjnej energetyce gazowej
PublicationW pracy krótko omówiono trendy wprowadzane w obiegach gazowych z zastosowaniem oksyspalania. Następnie przed-stawiono rozwiązanie nowego układu opartego na wykorzystaniu dwóch urządzeń o wzmożonej konwersji energii, a mia-nowicie „mokrej komory spalania” i „skraplacza natryskowo-strumieniowego”. Zaproponowany obieg gazowo-parowy realizowany jest w jednej turbinie, która ma zalety zarówno turbiny gazowej (wysokie temperatury wlotowe)...
-
The idea of the heat storage in heat accumulator for car engine preheating before start = Koncepcja wykorzystania ciepła zakumulowanego w cieczy chłodzącej do wstępnego podgrzania silnika samochodu przed kolejnym rozruchem
PublicationSposób eksploatacji samochodów osobowych w miastach charakteryzuje się krótkimi przejazdami, a w przypadku pojazdów kurierów i pojazdów dostawczych również krótkimi postojami z zatrzymaniem silnika. Nowoczesne układy chłodzenia z pompą cieczy chłodzącej z napędem niezależnym od silnika stwarzają możliwość schładzania lub podgrzewania silnika zatrzymanego. Wpływ stanu cieplnego podczas rozruchu na parametry eksploatacyjne był rozważany...
-
Zmniejszenie kosztu energii elektrycznej przedsiębiorstw energochłonnych w oprarciu o nową ustawę OZE.
PublicationPrzedstawiony artykuł opisuje model redukcji kosztów wsparcia przedsiębiorstw energochłonnych wg Ustawy OZE z 2015 roku. Model ten zakłada obniżenie podstawy obliczania wysokości obowiązku uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia.
-
Badanie możliwości zwiększenia efektywności działania instalacji fotowoltaicznej dzięki zastosowaniu magazynu energii elektrycznej
Publication -
Wykorzystanie techniki agentowej w planowaniu realizacji grafiku zapotrzebowania spółki obrotu energii elektrycznej
PublicationSpółki zajmujące się hurtowym obrotem energią elektryczną budują portfel zakupów, w celu pokrycia przewidywanego zapotrzebowania odbiorców. Wiąże się to między innymi z ryzykiem wolumenu. W artykule proponuje się, w celu dostarczenia dodatkowych informacji do procesu budowania portfela, wygenerować zestawy wszystkich zbiorów kontraktów, które spełniają zadane ograniczenia wolumenu. Stosuje się w tym celu technikę agentową do rozwiązania...
-
Wykorzystanie biomasy stałej i odpadów komunalnych do produkcji energii w Unii Europejskiej
PublicationPrzegląd wykorzystania biomasy stałej i odpadów komunalnych w krajach UE. Statystyka lat 2005/6. Analizy działowe.
-
Zasobniki energii oraz dwukierunkowe przekształtniki energoelektroniczne jako podstawa systemu zarządzania energią (SEMS)
Publication -
Możliwości ograniczenie zużycia energii w transporcie miejskim na przykładzie gdyńskiej komunikacji trolejbusowej
PublicationW artykule przedstawiono analizę możliwości zwiększenia efektywności hamowania odzyskowego na przykładzie gdyńskiej sieci trolejbusowej. Przedmiotem są dwa sposoby osiągnięcia tego celu: instalacja zasobników superkondensatorowych na podstacjach trakcyjnych oraz wprowadzenie do eksploatacji dwustronnego zasilania sieci trakcyjnej. Pierwszy zasobnik superkondensatorowy został zainstalowany w Gdyni w kwietni 2011 roku natomiast wprowadzenie...
-
Wykorzystanie techniki agentowej w planowaniu realizacji grafiku zapotrzebowania spółki obrotu energii elektrycznej
PublicationSpółki zajmujące się hurtowym obrotem energią elektryczną budują portfel zakupów, w celu pokrycia przewidywanego zapotrzebowania odbiorców. Wiąże się to między innymi z ryzykiem wolumenu. W artykule proponuje się, w celu dostarczenia dodatkowych informacji do procesu budowania portfela, wygenerować zestawy wszystkich zbiorów kontraktów, które spełniają zadane ograniczenia wolumenu. Stosuje się w tym celu technikę agentową do rozwiązania...
-
Pomiary pola elektromagnetycznego m.cz. w otoczeniu urządzeń rozdziału i przetwarzania energii elektrycznej
PublicationPrzedstawiono wyniki pomiarów pól elektromagnetycznych małych częstotliwości występujących w otoczeniu różnorodnych urządzeń przetwarzających i przesyłających energię elektryczną.
-
Koncepcja wytwarzania chłodu, jako dodatkowej funkcji komunalnej źródeł ciepła, na przykładzie elektrociepłowni we Władysławowie.
PublicationPrzedstawiono nowo zrealizowaną lądową elektrociepłownię gazową, zasilaną gazem ziemnym, towarzyszącym wydobywanej z dna morskiego ropie naftowej. Wskazano na możliwość wykorzystania nadmiarowej mocy grzejnej do zasilania w gorącą wodę, jako nośnika napędowego dla absorpcyjnego urządzenia chłodniczego nieodległej chłodni rybnej
-
Reliability model of two-shaft turbine combustion engine with heat regenerator
PublicationW artykule przedstawiono możliwość zastosowania teorii procesów semimarkowskich do opisu niezawodności turbinowego silnika spalinowego. Opracowano model niezawodnościowy w formie siedmiostanowego procesu semimarkowskiego, umożliwiający określenie prawdopodobieństw przebywania silnika w stanie zdatności oraz wyróżnionych stanach niezdatności.
-
Modelowanie przepływu ustalonego niejednostajnego w sieciach kanałów otwartych z uwzględnieniem obiektów hydrotechnicznych
PublicationW pracy sformułowano zagadnienie brzegowe dla równania energii opisującego przepływ ustalony niejednostajny i przedstawiono sposób jego rozwiązania przy pomocy metody różnicowej. Zaproponowana metoda obliczeń nadaje się do analizy przepływu w dendrycznych i pierścieniowych sieciach kanałów otwartych. Ponadto na przykładzie przelewu prostokątnego zaproponowano metodę uwzględnienia w obliczeniach zabudowy hydrotechnicznej. Słowa...
-
Hybrid Monte-Carlo simulations of fluorescence anisotropy decay in disordered two-component systems in the presence of forward and back energy transfer
PublicationW pracy przedstawiono hybrydowy algorytm symulacji Monte Carlo zaniku anizotropii emisji fluorescencji w układach dwuskładnikowych z uwzględnieniem prostego i powrotnego transferu energii. Poprawność nowego algorytmu symulacji Monte Carlo zweryfikowano poprzez porównanie z wynikami obliczeń teoretycznych otrzymanymi w ramach modelu SCDM i z wynikami standardowej symulacji Monte Carlo (algorytm 'step by step').
-
Emission enhancement of Eu(III) and/or Tb(III) ions entrapped in silica xerogels with ZnO nanoparticles by energy transfer
PublicationW pracy przedstawiono rezultaty wpływu domieszkowania nanocząsteczkami ZnO kserożeli krzemianowych zawierających jony Eu(III)i/lub Tb(III). Wzmocnienie emisji w kserożelach zawierających Tb(III) następowało na skutek wymiany energii między jonami Tb i nanocząsteczkami ZnO. Wzmocnienia takiego nie zaobserwowano w przypadku jonów Eu. Zaobserwowano również kwantowy efekt rozmiaru w przerwie energetycznej ZnO.
-
Photovoltaic solar cells and modules as the source of electricity in the world and its future in Poland
PublicationJedną z metod ograniczenia emisji CO2 na świecie i w Polsce jest zastępowanie paliw kopalnych odnawialnymi źródłami energii. Systemy fotowoltaiczne, generujące energie elektryczną, są uważane za technologię wpisująca się w politykę zrównoważonego rozwoju dzięki znacznemu postępowi technologicznemu w zakresie ich wytwarzania i znacznej redukcji kosztów tych systemów.W artykule naświetlono postęp, jaki dokonał się w tej dziedzinie...
-
Badania energii oporu pękania interlaminarnego GIIC kompozytów polimerowych zbrojonych włóknem szklanym i aramidowym
PublicationZbadano energię pękania interlaminarnego GIIc epoksydowych kompozytów warstwowych zbrojonych tkaniną aramidowo-szklaną i szklaną w próbie trzypunktowego zginania próbek ENF ze sztucznie zalaminowaną szczeliną. Z uzyskanych wy-ników wynika, iż laminaty zbrojone tkaniną aramidowo-szklaną wykazują znaczną krytyczną energię pękania interlaminarnego przy II typie obciążeń, większą niż laminaty zbrojone włóknem szklanym. Ponieważ GIIc...
-
BADANIA I ANALIZA PORÓWNAWCZA WSPÓŁCZYNNIKÓW PRZEWODZENIA CIEPŁA NAPOWIETRZONYCH I NIENAPOWIETRZONYCH BETONÓW LEKKICH I BETONU ZWYKŁEGO
Publication -
Generacja rozproszona w krajowym systemie elektroenergetycznym
PublicationTechnologie rozproszonego wytwarzania energii elektrycznej postrzegane są jako istotny kierunek rozwoju współczesnych systemów energetycznych. Ich wprowadzanie często ma związek z tendencją wykorzystania odnawialnych źródeł energii. Rozwój źródeł rozproszonych oznacza także wytwarzanie energii w pobliżu odbiorców. Wprowadzanie technologii rozproszonych poza korzyściami, powoduje także pojawienie się nowych problemów i wyzwań dla...
-
Porównanie elektrowni wiatrowych w szacowanej produkcji energii elektrycznej oraz dopasowaniu do danych warunków wiatrowych
PublicationW publikacji opisano charakterystyki wytwórcze elektrowni wiatrowych, które są kompilacją rocznych meteorologicznych danych wiatrowych opisanych funkcją Weibulla oraz krzywej mocy (charakterystyki zewnętrznej) elektrowni wiatrowej.Charakterystyki wytwórcze, indywidualne dla każdej elektrowni wiatrowej, pozwalają dokonać łatwego wyboru typu elektrowni do zadanych warunków wiatrowych. Zwrócono także uwagę na zmienność danych meteorologicznych...
-
Analiza możliwości zastosowania materiałów PCM do magazynowania ciepła w budynkach w celu zapewnienia komfortu cieplnego pomieszczeń
PublicationCelem pracy było przeprowadzenie analizy porównawczej, mającej wskazać potencjalne możliwości poprawy ogólnej efektywności energetycznej budynków, poprzez zastosowanie materiałów zmiennofazowych (PCM).
-
Zaprojektowanie, wykonanie i sterowanie panelem słonecznym
PublicationOdnawialne źródła energii stają się coraz bardziej popularne. Rynek fotowoltaiki w ostatnich latach znacznie powiększył swój udział w zaspokajaniu zwiększonego zapotrzebowania na energię wszystkich gałęzi przemysłu oraz gospodarek państw. Obecny etap rozwoju technologicznego dąży do maksymalizowania sprawności przetwarzania energii słonecznej na energię elektryczną. Prężnie rozwijająca się automatyzacja pozwala na budowę układów,...
-
MPPT control - a way to the maximization of energy amount obtained from the PV module
PublicationW układzie MPPT (Maximum Power Point Tracking) poziom mocy maksymalnej jest dynamicznie śledzony dla różnych poziomów napromieniowania i temperatur przy użyciu pamięci, zaprojektowanej jako sterowany mikroprocesorem moduł. Zastosowany algorytm w sposób ciągły poszukuje maksymalnej wartości mocy podawanej ze źródła (modułów PV) oraz pobieranej przez obciążenie. Napięcie wyjściowe z układu MPPT zależy od aktualnych warunków, w jakich...
-
Chapter 4. Electricity generation from glucose microbial fuel cell
PublicationThe microbial fuel cell was constructed to generate electricity with simultaneous digestion of a glucose fuel by a bacterial biofilm. The decomposition of glucose resulted in releasing of electrons to an anode and to production of some by-products, e.g. metane or organic acids. It was found that maximum electric power density strongly depended on the proton transport through the proton exchange membrane seperating the anolyte and...
-
Study of excitation energy transport and degradation in aqueous solution of FMN
PublicationStudy of excitation energy transport and degradation in aqueous solution of FMN
-
MARKAL long-term power generation scenarios for Poland: Increasing the share of renewable energy sources by 2040
PublicationIn this paper, renewable energy sources (RES) support mechanisms in Poland was presented with perspec-tives of proposed support system modifications, discussed in the project of Renewable Energy Act. In ad-dition, MARKAL model of RES support mechanism was presented, taking into account technology-specific multiplication factors. Two model runs with emission trading system in place and two additional runs without emission trade...
-
Zastosowanie stacji ładowania pojazdów elektrycznych wspomaganych lokalnym magazynem energii w obszarach z miejską siecią trakcyjną
Publication -
Regulacyjne usługi systemowe w zakresie mocy czynnej w warunkach rynkowych
PublicationRynek usług systemowych jest rynkiem pomocniczym, którego funkcjonowanie ma umożliwić realizację zadań przez rynek podstawowy jakim jest rynek energii elektrycznej. Proces produkcji i dostawy energii elektrycznej podlega szeregowi ograniczeń natury technicznej. Dla sprawnej i bezpiecznej pracy systemu Operator Systemu Przesyłowego musi dysponować odpowiednimi narzędziami, które pozyskuje jako usługi bilansujące i regulacyjne. Zadaniem...
-
Energetyczne wykorzystanie biomasy
PublicationW artykule przedstawiono energetyczne wykorzystanie biomasy jako alternatywy dla paliwa pierwotnego. Szczególną uwagę poświecono rodzajom, właściwościom i sposobom przygotowania biomasy do procesu spalania.Spalanie stanowi najstarszy sposób pozyskiwania energii z biomasy,jednak ze względu na technologiczno-ekonomiczne aspekty częściej wykorzystywany jest proces współspalania. Wzrost proekologicznej świadomości i rozwój lokalnego...
-
Rozproszona dostawa usług systemowych
PublicationJednym z wyzwań technicznych i organizacyjnych przed jakimi stanął system elektroenergetyczny w uwarunkowaniach rynkowych jest zorganizowanie rynku systemowych usług regulacyjnych. Rosnący udział rozproszonych, niespokojnych źródeł wytwarzania energii oraz zmiana rynkowej pozycji odbiorców, powodują zapotrzebowanie na rozproszone dostarczanie usług regulacyjnych. W tym celu poszukuje się możliwości wykorzystania zdolności do działań...
-
Koncepcja autonomicznego układu do dezynfekcji wody
PublicationW artykule poruszono temat pozyskania energii z nietypowych źródeł. Przedstawiono wyniki prac nad prototypem układu wykorzystującego przepływ strumienia wody jako źródło energii. Zakładano pozyskanie strumienia zarówno z naturalnych cieków wodnych jak i z domowych instalacji wodnych. W pracy sprawdzano koncepcję zastosowania odzyskanej energii do zasilania diod UV – C mających na celu zmniejszenie zagrożenia mikrobiologicznego...
-
Polityka energetyczna Finlandii.
PublicationPrzedstawiono scenariusze rozwoju energetyki w Finlandii, które miałyby wpływ na zmniejszenie emisji dwutlenku węgla do atmosfery. Omówiono program efektywnego wykorzystania energii pierwotnej, zawartej w paliwach kopalnych. Przedstawiono produkcję energii elektrycznej i ciepła scentralizowanego oraz scharakteryzowano system ciepłowniczy w Helsinkach, który jest jednym z większych systemów w Europie. Przedstawiono,...
-
Energetyka odnawialna w bilansie energetycznym Polski.
PublicationPrzedstawiono główne problemy rozwoju energetyki odnawialnej w Polsce. Określono potencjał energetyczny wykorzystania źródeł energii przyjaznych środowisku.
-
Analiza czynników wpływających na ekonomiczną efektywność elektrowni jądrowej
PublicationW artykule omówiono podstawowe czynniki, które mają wpływ na opłacalność elektrowni jądrowej. Jej efektywność ekonomiczną badano za pomocą wskaźników w postaci zaktualizowanej wartości netto inwestycji (NPV) i uśrednionego jednostkowego kosztu energii elektrycznej (LCOE). Obliczono także jednostkowy koszt wytwarzania energii elektrycznej w trakcie spłaty zobowiązań kredytowych (COE1) i po okresie spłaty (COE2). Przeprowadzono analizę...
-
Prawne, techniczne i metrologiczne skutki oddziaływania zewnętrznym polem silnego magnesu neodymowego na indukcyjny licznik energii elektrycznej
Publication -
Synteza oraz charakterystyka strukturalna i elektrochemiczna wieloskładnikowych nanokompozytów jako materiałów elektrodowych w urządzeniach do magazynowania energii
PublicationW trakcie studiów doktoranckich prowadziłam badania strukturalne i elektrochemiczne materiałów elektrodowych zarówno do zastosowania w kondensatorach elektrochemicznych, jak i bateriach. Celem moich badań było wytworzenie wieloskładnikowych materiałów kompozytowych do zastosowań w urządzeniach magazynujących energię o dużej mocy. Łącząc ze sobą materiały o różnych sposobach magazynowania ładunku elektrycznego uzyskałam materiały...
-
Studium wprowadzenia elektrycznych zespołów trakcyjnych z zasobnikami energii na częściowo zelektryfikowanej trasie Orunia Górna - Port Oksywie
PublicationW artykule rozważono innowacyjny układ przewozów pasażerskich Metropolii Trójmiejskiej. Dla układu z naprzemiennie występującymi odcinkami zelektryfikowanymi i niezelektryfikowanymi wyznaczono zapotrzebowanie energetyczne i dobrano hipotetyczny zasobnik, składający się z baterii akumulatorów oraz superkondesarorów. W wyniku przeprowadzonej analizy wykazano, że zastosowanie elektrycznych zespołów zasobnikowych w stosunku do zespołów...
-
Gaz ziemny w światowych prognozach energetycznych
PublicationPrzedstawiono udział gazu ziemnego w pokrywaniu zapotrzebowania na energię obecnie i prognozowany na przyszłość. Omówiono perspektywy wykorzystania gazu do produkcji energii elektrycznej.
-
Współpraca bloku gazowo-parowego z obiegiem ORC
PublicationW pracy opisano oryginalną koncepcję współpracy bloku gazowo-parowego istniejącej elektrociepłowni z niskotemperaturowym organicznym obiegiem Rankine’a (ORC). Celem zaproponowanego rozwiązania jest odzysk niskotemperaturowej energii odpadowej spalin i dalszego wykorzystania jej w obiegu ORC do wytworzenia energii elektrycznej. Energia odpadowa odzyskiwana jest ze spalin opuszczających komin zimny, a wykorzystywana jest do podgrzania...
-
Bilansowanie lokalne w systemie elektroenergetycznym
PublicationWprowadzenie rozliczeń rynkowych w handlu energią elektryczną wymusiło nowe podejście do krótkookresowego bilansowania energii w systemie elektroenergetycznym. Dla sprawnego funkcjonowania handlu energią, konieczne było wprowadzenie Rynku Bilansującego, łączącego realizację zadań technicznych i handlowych. Obecnie bilansowanie systemu rozwiązywane jest ogólnosystemowo. Decentralizacja procesu wytwarzania energii, rozwój niespokojnych...
-
Elektrociepłownie gazowe w województwie pomorskim
PublicationPrzedstawiono ideę skojarzonego wytwarzanie energii elektrycznej i ciepła, jako tendencję rozwojową krajowego ciepłownictwa. Podano charakterystykę energetyki rozproszonej. Przedstawiono bliżej typowe układy skojarzone oparte na działaniu silnika spalinowego. Omówiono ideę równoczesnego wytwarzania energii elektrycznej, ciepła i chłodu. Scharakteryzowano szczegółowo ostatnio zrealizowane w województwie pomorskim elektrociepłownie...
-
Obtaining ionic forces by the total-energy tight-binding method
PublicationZastosowanie metody ciasnego wiązania w sformułowaniu nieortogonalnym do obliczania sił atomowych w symulacji metodą dynamiki molekularnej pozwala na stworzenie modelu charakteryzującego się lepszą przenośnością, w porównaniu z potencjałami empirycznymi, którymi posługuje się tradycyjna dynamika molekularna. W niniejszej pracy przedstawiono szczegółowo sposób obliczenia pochodnych elementów macierzy Hamiltona i macierzy nakładania...